Phật Thuyết Kinh Vô Lượng Thọ Giảng Ký

佛說無量壽經講記

Phần 3

Chủ giảng: Trưởng lão Đạo Nguyên (道源長老)

Địa điểm: Chí Liên Tinh Xá Đài Bắc

Thời gian: Tháng Tám năm Dân Quốc 67 (1978)

Cư sĩ Thí Vượng Khôn bút ký

Chuyển ngữ: Bửu Quang Tự đệ tử Như Hòa

(theo bản in của Đài Trung Liên Xã)

Giảo chánh: Đức Phong và Huệ Trang

2.2.1.2.2.2.2. Nói chi tiết về sở hành [của tỳ-kheo Pháp Tạng]

2.2.1.2.2.2.2.1. Tu trọn đủ các đức

2.2.1.2.2.2.2.1.1. Tu Tịnh Độ hạnh

(Kinh) A Nan! Pháp Tạng tỳ-kheo ư kỳ Phật sở, chư thiên, ma, Phạm, long thần bát bộ đại chúng chi trung, phát tư hoằng thệ, kiến thử nguyện dĩ, nhất hướng chuyên chí trang nghiêm diệu độ. Sở tu Phật quốc, khai khuếch quảng đại, siêu thắng độc diệu, kiến lập thường nhiên, vô suy, vô biến. Ư bất khả tư nghị triệu tải vĩnh kiếp, tích thực Bồ Tát vô lượng đức hạnh.

(經)阿難！法藏比丘，於其佛所，諸天魔梵龍神八部大眾之中，發斯弘誓，建此願已，一向專志莊嚴妙土。所修佛國，開廓廣大，超勝獨妙，建立常然，無衰無變。於不可思議兆載永劫，積植菩薩無量德行。

(Kinh: Này A Nan! Tỳ-kheo Pháp Tạng ở nơi đức Phật ấy, trong đại chúng bao gồm chư thiên, ma, Phạm thiên, long thần bát bộ, phát ra thệ nguyện rộng lớn ấy. Đã lập nguyện ấy rồi, Ngài một mực chuyên tâm dốc chí trang nghiêm cõi nước nhiệm mầu. Cõi nước do Ngài đã tu rộng lớn mênh mông, siêu việt, thù thắng, mầu nhiệm duy nhất, đã được tạo dựng thường hằng, chẳng suy vi, chẳng biến đổi. Trong chẳng thể nghĩ bàn triệu năm kiếp số lâu xa, Ngài đã tích tập, vun bồi vô lượng đức hạnh của hàng Bồ Tát).

Phật Thích Ca nói tới đây, lại gọi ngài A Nan một tiếng, bảo: “A Nan! Pháp Tạng tỳ-kheo ư kỳ Phật sở, chư thiên, ma, Phạm, long thần bát bộ đại chúng chi trung, phát tư hoằng thệ” (này A Nan! Tỳ-kheo Pháp Tạng ở nơi đức Phật ấy, trong đại chúng bao gồm chư thiên, ma, Phạm thiên, long thần bát bộ, phát ra thệ nguyện rộng lớn ấy): Khi ấy, tỳ-kheo Pháp Tạng ở chỗ đức Phật ấy, tức là ở chỗ Thế Tự Tại Vương Phật. “Chư thiên ma phạm”: “Chư thiên” là các vị trời trong tam giới, “ma” (Mara) là Ma Vương nơi tầng trời thứ sáu trong Dục Giới. Khi ấy, ma đã đều bị hàng phục, ma đều đến hộ pháp. “Phạm” (Brahma) là Đại Phạm Thiên trong Sắc Giới; còn có “long thần bát bộ”. [Từ ngữ] “ma phạm” là chỉ các vị trời. “Long” là những loài rồng, còn có những vị thần khác được gọi chung là “thiên long bát bộ”. [Nói] “thiên long bát bộ” là đã ghép chung Thiên và Long [cùng các loài thần khác] thành tám bộ, chẳng phải là ngoài Thiên và Long còn có tám bộ khác. [“Thiên long bát bộ”] tức là Trời (Devas), Rồng (Nāga), Dạ-xoa (Yakṣa), Càn-thát-bà (Gandharva), A-tu-la (Asuras), Ca-lâu-la (Garuda), Khẩn-na-la (Kinnara), Ma-hầu-la-già (Mahoraga). Đấy gọi là “bát bộ hộ pháp thần”. “Đại chúng chi trung” (trong đại chúng), còn có chúng Thanh Văn, chúng Bồ Tát.

“Phát tư hoằng thệ” (phát ra thệ nguyện rộng lớn ấy): Tỳ-kheo Pháp Tạng đối trước Thế Tự Tại Vương Phật và đối trước trời, rồng, đại chúng tám bộ, phát ra hoằng thệ đại nguyện. “Kiến thử nguyện dĩ” (đã lập nguyện ấy rồi): Lập ra hoằng thệ ấy, sau khi đã kiến lập đại nguyện ấy. “Nhất hướng chuyên chí trang nghiêm diệu độ” (một mực chuyên tâm dốc chí trang nghiêm cõi nước mầu nhiệm): “Chuyên chí” tu hành, tức là dùng đại hạnh để bồi đắp đại nguyện, tu hành trang nghiêm cõi nước chẳng thể nghĩ bàn. “Sở tu Phật quốc” (cõi Phật được Ngài tu tập) chính là thế giới Cực Lạc. “Khai khuếch quảng đại” (rộng lớn mênh mông): Nơi ấy rất rộng rãi, to lớn. “Siêu thắng độc diệu”: Thù thắng vượt trỗi hết thảy các cõi Tịnh Độ của chư Phật. “Độc diệu”: Nêu rõ quốc độ ấy chẳng thể nghĩ bàn. Cõi ấy là do Thế Tự Tại Vương Như Lai đã nói cho Ngài (tỳ-kheo Pháp Tạng) hai trăm mười ức Tịnh Độ của chư Phật để tham khảo. Cõi ấy đã chọn lọc những tinh hoa từ hai trăm mười ức Tịnh Độ của chư Phật để tạo thành một cõi Phật. Vì thế, nó “siêu thắng độc diệu” (thù thắng vượt trỗi, mầu nhiệm duy nhất).

“Kiến lập thường nhiên, vô suy, vô biến, ư bất khả tư nghị triệu tải vĩnh kiếp, tích thực Bồ Tát vô lượng đức hạnh” (tạo dựng thường hằng, chẳng suy vi, chẳng biến đổi, trong chẳng thể nghĩ bàn triệu năm nhiều kiếp dài lâu, tích lũy, vun bồi vô lượng đức hạnh của hàng Bồ Tát): Tỳ-kheo Pháp Tạng tạo dựng một cõi Phật thường trụ, bất biến. Cõi ấy là một quốc độ thanh tịnh, thù thắng vượt trỗi, mầu nhiệm duy nhất. Mầu nhiệm duy nhất như thế nào? Các thế giới khác đều có “thành, trụ, hoại, không”, Tây Phương Cực Lạc thế giới thường hằng, chẳng suy đồi, bất biến. Do chẳng có “thành, trụ, hoại, không”, nên nó thường trụ, bất biến. “Ư bất khả tư nghị triệu tải vĩnh kiếp” (trong chẳng thể nghĩ bàn triệu năm nhiều kiếp dài lâu), “vĩnh kiếp” là kiếp dài lâu. “Triệu tải” là nói theo thời gian lâu dài trong nhân gian, tức là năm tháng [được tính] một vạn vạn là một ức, vạn ức là một triệu. Đấy là con số lớn trong nhân gian, tức là đại kiếp chẳng thể nghĩ bàn lâu dài nhất. “Tích thực Bồ Tát vô lượng đức hạnh” (tích tập, vun bồi vô lượng đức hạnh của hàng Bồ Tát): Gieo bồi các thứ hạnh công đức của hàng Bồ Tát. Tây Phương Cực Lạc thế giới do đâu mà có? Chẳng phải là bỗng dưng sanh khởi một thế giới Cực Lạc, mà là do tỳ-kheo Pháp Tạng phát ra đại nguyện, lập hoằng thệ đại nguyện, rồi lại tu các hạnh môn, lại tích lũy công đức, chẳng phải là trong một thời gian ngắn ngủi, mà phải trải một thời gian lâu dài chẳng thể nghĩ bàn, tu trọn đủ các hạnh công đức của hàng Bồ Tát mới thành tựu một cõi Phật thù thắng vượt trỗi. Đây là nói tỳ-kheo Pháp Tạng đã phát ra bốn mươi tám đại nguyện, Ngài nương vào đại nguyện để dấy khởi đại hạnh, “tích thực Bồ Tát vô lượng đức hạnh” (tích lũy, vun bồi vô lượng đức hạnh của hàng Bồ Tát). Câu này là nói tổng quát, những câu dưới đây nhằm nói từng điều riêng biệt.

2.2.1.2.2.2.2.1.2. Tu Pháp Thân hạnh

2.2.1.2.2.2.2.1.2.1. Nói riêng về cái nhân để tạo thành Pháp Thân

2.2.1.2.2.2.2.1.2.1.1. Lìa phiền não

(Kinh) Bất sanh dục giác, sân giác, hại giác; bất khởi dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng; bất trước sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp. Nhẫn lực thành tựu, bất kế chúng khổ. Thiểu dục tri túc, vô nhiễm khuể si. Tam-muội thường tịch, trí huệ vô ngại. Vô hữu hư ngụy siểm khúc chi tâm, hòa nhan ái ngữ, tiên ý thừa vấn.

(經)不生欲覺、瞋覺、害覺；不起欲想、瞋想、害想；不著色、聲、香、味、觸、法。忍力成就，不計眾苦。少欲知足，無染恚癡。三昧常寂，智慧無礙。無有虛偽諂曲之心。和顏愛語，先意承問。

(Kinh: Chẳng sanh dục giác, sân giác, hại giác; chẳng khởi dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng; chẳng chấp trước sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp. Thành tựu nhẫn lực, chẳng nề hà các nỗi khổ, ít ham muốn, biết đủ, chẳng nhiễm nóng giận, si mê. Tam-muội thường vắng lặng, trí huệ vô ngại. Chẳng có tâm hư ngụy, siểm nịnh, cong vạy, vẻ mặt hòa hoãn, lời nói dịu dàng, biết trước ý người khác muốn hỏi).

Đoạn kinh văn này khẩn yếu nhất. Chúng ta nói đến công đức của Phật, Bồ Tát, [đối với mỗi công đức], đều thêm từ ngữ “bất khả tư nghị” (chẳng thể nghĩ bàn). Công đức của Phật, công đức của Bồ Tát, nếu bọn phàm phu chúng ta muốn nghĩ tưởng, sẽ nghĩ tưởng chẳng ra. Đó gọi là “bất khả tư” (chẳng thể nghĩ). Muốn nói, sẽ nói chẳng nổi, đó gọi là “bất khả nghị” (chẳng thể bàn). Công đức của Phật, Bồ Tát làm sao có thể nghĩ, có thể bàn cho được? Nhưng Phật, Bồ Tát chẳng phải là Thượng Đế như trong ngoại đạo. Phật là do Bồ Tát tu thành, Bồ Tát do từ phàm phu phát tâm tu thành. Nói cách khác, Phật là phàm phu tu thành. Tỳ-kheo Pháp Tạng thành A Di Đà Phật. Tỳ-kheo Pháp Tạng là một phàm phu, Ngài là một người có đại phước báo, làm quốc vương. Trên thế giới, có rất nhiều quốc vương, kết quả là họ chết đi, vẫn là mục nát giống như cỏ cây! Tỳ-kheo Pháp Tạng chẳng làm quốc vương, Ngài đã thấy thấu suốt, bỏ nước, bỏ ngôi vua, phát tâm xuất gia làm tỳ-kheo, nhưng Ngài xuất gia rồi vẫn là phàm phu. Vì Ngài đã phát bốn mươi tám đại nguyện, nương theo nguyện để tu hành, kết quả là tu hành viên mãn, tạo dựng thành công thế giới Cực Lạc hòng tiếp dẫn mười phương chúng sanh, nổi tiếng khắp mười phương, chư Phật đều tán thán. Điều này tuyệt đối chẳng phải là bỗng dưng mà có, mà là do từ đại nguyện và đại hạnh tu hành mà ra. Do đó, đoạn kinh văn này nhằm dạy chúng ta: Từ nhân địa, làm phàm phu phát tâm, tỳ-kheo Pháp Tạng đã tu hành như thế nào? Chúng ta có thể học theo. Đã phát đại nguyện thì phải tu hành, tu hành thì thực hiện như thế nào? Trước hết, dấy lên cái tâm thanh tịnh của chính mình. Tu hành là tu cái tâm của chính mình.

Phàm phu vừa mới phát Bồ Đề tâm, phải tu Bồ Tát hạnh. Trước hết là đoạn phiền não, phiền não ở chỗ nào? Phiền não ở ngay trong tâm của chính mình. Bọn phàm phu chúng ta khác Phật [ở chỗ phàm phu] có quá nhiều phiền não. Chi Mạt Phiền Não rất nhiều! Căn Bản Phiền Não là ba món tham, sân, si. Trong cái tâm vọng tưởng của chúng ta, tham, sân, si biến thành “dục giác, sân giác, hại giác”. Giác (覺) ở đây chẳng phải là chữ Giác như trong giác ngộ, mà Giác có nghĩa là nghĩ tưởng, tức là trong tâm dấy lên vọng niệm! Đó là Giác, [hay nói cách khác] là vọng tưởng của phàm phu. Đổ công dốc sức vào lúc ban đầu thì tự mình phải thường xuyên quán chiếu cái tâm của chính mình, chẳng cho nó sanh khởi sự nghĩ tưởng tham dục, [đó là] “bất sanh dục giác”. Chẳng cho nó dấy động sân hận, tức là chẳng cho nó dấy động sân hận giác, tức là ý niệm sân hận, [đó là “bất sanh sân giác”]. Chẳng dấy lên ý niệm tổn hại, chẳng có ý niệm tự hại hay hại người khác. Đại Thừa Bồ Tát phải tự lợi, lợi tha, phải là “tự tha lưỡng lợi” (lợi ích cả mình lẫn người). Trước hết, đừng nên làm hại chính mình, đừng nên làm hại kẻ khác, chẳng dấy lên ý niệm tự hại và hại người khác.

“Bất sanh dục giác, sân giác, hại giác, bất khởi dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng”: Hai câu này, một đằng là đối cảnh, đằng kia là chẳng đối cảnh. Thoạt ban sơ là chẳng đối diện với cảnh giới bên ngoài mà trong tâm dấy lên vọng tưởng, [đó gọi là] “sanh dục giác, sân giác, hại giác”. Tiếp đó là Tưởng (想), tức là đối trước cảnh giới hiện tiền, cảnh giới tham dục hiện tiền, dấy lên ý tưởng tham dục, ta chớ nên để cho nó sanh khởi. Cảnh giới sân hận hiện tiền, chúng sanh có lỗi với quý vị, khi ấy, quý vị có sanh lòng sân hận hay không? Cảnh giới tự hại, hại người hiện tiền, quý vị có dấy lên cách nghĩ tự hại, hại người khác hay chăng? Phía trước (tức ba câu trước) là cảnh giới chẳng hiện tiền, tự mình dấy vọng tưởng. Đấy gọi là “dục giác, sân giác, hại giác”. Đợi cho tới khi cảnh giới hiện tiền, vẫn đừng để cái tâm sanh khởi dục tưởng, sân tưởng, hại tưởng. Câu trên là nói về lúc chẳng đối trước cảnh, tự mình dấy lên suy nghĩ chẳng chánh đáng. Câu kế tiếp là nói đến lúc cảnh giới hiện tiền, phải khống chế [vọng tâm], đừng cho nó dấy lên vọng tưởng, đừng dấy lên dục tưởng. Cảnh giới khiến cho cái tâm sân hận hiện tiền, quý vị dấy lòng sân hận, có ích gì chăng? Đừng để tâm dấy động sân hận. Nếu có cảnh giới tự hại, hại người khác hiện tiền, cũng phải khống chế vọng tưởng của chính mình.

“Bất trước sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp” (chẳng chấp trước sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp): Khi cảnh giới hiện tiền, cảnh giới thiên sai vạn biệt (muôn vàn sai khác), nhưng chẳng ngoài sáu loại ấy, tức là sáu cảnh giới đối ứng sáu căn: Mắt đối ứng Sắc cảnh, tai đối ứng Thanh cảnh, mũi đối ứng Hương cảnh, lưỡi đối ứng Vị cảnh, thân thể đối ứng Xúc cảnh. Ý là cái tâm vọng tưởng của chúng ta, đối ứng với Pháp cảnh. Cảnh giới bên ngoài chẳng ra ngoài sáu loại ấy. Chỉ cần quý vị chẳng chấp trước sáu cảnh giới ấy thì cảnh giới là cảnh giới, chẳng liên quan gì đến ta, quý vị sẽ chẳng bị chúng ô nhiễm! “Chẳng chấp trước sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp”: Quý vị chớ nên chấp trước sáu thứ cảnh giới ấy. Hễ quý vị chấp vào cảnh giới, nó sẽ ô nhiễm cái tâm thanh tịnh của quý vị. Quý vị gặp thuận cảnh, sẽ dấy lòng tham dục. Gặp nghịch cảnh hiện tiền, sẽ dấy tâm sân hận, dấy lòng tự hại, hại người khác. Cảnh giới được gọi là Trần Cảnh, sáu cảnh còn gọi là Lục Trần. Phật Thích Ca đã đặt tên cho nó là Trần (塵, bụi bặm), nhằm cảnh giác chúng ta: Quý vị tuyệt đối đừng nên chấp trước cảnh giới bên ngoài. Hễ chấp trước thì nó sẽ giống như bụi đất, nhuốm bẩn cái tâm thanh tịnh. “Bất trước” là quý vị đừng chấp vào cảnh giới. Quý vị độ chúng sanh chẳng rời ngoài sáu loại cảnh giới ấy. Lìa khỏi sáu loại cảnh giới thì sẽ đến đâu để độ chúng sanh? Vì thế, hàng Nhị Thừa khác với Bồ Tát. Nhị Thừa sợ hãi cảnh giới, sợ ghê gớm, họ đến trụ trong Thiên Không Niết Bàn ngoài tam giới. Bồ Tát muốn độ chúng sanh mà lìa khỏi cảnh giới Lục Trần thì đến đâu để độ? Vậy thì khi sắp bị nhiễm bởi cảnh giới, hãy “bất trước” (chẳng chấp trước). Công phu ở ngay hai chữ “bất trước”.

Thời cổ, có Bàng cư sĩ là bậc đại đức trong hàng cư sĩ. Mọi người đều biết đại danh của Bàng cư sĩ. Ông ta đã làm một bài kệ gồm bốn câu: “Thiết ngưu na phạ sư tử hống, kháp thị mộc nhân khán hoa điểu, ngã tự bất trước ư vạn vật, na phạ vạn vật thường vi nhiễu” (trâu sắt nào sợ sư tử rống, giống hệt người gỗ ngắm chim, hoa, ta chẳng chấp trước nơi muôn vật, mặc kệ muôn vật thường vây quanh). Cảnh giới Lục Trần bên ngoài chẳng ra ngoài hai loại: Một loại là nghịch cảnh, loại kia là thuận cảnh. Nghịch cảnh thì sao? Quý vị dấy động cái tâm sân hận, còn thuận cảnh thì sao? Quý vị sẽ động tâm tham dục. Câu kệ thứ nhất của Bàng cư sĩ nhằm nói: Chúng ta dụng công, đừng nên động tâm. “Thiết ngưu na phạ sư tử hống” (trâu sắt nào sợ sư tử rống): Nghịch cảnh hiện tiền, có một con trâu gặp phải sư tử, sư tử rống lên, trăm thú run rẩy, kinh hãi, đương nhiên là con trâu ấy cũng run rẩy, kinh hoàng. Nếu là trâu sắt, nó có run rẩy, kinh hãi hay chăng? Vì sao trâu nghe sư tử rống bèn sợ hãi? Nó có vọng tâm, có vọng tưởng: “Ối trời ơi! Nó muốn ăn thịt mình, nó muốn hại mạng mình!” Do vậy bèn sanh lòng kinh hoảng. Trâu sắt thì sao? Căn bản là trâu sắt không có tâm, nó chẳng động niệm. Sư tử rống thì ngươi cứ việc rống, “trâu sắt nào sợ sư tử rống”. “Kháp thị mộc nhân khán hoa điểu” (giống hệt người gỗ ngắm chim, hoa): Gặp thuận cảnh. “Úi chà! Đóa hoa này nở đẹp quá! Úi chà! Con chim này hót rất êm tai”. Quý vị đã động tâm, do động tâm bèn dấy lòng tham dục. Nếu là người gỗ thì sao? Người khắc bằng gỗ, trông thấy hoa, nhìn thấy chim, nó có động tâm hay chăng? Chẳng động tâm! Chẳng động tâm thì hoa mặc hoa, chim mặc chim! Do đó, “ngã tự bất trước ư vạn vật, na phạ vạn vật thường vi nhiễu”, [nghĩa là] bản thân ta đừng nên chấp trước muôn vật, mặc kệ vạn vật thường vây quanh ta, chẳng liên can chi hết! Đấy là Bồ Tát dụng công. Xuất gia hay tại gia Bồ Tát đều dụng công nơi tâm. Cảnh giới Lục Trần nhiễu loạn quý vị ư? Chẳng phải là cảnh giới Lục Trần, mà là do tự mình dấy vọng tưởng, nắm níu cảnh giới Lục Trần bên ngoài. Do đó, nếu quý vị là người biết dụng công, cảnh giới là cảnh giới của chúng sanh, quý vị chỉ quản cái tâm của chính mình, chẳng dấy lên tư, chẳng động tưởng, mà cũng chẳng dấy động chấp trước, “mặc kệ vạn vật thường vây quanh”! Quý vị sợ hãi nỗi gì?

“Nhẫn lực thành tựu”: Trên đây là chẳng chấp vào Sắc, Thanh, Hương, Vị, Xúc, Pháp, sáu loại cảnh giới ấy, rồi sẽ trì giới, lại tu nhẫn nhục. “Nhẫn lực” khiến cho sự tu hành “thành tựu”, phải có thể nhẫn. Nói gộp chung, cảnh giới để nhẫn thì chỉ có hai loại là thuận cảnh và nghịch cảnh. Gặp thuận cảnh bèn khởi tâm tham dục, cần phải có thể nhẫn [trước cảnh giới ấy]. Nghịch cảnh hiện tiền bèn khởi tâm sân hận, cần phải có thể nhẫn thì mới có thể thành tựu nhẫn lực. Trong phần trước đã nói đến chuyện hành bố thí, cần phải Tài Bố Thí, Vô Úy Thí, và Pháp Bố Thí. Ở đây lại nói đến trì giới, ngay cả đối với cái tâm của chính mình, luôn giữ cho nó chẳng động niệm. Chẳng chấp trước cảnh giới Lục Trần, chính là thanh tịnh. Nói đến chuyện tu Nhẫn Nhục Độ thì Nhẫn Nhục Độ là nghịch cảnh hiện tiền, quý vị cần phải nhẫn; chẳng biết là đối với thuận cảnh, cũng cần phải nhẫn. Nghịch cảnh hiện tiền, quý vị chẳng dùng công phu nhẫn nhục thì rất dễ nhận biết, rất dễ áp dụng. Ta là người tu hành, ta là người niệm Phật cầu sanh Tây Phương, ta là người phát tâm độ chúng sanh, đối phương có lỗi với ta, hoặc là chửi ta, hoặc là đánh đập ta đủ cả hai đằng, lừa dối, lấn hiếp ta, ganh ghét ta, ta chớ nên so đo với hắn, chớ nên báo thù hắn. Vì sao? Ta là người phát Bồ Đề tâm, hành Bồ Tát đạo, rất dễ dàng cảnh giác đối với chuyện này. Khó cảnh giác nhất là thuận cảnh! Thuận cảnh phù hợp cái tâm tham dục của bọn phàm phu chúng ta. Cảnh giới xuôi thuận, quý vị bị thuận cảnh chuyển, đã bị cảnh giới chuyển dời mà vẫn chẳng biết. Phải dụng công sao cho có thể nhẫn. Vì vậy, dụng công được nói trong phần trên đây chính là dụng công nơi tâm. Món thứ nhất là dục giác, món thứ hai là dục tưởng. Đó là đối với chuyện chấp trước thuận cảnh, phải nhẫn thuận cảnh. Nếu không, quý vị dấy động tham dục phiền não, đã bị mắc lừa mà vẫn không biết. Muốn cho nhẫn lực thành tựu thì đã nhẫn nghịch cảnh, lại còn phải nhẫn thuận cảnh.

“Bất kế chúng khổ” (chẳng nề hà các nỗi khổ): Nếu quý vị muốn tu Bồ Tát đạo, muốn độ chúng sanh, đương nhiên là sẽ phải hứng chịu những nỗi khổ sở. “Kế” (計) vẫn là chấp trước. Chẳng nề hà những nỗi khổ sở thì mới có thể tinh tấn, mới có thể chẳng giải đãi! “Bất kế chúng khổ” tương ứng với Tinh Tấn Độ. Ta có thể nhẫn thuận cảnh, mà nghịch cảnh ta cũng có thể nhẫn. Tôi có công việc của tôi, điều gì là công việc của quý vị? Quý vị phát Bồ Đề tâm, hành Bồ Tát đạo, quý vị phải độ chúng sanh. Độ chúng sanh là chịu đựng vất vả, cay đắng, quý vị có chấp trước hay không? Hễ quý vị chấp trước: “Ôi chao! Ta chịu khổ ngần này!” Chịu khổ thì quý vị có còn phải làm hay không? Có cần phải so đo những nỗi khổ ấy hay chăng? “Chúng khổ” là rất nhiều nỗi khổ, cũng đừng nên so đo. “Kế” là so đo, chính là chữ Trước (chấp trước) trong câu “bất trước lục trần” (chẳng chấp vào sáu trần) thuộc phần trên. Quý vị đừng nên so đo, đừng nên tính toán nỗi khổ này, nỗi khổ nọ. Người phát Bồ Đề tâm, người hành Bồ Tát đạo nhất định phải chịu khổ. [Hứng chịu những] nỗi khổ ấy chính là chịu khổ thay cho chúng sanh, ai bắt quý vị chịu khổ? Quý vị tự mình phát Bồ Đề tâm, hành Bồ Tát đạo, vậy thì quý vị kêu khổ để làm gì cơ chứ? Đạo lý này rất dễ hiểu! Do vậy, quý vị nghĩ chính mình đáng nên hứng chịu những nỗi khổ ấy, cảnh nghịch xảy đến bèn vâng chịu. Ví như quý vị mong phát Bồ Đề tâm, hành Bồ Tát đạo, mong giảng kinh, thuyết pháp, vẫn chẳng phải là chuyện đơn giản, quý vị phải khéo dụng công vài hôm. Dụng công vài hôm thì chẳng cần chịu khổ ư? Chịu khổ là chuyện đáng phải như vậy.

Tôi muốn giảng kinh, thuyết pháp, lẽ nào tôi chẳng dụng công cho được? Đợi đến khi quý vị học sao cho có thể giảng kinh được, học giảng kinh được rồi sẽ khéo hưởng phước, há có phước nào dễ hưởng? Quý vị thấy hiện thời tôi là một pháp sư giảng kinh, các vị đều là người nghe kinh. Tôi ngồi ở vị trí này cao hơn vị trí của quý vị, quý vị nghĩ tôi hưởng phước ở đây ư, đấy chẳng phải là [quý vị] đang say sưa nằm mộng ư? Đúng là nằm mơ giữa ban ngày! Do chẳng có thời gian, chẳng kiếm ra thời gian được, khí trời suốt cả tháng Sáu nóng muốn chết, nhằm ngay lúc này mà đến giảng kinh, tôi ngồi ở chính giữa, quý vị ngồi nghe còn có thể thở hồng hộc, chứ tôi thì ngay thời gian để thở phì phò cũng chẳng có! Trời mùa Hè có nóng hay không? Một pháp sư phàm phu lẽ nào chẳng nóng? Nóng chứ, chẳng phải là chịu khổ ư? Chịu khổ, nhưng vẫn phải giảng kinh hoàn mãn! Chỉ cần có người đến nghe, đấy là đã “có lời” rồi! Quý vị giảng kinh không có ai nghe, quý vị hãy đi hóng mát cho lẹ! Quý vị “buôn bán” ế ẩm rồi! Chỉ cần có người đến nghe, dẫu nóng vẫn đáng giá lắm, người ta đến nghe Phật pháp đấy! Tuy nóng bức, trong tâm tôi rất hoan hỷ. Thân nóng bức, tâm tôi chẳng nóng bức. Đúng như thế đó! Chẳng cần so đo “khí trời nóng quá, khổ quá”. Nếu nghĩ như vậy, quý vị sẽ chẳng giảng. Không giảng tức là quý vị đã thoái thất Bồ Đề tâm, Bồ Tát đạo cũng chẳng thể hành được. Từ chuyện này suy ra, hành Bồ Tát đạo tuyệt đối là chịu khổ; chịu khổ chớ nên so đo, chớ nên tính toán. “Bất kế chúng khổ” (chẳng nề hà các nỗi khổ) thì mới có thể dũng mãnh tinh tấn, mới chẳng giải đãi, buông lung!

“Thiểu dục tri túc” (ít ham muốn, biết đủ): Ít khởi tâm tham dục, dụng công vào lúc ban sơ hoàn toàn chẳng dấy lên cái tâm tham dục, công phu của quý vị sẽ thành tựu. Trước tiên khởi sự thực hiện bằng “thiểu dục”, lại tiến thêm bước nữa là “tri túc” (biết đủ). Vì sao phải thiểu dục? Chúng ta mong tu Bồ Tát đạo để độ chúng sanh, trước hết là chẳng dấy lên cái tâm tham dục. “Thiểu dục tri túc”, tỳ-kheo Pháp Tạng là phàm phu phát tâm, phàm phu khởi hạnh, hoàn toàn là cảnh giới của phàm phu. Nói tới phần sau, [tức là] nói khi Ngài đã đạt đến cảnh giới thành Phật, chẳng cần phải thiểu dục tri túc. Kinh văn trong phần sau sẽ nói tới điều đó, Ngài đi đến nơi nào, của cải bèn theo Ngài đến đó. Ngài đến nơi đâu, trong tay tự nhiên sẽ hiện ra của cải. Phàm phu sơ phát tâm thì quý vị phải đổ công dốc sức nơi “thiểu dục tri túc”. Đầu tiên là thiểu dục thì đừng nên tham niềm vui sướng trong ngũ dục, hoàn toàn đoạn trừ chúng dễ lắm hay sao? Tập tánh từ vô thỉ kiếp đến nay mà! Hãy đổ công dốc sức từ chữ “thiểu”, trước hết là thiểu dục, [tức là] giảm bớt lòng tham ngũ dục. Lại tiến thêm một bước nữa là “tri túc”. Trong phần trước, tôi đã nói, ví như chúng ta là phàm phu chẳng ăn uống sẽ không thể sống nổi, không thể sống nổi thì hoằng pháp lợi sanh bằng cách nào đây? Hoằng pháp lợi sanh thì vẫn phải ăn cơm; trước hết, ăn cơm đừng nên dấy lòng tham dục, tức là nói tới chuyện ăn chay. Trước hết, ta không ăn thịt chúng sanh, có món chay để ăn là được rồi. Quý vị hãy nghĩ ta muốn độ chúng sanh, chớ nên hại chúng sanh. Quý vị đừng nên ăn thịt chúng sanh. Đấy là thiểu dục. Đã thiểu dục, ăn chay, còn phải suy xét, hãy còn quá nhiều thứ dục. Có món chay để lùa cơm là được rồi, nhưng khi gặp phải cảnh giới khổ sở, ngay cả cải trắng, đậu hủ còn chưa có mà ăn, có một miếng chao cũng khá quá rồi! Đấy là tri túc. Chính mình cảm thấy rất tốt; đó là công phu tri túc. Nếu không, quý vị chẳng thể chịu khổ nổi, sẽ lui sụt đạo tâm. Do công phu “thiểu dục tri túc”, cái tâm của quý vị mới có thể định được. Hễ định rồi, quý vị sẽ có thể tu Thiền Định.

“Vô nhiễm khuể si”: “Nhiễm” (染) là tham, “khuể” (恚) là sân. [“Vô nhiễm khuể si”] là chẳng có tham, sân, si. Trong phần trên là chẳng sanh tham, sân, si, lại còn thêm “thiểu dục tri túc”. Dần dần đoạn hết ba thứ căn bản phiền não là tham, sân, si thì “tam-muội thường tịch”; tương ứng với Thiền Định Độ. “Tam-muội” là Chánh Định, thường trạm tịch (trong lặng), bất động. “Trí huệ vô ngại” là Bát Nhã Độ. Do Thiền Định sanh ra trí huệ. “Vô nhiễm khuể si”, “vô” là nói đối ứng với “thiểu” trong “thiểu dục”. Từ thiểu dục mà thành vô dục. “Nhiễm” vẫn là tâm tham dục, vô tham nhiễm. “Khuể”: Điều thứ hai là chẳng có sân khuể. “Si”: Điều thứ ba là chẳng có ngu si. Có thể đoạn trừ ba căn bản phiền não tham, sân, si. Mấy câu này rất khẩn yếu. Tỳ-kheo Pháp Tạng thuở ban sơ phát tâm tu hành bèn tu công phu này, phàm phu sơ phát tâm hãy khởi sự từ chỗ này. Nếu không, nói đến cảnh giới cao nhất, [cảnh giới ấy] chẳng phải là cảnh giới của chúng ta, dụng công sẽ thực hiện từ chỗ nào đây? Thực hiện từ “thiểu dục tri túc”, kết quả là đoạn trừ ba món phiền não tham, sân, si. “Tam-muội thường tịch”: Quý vị lại tu Thiền Định, có thể định rồi, do Định mà phát sanh Huệ. Do vậy, “trí huệ vô ngại”. Đấy chính là đã phối hợp tốt đẹp Lục Độ.

“Vô hữu hư ngụy siểm khúc chi tâm. Hòa nhan ái ngữ, tiên ý thừa vấn” (chẳng có tâm hư ngụy, siểm nịnh, cong quẹo, vẻ mặt hòa nhã, lời nói mềm mỏng, đoán trước ý người hỏi): Lại nói đến công phu lợi tha. Đoạn trước là tương ứng với Lục Độ, toàn là tự lợi. Nếu quý vị muốn độ chúng sanh, hiện thời bản thân quý vị luyện công phu tự lợi. Công phu tự lợi là gì? Học Đại Thừa Phật pháp thì pháp môn được nói quá nhiều, đạo lý quá nhiều, chẳng tìm được cương yếu. Tu Đại Thừa Phật pháp như thế nào? Lục Độ, Tứ Nhiếp. Pháp môn Lục Độ tự độ, độ người khác, chính là sáu món này: Thứ nhất là Bố Thí, thứ hai là Trì Giới, thứ ba là Nhẫn Nhục, thứ tư là Tinh Tấn, thứ năm là Thiền Định, thứ sáu là Bát Nhã. Nói đi nói lại thì vẫn là pháp môn Lục Độ này, vì Lục Độ tự độ, độ tha. Độ tha hoàn toàn chẳng đơn giản.

“Tha” (他) là nói tới hết thảy chúng sanh. Chúng sanh chẳng dễ độ, quý vị phải dùng pháp Tứ Nhiếp (四攝), tức bốn loại pháp môn để nhiếp thọ chúng sanh: Thứ nhất là Bố Thí, thứ hai là Ái Ngữ, thứ ba là Lợi Hành, thứ tư là Đồng Sự. Trong pháp môn Lục Độ, môn thứ nhất là Bố Thí Độ, trong pháp môn Tứ Nhiếp, pháp môn thứ nhất là Bố Thí Nhiếp, quý vị biết là trong pháp Đại Thừa, Bố Thí hết sức quan trọng!

1) Bố Thí Nhiếp (布施攝) trong pháp Tứ Nhiếp chuyên chỉ Tài Bố Thí. Chúng sanh có kẻ chẳng yêu mến Phật pháp, nhưng chẳng có ai không yêu thích tài vật. Vì sao chúng sanh đều yêu mến tài vật? Chúng sanh vì ba món căn bản phiền não là tham, sân, si. Món thứ nhất là Tham, đó là căn bản của căn bản. Chúng sanh đều có tâm tham, có kẻ nào chẳng tham tài? Do vậy, quý vị dùng tài vật để nhiếp thọ chúng sanh.

2) Điều thứ hai là dùng Ái Ngữ (愛語) để nhiếp thọ. Những lời chúng sanh thích nghe, quý vị bèn nói cho họ nghe, đó gọi là Ái Ngữ. Ái Ngữ là những ngôn ngữ nào chúng sanh yêu thích nghe, họ thích nghe những điều gì, ta nói điều ấy cho họ nghe. Đấy là nhiếp thọ chúng sanh.

3) Pháp thứ ba là Lợi Hành Nhiếp (利行攝), Hành là những chuyện được làm. [Lợi Hành] là làm những chuyện khiến cho chúng sanh đạt được lợi ích. Lợi ích ấy chính là những điều lợi thuộc về pháp thế gian. Quý vị chẳng nhiếp thọ họ được, mà tính dạy họ để họ đạt được lợi ích nơi Phật pháp, nhưng họ và quý vị chẳng tiếp cận. Trước hết là làm cho họ đạt được một chút lợi ích trong pháp thế gian; đấy gọi là Lợi Hành Nhiếp.

4) Pháp thứ tư là Đồng Sự Nhiếp (同事攝). Quý vị và chúng sanh đồng thời làm việc. Cổ nhân nói: [Để thực hiện] Đồng Sự Nhiếp, phải đều là bậc Bồ Tát có thần thông thì mới có thể tùy loại hiện thân. Trong quá khứ, thường nhắc tới công án sau đây để làm chứng: Quán Âm Bồ Tát muốn độ kẻ giết lợn thì Ngài làm như thế nào? Ngài thị hiện làm một gã mổ lợn để cùng làm việc với hắn ta, Ngài bèn độ được gã mổ lợn ấy. Quán Âm Bồ Tát muốn độ gã mổ lợn ấy, nếu chẳng thị hiện thân Đồng Sự sẽ chẳng thể độ hắn được! Gã mổ lợn ấy chẳng bước vào chùa chiền, cũng chẳng nghe quý vị giảng kinh, quý vị độ hắn bằng cách nào đây? Do vậy, Ngài thị thị hiện làm một tay mổ lợn để đồng sự với hắn. Quán Âm Bồ Tát thị hiện giết lợn, Ngài có bản lãnh gì? Quý vị muốn giết lợn thì nó cũng chạy thục mạng! Bình thường, lợn chẳng linh hoạt cho lắm, rất đần, đợi cho đến lúc sắp bị giết, nó chạy trốn rất nhanh! Chúng sanh đều tham sống sợ chết. Do đó, muốn giết lợn thì trước hết phải bắt nó, trói lại, sắp giết đến nó, nó còn kêu eng éc! Rất chẳng thuận lợi! Quán Âm Bồ Tát thị hiện giết lợn, Ngài có bản lãnh. Ngài có bản lãnh gì vậy? Ngài có thể kêu tên con lợn. Vừa kêu tên gì đó, lợn bèn nghe tiếng Ngài gọi, kêu đến để giết, [nó bèn tự đến, ngoan ngoãn chịu giết], chẳng cần phải dùng dây rợ trói chân nó, đỡ tốn rất nhiều công sức. Mọi người đều nói: “Ngươi là một kẻ có bản lãnh, sao ngươi biết nó tên là gì?” Ngài đáp: “Trên đầu con lợn có gắn tên họ, tôi trông thấy đó thôi! Tôi nhìn vào tên họ trên đầu nó, kêu tên nó, nó liền ngoan ngoãn chịu giết”. Một ngày nọ, sắp giết một con lợn, Ngài bèn gọi tên nó. Vừa gọi tên là X… đã khiến cho lão chủ lò mổ hoảng hồn, nhảy dựng lên, hỏi: “Mày vừa gọi gì đó?” Ngài gọi lại lần nữa. “Ối giời ơi! Không đúng rồi! Mày vừa gọi tên cha tao, mày không thể giết con lợn này được!” “Vì sao chẳng thể giết?” “Mày gọi tên họ không đúng, mày vừa gọi tên họ cha tao. Ối giời ơi! Không thể giết con này, chẳng thể giết được!” Quán Âm Bồ Tát liền giảng đạo lý cho hắn ta: “Cha ông có thể đã chuyển thành lợn, cha ông là kẻ mổ lợn, ông cũng mổ lợn, ông sẽ chẳng chuyển thành lợn để đền mạng hay sao? Lại còn không chỉ là một đời này, có thể là chết rồi lại chuyển thành thân lợn đấy nhé!” Khuyến hóa hắn ta như vậy, hắn ta nói: “Từ nay trở đi chẳng còn giết lợn nữa”. Đấy gọi là Đồng Sự Nhiếp.

Đối với Đồng Sự Nhiếp, tôi có một cách giải thích khác: Chẳng cần chờ làm Bồ Tát có thần thông có thể biến hóa rồi mới hành Đồng Sự Nhiếp. Hiện thời quý vị phát Bồ Đề tâm, hành Bồ Tát đạo, quý vị đang làm việc trong một giới nào đó, quý vị bèn độ giới ấy. Chẳng hạn như quý vị làm công chức, quý vị bèn độ các công chức. Quý vị là công nhân trong công xưởng bèn độ công nhân. Cứ như vậy mà suy ra! Đấy là Đồng Sự Nhiếp.

Xem kinh văn, [ta thấy] phần trước là nói đến chuyện tu tập các hạnh lợi ích, Lục Độ là tự lợi, nay còn phải lợi tha: “Vô hữu hư ngụy siểm khúc chi tâm” (chẳng có tâm hư ngụy, siểm nịnh, cong quẹo). Lợi tha, ta muốn độ chúng sanh, đối xử với chúng sanh hoàn toàn bằng tấm lòng chân thật, chớ nên dùng “hư ngụy”, tức là dùng cái tâm hư giả để đối đãi chúng sanh. “Siểm khúc chi tâm”: “Siểm” (諂) là siểm mị (諂媚, nịnh hót, bợ đỡ), “khúc” (曲) là cong quẹo. Cong quẹo thì không ngay thẳng, trong tâm có những điều ngoắt ngoéo. “Siểm khúc chi tâm” là đối với tín chúng, hễ tín đồ nào có tiền bèn [vận dụng cái tâm] hư ngụy, siểm khúc. Chúng tôi chỉ nói tới các đệ tử xuất gia. Đệ tử xuất gia mở đạo tràng, không có tiền thì chẳng thể sống được, nhưng Phật Thích Ca đã ấn định quy củ: Hàng đệ tử xuất gia chẳng được phép kinh doanh, buôn bán, cũng chẳng cho phép làm ruộng, trồng trọt. Vậy thì trong cuộc sống thường nhật, sẽ chẳng có tiền đong gạo, mua rau, chẳng có tín đồ bước vào cửa [nhà chùa] sẽ không được! Tín đồ chẳng có tiền, chẳng bỏ được mấy đồng để bố thí, còn tín đồ có tiền rất phát tâm. Đối với các tín đồ có tiền ấy, sẽ đặc biệt chiêu đãi. Đấy là siểm khúc. Quý vị đối với họ, thứ nhất là cái tâm chẳng ngay thẳng, trong tâm ngoắt ngoéo, lại còn phải bợ đỡ họ, phải đãi đằng họ như thế nào? Phải ra sức làm cho họ sanh lòng hoan hỷ, hoàn toàn là một bầu hư giả, chẳng có tấm lòng chân thật, biến thành cái tâm hư ngụy. “Hư ngụy siểm khúc chi tâm” (tâm hư ngụy, siểm nịnh, cong vạy): Chiêu đãi các tín đồ có tiền, chính mình chẳng đạt được lợi ích, mà các tín đồ ấy cũng chẳng đạt được lợi ích. Bản thân quý vị vốn phát tâm muốn độ chúng sanh, thấy những chúng sanh có tiền chỉ lo chiêu đãi họ, phải tiếp đãi sao cho họ sanh lòng hoan hỷ, phải pha trà ngon mời họ, phải cho họ những món ăn vặt ngon lành, ăn cơm thì phải đặc biệt nấu những món ngon lành, tận hết sức làm chuyện đó! Chẳng dùng đến Phật pháp, hoàn toàn sử dụng pháp thế gian. Chiêu đãi cả nửa ngày toàn là nói những lời thù tạc, chẳng nói một câu Phật pháp nào, tự hại, hại người, hết sức chớ nên!

Lại xem hai câu kế đó: “Hòa nhan ái ngữ, tiên ý thừa vấn” (vẻ mặt hòa hoãn, lời nói dịu dàng, đoán trước ý người hỏi): “Hòa nhan” (和顏) là vẻ mặt hòa hoãn, vui vẻ. Nói năng thì phải nói những lời tín đồ thích nghe. Đó gọi là Ái Ngữ Nhiếp. “Tiên ý thừa vấn”: Chẳng đợi tín đồ đến hỏi chúng ta, chúng ta hỏi họ trước, như vậy có phải là siểm khúc hay chăng? Đấy chẳng phải là siểm khúc, mà là tiền phương tiện để nhiếp thọ chúng sanh, vì trong câu trước đó, đã chẳng cho phép quý vị dùng cái tâm hư ngụy, siểm khúc. Chẳng hư ngụy là chân thật, chẳng siểm khúc là đạo tâm. Vậy thì ta muốn độ những chúng sanh ấy, để độ chúng sanh thì trước hết phải nhiếp thọ họ, cho nên “hòa nhan ái ngữ” là nhiếp thọ chúng sanh. “Tiên ý thừa vấn” vẫn là nhiếp thọ chúng sanh, làm cho họ và ta gần gũi, giảng Phật pháp cho họ. Nói gộp chung lại, quý vị là một người xuất gia, nếu quý vị muốn độ chúng sanh, phải ghi nhớ thái độ của quý vị sẽ là “bất ty, bất kháng” (不卑不亢). “Bất ty” (不卑) là đừng nên quá khúm núm. “Bất kháng” (不亢) là đừng nên quá ương ngạnh, cao ngạo. Quá khúm núm, sai mất rồi, nhất là hễ kẻ có tiền tìm đến [người xuất gia] bèn hư ngụy, siểm khúc, chỉ sợ tiếp đãi chẳng ra gì, đãi đằng họ như khách quý. Đó là sai lầm. Quá khúm núm! Có người mới xuất gia, nghe nói “người xuất gia có tư cách của người xuất gia. Chúng ta là Tam Bảo, chẳng nên chiêu đãi cư sĩ”. Đấy chính là Kháng, Kháng (亢) là cao ngạo, ngạo mạn. Cao ngạo, ngạo mạn dấy lên, có tín đồ tìm đến cũng chẳng quan tâm, cũng chẳng cho họ uống trà. Kẻ ấy cứ nghĩ “ta là sư phụ xuất gia, đáng lẽ các ngươi phải rót trà cho ta, lẽ đâu ta rót trà cho các ngươi được?” Quá cao ngạo! Chẳng phải là quý vị đến nhà tín đồ, đến nhà tín đồ thì tín đồ sẽ rót trà cho quý vị uống. Tín đồ đến chùa miếu của ta, họ chẳng biết quý vị để trà ở chỗ nào, làm sao rót trà cho quý vị được? Quá cao ngạo. Quý vị tạo lợi ích cho họ, lợi tha là lợi ích chúng sanh. Nói theo hiện thời thì là tạo lợi ích cho tín đồ của chúng ta. Quý vị hãy ghi nhớ hai câu này, đừng nên [hiểu và hành xử] lệch lạc. “Vô hữu hư ngụy siểm khúc chi tâm” (chẳng có tâm hư ngụy, siểm nịnh, cong vạy), quý vị chớ nên quá khúm núm, “hòa nhan ái ngữ, tiên ý thừa vấn” (vẻ mặt hòa nhã, lời nói dịu dàng, biết trước ý người khác muốn hỏi), quý vị chớ nên quá cao ngạo, ngạo nghễ, chẳng kiêu ngạo, chẳng siểm nịnh. Đấy là tốt đẹp nhất.

2.2.1.2.2.2.2.1.2.1.2. Tu thiện pháp

(Kinh) Dũng mãnh tinh tấn, chí nguyện vô quyện, chuyên cầu thanh bạch chi pháp, dĩ huệ lợi quần sanh, cung kính Tam Bảo, phụng sự sư trưởng. Dĩ đại trang nghiêm cụ túc chúng hạnh, linh chư chúng sanh công đức thành tựu, trụ Không, Vô Tướng, Vô Nguyện chi pháp, vô tác, vô khởi, quán pháp như hóa.

(經)勇猛精進，志願無倦。專求清白之法，以惠利群生。恭敬三寶，奉事師長。以大莊嚴具足眾行，令諸眾生功德成就。住空、無相、無願之法，無作無起，觀法如化。

(Kinh: Dũng mãnh, tinh tấn, chí nguyện không mệt mỏi. Chuyên cầu pháp trắng sạch để lợi ích rộng rãi quần sanh. Cung kính Tam Bảo, phụng sự sư trưởng, Dùng sự đại trang nghiêm để trọn đủ các hạnh, khiến cho công đức của các chúng sanh thành tựu, trụ nơi pháp Không, Vô Tướng, Vô Nguyện, chẳng làm, chẳng khởi, quán các pháp như huyễn hóa).

“Dũng mãnh tinh tấn, chí nguyện vô quyện. Chuyên cầu thanh bạch chi pháp” (dũng mãnh, tinh tấn, chí nguyện không mệt mỏi. Chuyên cầu pháp trắng sạch), đây vẫn là tự lợi. “Dĩ huệ lợi quần sanh” (lợi ích rộng rãi quần sanh), đấy mới là lợi tha. Tu hành hòng hành Bồ Tát đạo thì tự lợi và lợi tha bằng cách nào? “Dũng mãnh tinh tấn” chính là “bất kế chúng khổ” (chẳng nề hà các nỗi khổ) như đã nói trong phần trước, chớ nên giải đãi, buông lung, phải dũng mãnh tinh tấn. “Chí nguyện vô quyện” (chí nguyện chẳng mệt mỏi): Dũng mãnh tinh tấn thì đương nhiên là thân tâm sẽ mệt mỏi, phải nương vào chí nguyện của chính mình để duy trì đạo tâm của chính mình, đừng nên sanh ý tưởng mệt nhọc. “Chuyên cầu thanh bạch chi pháp” (chuyên cầu pháp trong sạch), “thanh bạch chi pháp” (pháp trong sạch) là pháp chẳng ô nhiễm. Pháp chẳng ô nhiễm chính là Chân Như diệu tánh của chúng ta. Ta mong cầu chứng Chân Như diệu tánh, Chân Như diệu tánh vốn vô nhiễm, do dấy khởi tham, sân, si, nên mới biến thành pháp ô nhiễm. Nay chúng ta muốn đoạn trừ tham, sân, si, “chuyên cầu thanh bạch chi pháp” (chuyên cầu pháp trong sạch) thì đoạn trừ tham, sân, si như thế nào? Trước hết phải trì giới, trì giới tinh nghiêm, đừng nên phạm trọng giới, khinh giới (giới nhẹ) cũng đừng nên phạm, tự nhiên là thân tâm trong sạch, Chân Như diệu lý sẽ hiện tiền, đạt được tự lợi. Ta là Đại Thừa Bồ Tát, “dĩ huệ lợi chúng sanh”, [nghĩa là] ta sẽ lợi ích rộng rãi hết thảy chúng sanh.

“Cung kính Tam Bảo, phụng sự sư trưởng. Dĩ đại trang nghiêm cụ túc chúng hạnh” (cung kính Tam Bảo, phụng sự sư trưởng, dùng sự đại trang nghiêm để trọn đủ các hạnh): Đấy là vừa tu phước vừa tu huệ, dùng hai thứ phước và huệ để trang nghiêm, tức là trang nghiêm Lục Độ vạn hạnh của ta. Tu phước thì tu ở chỗ nào? Cúng dường Tam Bảo, cúng Phật, cúng Pháp, cúng Tăng. Như thế thì quý vị sẽ tu đại phước. Cúng Phật thì hàng đệ tử Phật đều biết, bất luận xuất gia hay tại gia đệ tử, đều biết cúng Phật là trong tự viện có tượng Phật, trong nhà thì có tiểu Phật đường, ai nấy đều biết cúng Phật là thắp hương, dâng hoa là cúng Phật. Cúng Pháp thì sao? Quý vị gặp pháp hội giảng kinh sẽ đến giúp đỡ cho pháp hội thành tựu, đấy là cúng dường Pháp Bảo. Quý vị có sức thì tạo một giảng đường để cúng dường Pháp Bảo. Quý vị có sức bèn thỉnh pháp sư giảng kinh, cúng dường pháp hội. Chẳng có sức lực to lớn thì quý vị đến giúp quét dọn nền giảng đường, sắp xếp bàn ghế, khiến cho người khác có chỗ ngồi đàng hoàng để nghe kinh. Đấy cũng là cúng dường Pháp Bảo. Cúng dường Tăng Bảo thì nấu cỗ chay dâng cho đại chúng; đấy là vun bồi đại phước.

“Phụng sự sư trưởng” thì sao? Quý vị thân cận danh sư, thân cận thiện tri thức, khéo đạt được trí huệ. Cúng Tăng thì trong số ấy có sư trưởng, quý vị phải phân biệt rõ ràng. Khi cúng dường Phật, Pháp, Tăng, cúng dường Tăng Bảo, nấu cỗ chay dâng cho đại chúng, quyết định đừng nên dấy tâm phân biệt. Hãy ghi nhớ, quý vị coi người xuất gia đều là A La Hán, coi họ như những vị Bồ Tát sống, chớ nên phân biệt người xuất gia nào là tốt đẹp, người xuất gia nào chẳng tốt đẹp! Nếu như có cái tâm phân biệt [như vậy], quý vị cúng Tăng trong ngày hôm ấy chắc chắn chẳng có công đức, lại còn đâm ra mắc tội lỗi. Khi cúng Tăng, đối với người xuất gia, phải khởi tâm bình đẳng, đều quán tưởng họ là A La Hán, là Bồ Tát sống. Như thế thì quý vị tu đại phước. Muốn thân cận sư trưởng thì trước hết phải khởi tâm phân biệt. Quý vị phải quyết trạch[1] vị nào là danh sư thông hiểu Phật pháp, ta mới thân cận vị ấy. Quý vị thân cận người xuất gia mà chính vị ấy chẳng hiểu rõ Phật pháp, quý vị thân cận vị ấy, làm sao có thể đạt được Phật pháp? Đấy chẳng phải là dùng cái tâm phân biệt. Trước hết, hãy quyết trạch vị nào là danh sư rồi ta mới thân cận. Do đó, “phụng sự sư trưởng” và “cúng dường Tam Bảo” dụng tâm khác nhau, một đằng là cần phải phân biệt, một đằng là đừng nên phân biệt! “Dĩ đại trang nghiêm cụ túc chúng hạnh” (dùng sự đại trang nghiêm để trọn đủ các hạnh), vừa tu phước vừa tu huệ, hai thứ đại trang nghiêm ấy được gọi là “phước huệ nhị nghiêm”. Thân Phật trang nghiêm nhất, thân Phật có gì để trang nghiêm? Chính là do hai thứ phước và huệ trang nghiêm mà ra. Chúng ta vào thuở phát tâm ban đầu, phải tu phước, tu huệ. Tu phước và tu huệ là dùng hai thứ đại trang nghiêm để tự trang nghiêm. “Cụ túc chúng hạnh” (đầy đủ các hạnh): “Chúng hạnh” chính là Lục Độ đã nói trong phần trước, rộng mở muôn loại hạnh môn, nên gọi là “chúng hạnh”, thảy đều dùng cái tâm cầu phước và cầu huệ để tu Lục Độ, tu vạn hạnh, thì sẽ là “dĩ đại trang nghiêm cụ túc chúng hạnh” (dùng sự đại trang nghiêm để trọn đủ các hạnh).

“Linh chư chúng sanh công đức thành tựu” (khiến cho các chúng sanh thành tựu công đức), đấy là lợi tha. Bản thân quý vị tu phước, tu huệ, giáo hóa chúng sanh, giáo hóa như thế nào? Giáo hóa chúng sanh khiến cho chúng sanh tu phước, tu huệ, kết quả là bản thân quý vị đạt được công đức tự lợi, ngay cả công đức của chúng sanh cũng đều thành tựu. Dạy chúng sanh tu phước như thế nào? Cúng dường Tam Bảo. Dạy chúng sanh tu huệ, quý vị thân cận thiện tri thức, tinh tấn dụng công cho nhiều. Đấy là lợi ích chúng sanh, “linh chư chúng sanh công đức thành tựu” (khiến cho công đức của các chúng sanh đều thành tựu).

“Trụ Không, Vô Tướng, Vô Nguyện chi pháp, vô tác, vô khởi, quán pháp như hóa” (trụ nơi pháp Không, Vô Tướng, Vô Tác, chẳng làm, chẳng khởi, quán các pháp như huyễn hóa): Câu này ngụ ý quý vị phải hiểu rõ lý Không, chẳng được chấp tướng. Những khai thị đã nói trong phần trước nhằm bảo quý vị hãy tu Lục Độ, bảo quý vị hãy nhiếp hóa chúng sanh, bảo quý vị hãy tự lợi, bảo quý vị hãy lợi tha. Những điều ấy đều đúng, nhưng hễ chấp tướng thì sai mất rồi. Tu Lục Độ chẳng được chấp tướng! Tu pháp môn Tứ Nhiếp chẳng được chấp tướng. Tự lợi đừng nên chấp tướng, mà lợi tha đừng nên chấp tướng. Vì sao chẳng được chấp tướng? Quý vị quán Không, Vô Tướng, Vô Nguyện, tu pháp “tam giải thoát môn”. Trong phần trước, tôi đã nói một lần rồi. Ba món ấy được gọi là ba tam-muội, còn gọi là ba giải thoát. Hãy chú ý, phần văn tự này được giải thích như thế nào, tôi sử dụng phương pháp đơn giản, rõ ràng, xác đáng nhất, quý vị phải ghi nhớ. Về sau, gặp những danh từ này sẽ dễ nói.

1) Món thứ nhất là Không. Cái Không này chính là Không như Tâm Kinh đã nói: “Chiếu kiến Ngũ Uẩn giai Không” (soi thấy Ngũ Uẩn đều là Không). Hàng Nhị Thừa chiếu kiến Ngã Không, chứ pháp của họ chẳng Không. Đại Thừa Bồ Tát không chỉ là Không Ngã, mà còn Không Pháp. Hàng Nhị Thừa cũng là hàng Tiểu Thừa, họ biết pháp Ngã là Không, vì sao? Nó là do Ngũ Uẩn, tức Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức, năm pháp hợp lại thành một cái Giả Ngã. Tách rời năm pháp ấy thì cái Ngã ấy chẳng có bản thể, chẳng có tự tánh, quán Ngã là Không. Nhưng [đối với hàng Tiểu Thừa] pháp Ngũ Uẩn chẳng Không. Quán Thế Âm Bồ Tát là Đại Thừa Bồ Tát, trong kinh có nói Ngài đã chiếu kiến “Ngũ Uẩn giai không”. Không chỉ cái Giả Ngã do Ngũ Ấm hòa hợp là Không, ngay cả bản thể của pháp Vô Ngã cũng là rỗng không. Đó gọi là Pháp Không. Ngã cũng Không, mà Pháp cũng Không, còn có gì chẳng Không? Vì thế, hết thảy đều là Không. Đấy là pháp thứ nhất, tức Không tam-muội, được gọi là Không Giải Thoát. Không tam-muội: Tam-muội là định. Trụ trong cái Không Định ấy, an trụ bất động thì gọi là Trụ. Phải ghi nhớ lời chú giải này. Các vị đều biết niệm Tâm Kinh, “Không” là “chiếu kiến Ngũ Uẩn giai không”. “Không” thì Ngã cũng Không mà Pháp cũng Không.

2) Vô Tướng là như kinh Kim Cang đã nói: “Vô ngã tướng, vô nhân tướng, vô thọ giả tướng, vô chúng sanh tướng, vô pháp tướng, diệc vô phi pháp tướng” (không có tướng ta, không có tướng người khác, không có tướng thọ giả, không có tướng chúng sanh, không có pháp tướng, mà cũng chẳng có phi pháp tướng). Vô tướng như thế đó. “Vô ngã tướng, vô nhân tướng, vô chúng sanh tướng, vô thọ giả tướng”, bốn tướng ấy đều chẳng có thì gọi là Ngã Không, tướng của Ngã chẳng có! “Vô pháp tướng”: Tướng của các pháp cũng là Không, “diệc vô phi pháp tướng”, cái Không nơi Ngã Không và cái Không nơi Pháp Không được gọi là “phi pháp”, cũng là Không, hết thảy các tướng đều chẳng có. Ngã tướng chẳng có, Pháp tướng chẳng có. Tướng của Nhị Không (Ngã Không và Pháp Không) cũng chẳng có. Đấy gọi là Vô Tướng.

3) Vô Nguyện: “Nguyện” là cái tâm mong cầu. Mong cầu niềm vui ngũ dục, đấy là nguyện của phàm phu, vậy là không được. Chúng ta sơ phát tâm, phải “thượng cầu Phật đạo, hạ hóa chúng sanh” (trên cầu Phật đạo, dưới hóa độ chúng sanh). “Thượng cầu hạ hóa” là chuyện thuộc về bổn phận của Bồ Tát, nhưng quý vị đừng nên có cái tâm mong cầu, vì vốn dĩ, trên là chẳng có Phật đạo để có thể cầu, dưới là chẳng có chúng sanh để có thể giáo hóa. Chúng sanh là huyễn hóa, chẳng thật, dựa theo lời giải thích trong kinh Kim Cang: “Sở hữu chúng sanh chi loại… ngã giai linh nhập Vô Dư Niết Bàn chi diệt độ chi. Như thị diệt độ vô lượng vô số vô biên chúng sanh, thật vô chúng sanh đắc diệt độ giả” (đối với tất cả các loài chúng sanh, ta đều khiến cho họ nhập Vô Dư Niết Bàn mà diệt độ. Diệt độ vô lượng vô số vô biên chúng sanh như thế, thật sự chẳng có chúng sanh được diệt độ). Quý vị độ vô lượng vô số vô biên chúng sanh đều nhập Vô Dư Niết Bàn, nhưng thật sự chẳng có chúng sanh được diệt độ. Vì sao? Chúng sanh như huyễn, như hóa. Đã là dưới chẳng có chúng sanh để có thể độ, há có Phật đạo để có thể thành ư? Trên đã không có Phật đạo để có thể thành, [là vì] đối với chúng sanh trong chín pháp giới thì mới có Phật, nhưng chúng sanh trong chín pháp giới đều là như huyễn, như hóa, Phật vẫn chẳng phải là như huyễn, như hóa ư? Do vậy, gọi là “bình đẳng chân pháp giới, Phật chẳng độ chúng sanh”. Đã là trên là không có Phật đạo để có thể thành, dưới là không có chúng sanh để có thể độ, quý vị còn có cái tâm mong cầu gì nữa? Mong cầu là Nguyện, quý vị còn có nguyện chi nữa? Đấy là Vô Nguyện.

“Vô tác, vô khởi, quán pháp như hóa”: “Vô tác”, “tác” là tu tác (修作, tu tập, thực hiện), tạo tác, là hành Bồ Tát đạo, vốn hết thảy đều như hóa. Câu kế tiếp là “quán pháp như hóa”, “hóa” là huyễn hóa. Huyễn hóa chẳng thật thì há có Bồ Tát đạo gì để có thể “tác”? “Vô khởi”: Khởi (起) là sanh khởi. Quý vị phát Bồ Đề tâm, sanh khởi Bồ Đề tâm, đã là không có Bồ Tát đạo để có thể tạo tác, há có Bồ Đề tâm để có thể sanh khởi ư? Vì sao nói “chẳng có Bồ Tát đạo để có thể sanh khởi”? Vì “quán pháp như hóa”. Hết thảy các pháp đều như huyễn, như hóa, đều là do các trò ảo thuật biến ra, há có chân thật ư? Nói đến chỗ này, thì đấy là Đại Thừa Không Quán, dạy quý vị hãy quán Không, quán Vô Tướng, Vô Nguyện, quán Vô Tác Vô Khởi, quán hết thảy các pháp như huyễn, như hóa. Trong sự như huyễn, như hóa ấy, hành “thượng cầu Phật đạo, hạ hóa chúng sanh”. Quý vị đừng nên thiên lệch về phương diện Không. Thiên lệch về phương diện Không, quý vị sẽ rơi vào bên Nhị Thừa. Quý vị cũng đừng nên chấp trước bên Có. Chấp trước Có, quý vị sẽ rơi vào bên phàm phu. Đừng chấp trước Có, mà cũng đừng chấp trước Không, đấy mới là Trung Đạo của Đại Thừa Bồ Tát.

2.2.1.2.2.2.2.1.2.1.3. Lìa ác nghiệp

(Kinh) Viễn ly thô ngôn, tự hại, hại bỉ, bỉ thử câu hại. Tu tập thiện ngữ, tự lợi, lợi nhân, nhân ngã kiêm lợi.

(經)遠離麤言，自害害彼，彼此俱害。修習善語，自利利人，人我兼利。

(Kinh: Xa lìa lời thô, tự hại, hại người khác, đôi bên đều bị hại. Tu tập thiện ngữ, lợi mình, lợi người, ta và người khác đều được lợi).

Quán hết thảy đều là Không, quán hết thảy các pháp như hóa, quý vị còn tự mình khéo luyện tập công phu. Tiếp đó, kinh dạy chúng ta một phương pháp, rèn luyện ở nơi đâu? Trước hết, luyện khẩu nghiệp của chính mình. Vì quý vị muốn độ chúng sanh, tức là hoằng pháp, độ chúng sanh, tức là giảng kinh, thuyết pháp. Giảng kinh, thuyết pháp thì trước hết phải xa lìa thô ngữ (麤語, lời lẽ thô tháp). “Viễn ly thô ngôn” là quý vị muốn giảng kinh thuyết pháp cho chúng sanh nghe, trước hết phải xa lìa lời lẽ thô tháp, phải xa lìa ác khẩu. “Tự hại, hại bỉ, bỉ thử câu hại” (tự hại, hại người khác, đôi bên đều bị hại): Vì sao phải xa lìa thô ngôn? “Thô ngôn” bao gồm bốn thứ vọng ngữ: Nói dối, nói thêu dệt, nói đôi chiều, ác khẩu, đều gọi là “thô ngôn”. Khẩu nghiệp của quý vị chẳng thanh tịnh, quý vị làm hại chính mình, đồng thời làm hại đối phương. Đấy gọi là “đôi bên đều bị hại”, nhất định phải xa lìa lời lẽ thô ác. Để xa lìa thô ngôn, quý vị phải “tu tập thiện ngữ”: Phải giảng kinh, thuyết pháp. Lời lẽ của ai tốt nhất? Lời lẽ của Phật tốt nhất. Do đó, “thế gian hảo thoại Phật thuyết tận” (lời lẽ tốt lành trong thế gian, Phật đã nói hết). Lời nói của ai cũng chẳng tốt đẹp bằng lời của Phật. Quý vị học theo đức Phật thuyết pháp, học theo đức Phật thuyết pháp mà thuyết chẳng hay thì làm như thế nào? Thuyết chẳng hay thì hãy “tu tập”, tu tập học giảng kinh. Học tới học lui là Tập, tức là “học nhi thời tập chi” (học rồi thường xuyên luyện tập). Quý vị hôm nay giảng, ngày mai giảng, quý vị giảng suốt hai mươi năm thử xem, bảo đảm quý vị sẽ giảng hay! “Tự lợi, lợi nhân, nhân ngã kiêm lợi” (lợi mình, lợi người, ta và người đều được lợi): Quý vị giảng kinh, thuyết pháp, chính mình đạt được lợi ích, đồng thời lợi ích người khác, chính mình và người khác đều cùng được lợi.

2.2.1.2.2.2.2.1.2.1.4. Lại nói về chuyện tu thiện

(Kinh) Khí quốc quyên vương, tuyệt khử tài sắc, tự hành Lục Ba La Mật, giáo nhân linh hành.

(經)棄國捐王，絕去財色。自行六波羅蜜，教人令行。

(Kinh: Bỏ nước, bỏ ngôi vua, trừ sạch tài, sắc, tự hành Lục Ba La Mật, dạy người khác hành theo).

“Khí quốc quyên vương, tuyệt khử tài sắc” (bỏ nước, bỏ ngôi vua, trừ sạch tài, sắc): Đây là chuyện tỳ-kheo Pháp Tạng đã làm khi phát tâm. Ngài vốn là một vị quốc vương, từ bỏ quốc gia, ngôi vua cũng vứt bỏ. “Quyên” (捐) là Khí (棄), mà Khí cũng là Quyên, [đều có nghĩa là] từ bỏ. Đã từ bỏ ngôi vị quốc vương, lại còn phải “tuyệt khử tài sắc”, [tức là] đoạn tuyệt tài sắc, chẳng tham tài mà cũng chẳng tham sắc. Chúng ta học theo tỳ-kheo Pháp Tạng phát tâm, chúng ta chẳng phải là quốc vương, tài sản trong nhà quý vị cũng phải buông bỏ hết. Trong xã hội, quý vị có địa vị gì, cũng phải từ bỏ nó. Tội nhân gây nên phiền não là tài sắc, phải đoạn trừ, phải trừ khử danh lợi thế gian, phải “tự hành Lục Ba La Mật”. Do đó, Đại Thừa Phật pháp chẳng khó học, [khó học là vì] quý vị chẳng tìm thấy cương yếu! Nói tới, nói lui, vẫn là bảo quý vị hãy hành Lục Độ, hành viên mãn, đạt đến bờ kia, đấy là Ba La Mật. Chính quý vị tự lợi, quý vị giáo hóa chúng sanh điều gì? “Giáo nhân linh hành” (dạy người khác hành), [tức là] giáo hóa chúng sanh vẫn là Lục Độ Ba La Mật, bản thân quý vị tự lợi, đồng thời lợi ích người khác.

2.2.1.2.2.2.2.1.2.2. Tổng kết

(Kinh) Vô ương số kiếp, tích công lũy đức.

(經)無央數劫，積功累德。

(Kinh: Trong vô ương số kiếp, tích lũy công đức).

Trong “vô ương số kiếp” vẫn phải phát tâm dài lâu, chẳng phải là đời này ta đã hành tốt đẹp, mà đời đời kiếp kiếp ta phải hành, hành trong vô lượng số kiếp. “Tích công lũy đức”, công đức ấy sẽ thành tựu.

2.2.1.2.2.2.2.2. Nêu bày quả báo thù thắng

(Kinh) Tùy kỳ sanh xứ, tại ý sở dục, vô lượng bảo tạng, tự nhiên phát ứng, giáo hóa an lập vô số chúng sanh, trụ ư vô thượng chánh chân chi đạo. Hoặc vi trưởng giả, cư sĩ, hào tánh, tôn quý, hoặc vi sát-lợi, quốc quân, Chuyển Luân thánh đế; hoặc vi Lục Dục Thiên Chúa, nãi chí Phạm vương. Thường dĩ tứ sự, cúng dường cung kính nhất thiết chư Phật. Như thị công đức, bất khả xưng thuyết. Khẩu khí hương khiết, như Ưu Bát La hoa. Thân chư mao khổng xuất Chiên Đàn hương. Kỳ hương phổ huân vô lượng thế giới, dung sắc đoan chánh, tướng hảo thù diệu. Kỳ thủ thường xuất vô tận chi bảo, y phục, ẩm thực, trân diệu hoa, hương, tăng cái, tràng phan, trang nghiêm chi cụ. Như thị đẳng sự, siêu chư thiên nhân. Ư nhất thiết pháp, nhi đắc tự tại.

(經)隨其生處，在意所欲，無量寶藏，自然發應。教化安立無數眾生，住於無上正真之道。或為長者、居士、豪姓、尊貴；或為剎利、國君、轉輪聖帝；或為六欲天主，乃至梵王。常以四事，供養恭敬一切諸佛。如是功德，不可稱說。口氣香潔，如優鉢羅華。身諸毛孔，出栴檀香，其香普熏無量世界。容色端正，相好殊妙。其手常出無盡之寶，衣服飲食、珍妙華香、繒蓋幢旛，莊嚴之具。如是等事，超諸天人。於一切法，而得自在。

(Kinh: Sanh ở bất cứ nơi đâu, thuận theo lòng muốn, vô lượng kho báu tự nhiên phát khởi, ứng hiện. Giáo hóa, an lập vô số chúng sanh, trụ nơi đạo Vô Thượng Chánh Chân. Hoặc làm trưởng giả, cư sĩ, dòng họ cao sang, tôn quý, hoặc làm Sát-lợi, quốc vương, Chuyển Luân thánh đế, hoặc làm chúa tầng trời thứ sáu trong Dục Giới, cho đến làm Phạm vương. Thường dùng bốn sự để cúng dường, cung kính hết thảy chư Phật. Công đức như thế chẳng thể xưng nói. Hơi miệng thơm sạch như hoa Ưu Bát La. Các lỗ chân lông trên thân thường tỏa mùi hương Chiên Đàn. Hương ấy xông khắp vô lượng thế giới, dung sắc đoan chánh, tướng hảo đặc biệt đẹp đẽ. Tay Ngài thường tuôn ra vô tận của báu, y phục, thức ăn, hương, hoa quý báu mầu nhiệm, lọng lụa, tràng phan, các món vật trang nghiêm. Các chuyện như thế vượt trỗi trời người, được tự tại trong hết thảy các pháp).

“Tùy kỳ sanh xứ, tại ý sở dục, vô lượng bảo tạng, tự nhiên phát ứng” (sanh ở bất cứ nơi đâu, thuận theo lòng muốn, vô lượng kho báu tự nhiên phát khởi, ứng hiện). Quý vị sanh trong đời thứ hai, đời thứ ba, sẽ là như thế nào? Phước báo của quý vị to lớn. “Tùy kỳ sanh xứ” nghĩa là quý vị sanh trong một nước nào, hay sanh trong một thế giới nào, “tại ý sở dục” (thuận theo lòng muốn): Dựa theo chú giải để nói, chữ Tại (在) có nghĩa là “tùy ý”. Trên thực tế, do thời cổ sao chép, tức là chữ Nhậm (任, tùy ý) bị sao chép lầm, [nên hiện thời ghi là chữ Tại]. Nay ta nên hiểu chữ Tại theo nghĩa “tùy ý”. [“Tại ý” là] mặc lòng tùy ý. “Sở dục” là nghĩ đến. “Vô lượng bảo tạng”, tự nhiên là quý vị sanh về đâu, kho báu bèn theo quý vị đến đó, quý vị đi đến chỗ nào cũng sẽ phát tài. Của cải nhiều ngần ấy do đâu mà có? Do phước báo tích lũy công đức cảm vời. Đấy là như trong phần trên đã nói, do “tích công lũy đức” như [trong đoạn kinh văn giảng về] “thiểu dục tri túc” mà ra. Thoạt đầu chẳng có của cải theo chân quý vị, quý vị hứng chịu nghèo khổ, gian nan. Quý vị thiểu dục tri túc, chẳng sợ các nỗi khổ, tu hành như thế đấy. Lại còn một mặt tu phước, một mặt tu huệ, phước báo của quý vị to lớn, đời sau, kiếp sau, quý vị sanh về nơi đâu, tiền tài theo quý vị đến đó.

“Giáo hóa an lập vô số chúng sanh, trụ ư vô thượng chánh chân chi đạo” (giáo hóa an lập vô số chúng sanh, trụ nơi đạo vô thượng chánh chân): Quý vị giáo hóa chúng sanh đều phát Bồ Đề tâm, hành Bồ Tát đạo. Thuở ban đầu, giáo hóa chúng sanh: “Ối trời ơi! Giáo hóa cả nửa ngày, bảo họ quy y Tam Bảo, họ vẫn không chịu phát tâm”. Quý vị giáo hóa lâu ngày, tích lũy công đức, khi công đức của quý vị đã chín muồi, sẽ giáo hóa chúng sanh rất dễ dàng. Lại còn gieo thiện căn thành Phật cho họ đều dễ dàng, “an trụ ư vô thượng chánh chân chi đạo” (an trụ nơi đạo vô thượng chánh chân).

“Hoặc vi trưởng giả, cư sĩ, hào tánh, tôn quý” (hoặc làm trưởng giả, cư sĩ, dòng họ cao sang, tôn quý): Nhiều đời, nhiều kiếp quý vị thọ sanh, chuyển sanh, hoặc là quý vị chuyển thành một vị trưởng giả, hoặc là chuyển thành một vị cư sĩ, hoặc là chuyển thành người đáng tôn trọng thuộc dòng họ cao sang. “Hào tánh” (豪姓) là gia tộc thuộc loại thế gia vọng tộc, đại phú, đại quý. “Hoặc vi sát-lợi, quốc quân” (hoặc làm bậc sát-lợi, vua một nước): “Quốc quân” (國君) là quốc vương, thân thích của quốc vương gọi là dòng Sát-lợi (Kṣatriya). “Sát-lợi chi tộc” chính là quý tộc. Hoặc là làm “Chuyển Luân thánh đế”, [tức là] lại còn làm Chuyển Luân Thánh Vương (Cakra-varti-rājan), đấy là người có phước báo nhất trong thế gian. “Hoặc vi Lục Dục Thiên Chúa”: Trong tam giới có sáu tầng trời, [tỳ-kheo Pháp Tạng] có thể làm chúa tầng trời thứ sáu trong Dục Giới. “Nãi chí Phạm vương” (cho đến Phạm Vương): Phạm vương chính là Đại Phạm Thiên Vương trong Sơ Thiền Thiên của Sắc Giới. “Thường dĩ tứ sự, cúng dường cung kính nhất thiết chư Phật” (thường dùng bốn món cúng dường cung kính hết thảy chư Phật). Trong nhân gian, bất luận quý vị là kẻ đại phú, đại quý, làm vua một nước, hay làm Chuyển Luân Thánh Vương, đều phải cúng dường Tam Bảo, thường dùng tứ sự để cúng dường. “Tứ sự” là y phục, thức ăn, đồ trải nằm, thuốc men, bốn loại vật dụng dùng để cúng dường hết thảy chư Phật. “Như thị công đức, bất khả xưng thuyết” (công đức như thế chẳng thể diễn tả): Cúng dường Phật nhiều, thời gian cúng dường lâu dài, rốt cuộc đạt được bao nhiêu công đức? Chẳng thể nói kể được!

“Khẩu khí hương khiết, như Ưu Bát La hoa” (hơi miệng thơm, sạch, như hoa sen xanh): Đây là một quả báo đặc biệt nơi thân thể. Hơi miệng thơm tho, giống như mùi hương của hoa Ưu Bát La (Utpala, hoa sen xanh). Vì sao đạt được quả báo tốt đẹp dường ấy? Quý vị thường nói lời tốt lành, giảng kinh, thuyết pháp. “Thân chư mao khổng, xuất Chiên Đàn hương” (các lỗ chân lông trên thân thường tỏa mùi hương Chiên Đàn): Các lỗ chân lông trên thân đều tỏa mùi thơm, có mùi hương Chiên Đàn (Chandana, Sandalwood). Mùi thơm còn “phổ huân vô lượng thế giới” (xông khắp vô lượng thế giới). Vì sao trên thân tỏa ra mùi thơm? Ngài vâng giữ đạo trong sạch, tự nhiên có mùi thơm ấy. “Dung sắc đoan chánh, tướng hảo thù diệu” nghĩa là tướng mạo rất đoan chánh, tướng hảo lại còn rất thù thắng mầu nhiệm. “Kỳ thủ thường xuất vô tận chi bảo, y phục, ẩm thực, trân diệu hoa hương, tăng cái, tràng phan, trang nghiêm chi cụ” (tay Ngài thường tuôn ra vô tận của báu, y phục, thức ăn, hoa hương quý đẹp, lọng lụa, tràng phan, các vật trang nghiêm): Còn có một quả báo đặc biệt tốt đẹp, tức là trong tay xuất hiện vật báu. Nơi tay Ngài, thường xuất hiện vô tận của báu, y phục cũng xuất hiện từ nơi tay, thức ăn cũng xuất hiện từ tay, hương hoa quý đẹp cũng từ trong tay xuất hiện. Còn có “tăng cái, tràng phan”, Cái (蓋) là bảo cái (寶蓋, lọng báu). Tăng (繒) là những thứ the lụa tơ dệt. Dùng the, lụa làm lọng báu, tràng phan, những vật trang nghiêm như thế ấy. “Như thị đẳng sự, siêu chư thiên nhân” (những chuyện như thế đó vượt trỗi trời, người): Còn tốt đẹp hơn những vật cúng dường của cõi trời. “Ư nhất thiết pháp đắc tự tại” (được tự tại nơi hết thảy các pháp): Nếu từ trong tay xuất hiện vô tận của báu, sẽ toàn là từ Bát Địa Bồ Tát trở lên. Đã đạt từ Bát Địa Bồ Tát trở lên, sẽ là tùy tâm sở dục (thuận theo lòng mong). Nếu vị Bồ Tát ấy cúng dường Phật, nghĩ muốn có hoa, vừa duỗi tay ra là đã có hoa. Muốn có hương, duỗi tay ra, từ trong hư không có thể lấy được vật cúng. Nói theo phước báo, là do trong đời quá khứ, khi Ngài làm phàm phu phát tâm cúng dường Tam Bảo vun bồi phước, vun bồi đến đời sau, phước báo to lớn. Đi đến đâu, của cải theo đến đó, xuất hiện ở bất cứ nơi đâu, không chỉ xuất hiện nơi tay, mà còn hoặc là xuất hiện nơi mặt đất, nói chung là xuất hiện ngoài thân thể. Tiến thêm bước nữa, phước báo to lớn thì trong tay có thể hiện ra những thứ của báu. Nói đến cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn này của hàng Bồ Tát, nói theo phía phàm phu chúng ta, chúng ta là một đệ tử của đức Phật, biết cúng dường Tam Bảo, vậy thì chúng ta là một đệ tử xuất gia tiếp nhận tín đồ tại gia cúng dường, hãy sử dụng những tiền tài ấy vào chỗ nào? Dùng vào Tam Bảo. Tín đồ cúng dường chúng ta, vì chúng ta là người xuất gia họ mới cúng dường. Họ cúng dường Tăng, phẩm vật ấy do Tam Bảo mà có, ta sử dụng nó. Do vật phẩm ấy từ Tam Bảo mà có, ta phải dùng nó ở chỗ Phật, Pháp, Tăng. Đấy chính là những thứ phẩm vật cúng dường Tam Bảo xuất hiện từ trong tay ta. Tiền tài từ trong tay ta nhận vào, ta lại đem cúng dường Tam Bảo, từ trong tay ta xuất ra, sẽ giống như trong tay ta xuất hiện tiền cúng dường! Chúng ta là phàm phu, chỉ đành làm như vậy, vậy thì quý vị đời đời kiếp kiếp tích lũy công đức, khi tu đạt đến Bát Địa Bồ Tát, sẽ có thể lấy vật phẩm cúng dường [từ trong hư không], mầu nhiệm chẳng thể nghĩ bàn!

2.2.2. Nói về những điều thành tựu (bởi phát nguyện, tu tập)

2.2.2.1. Nói đại lược những điều thành tựu

(Kinh) A Nan bạch Phật: - Pháp Tạng Bồ Tát, vi dĩ thành Phật nhi thủ diệt độ? Vi vị thành Phật? Vi kim hiện tại?

Phật cáo A Nan: - Pháp Tạng Bồ Tát kim dĩ thành Phật, hiện tại Tây phương, khứ thử thập vạn ức sát. Kỳ Phật thế giới, danh viết An Lạc.

A Nan hựu vấn: - Kỳ Phật thành đạo dĩ lai, vị kinh kỷ thời?

Phật ngôn: - Thành Phật dĩ lai, phàm lịch thập kiếp. Kỳ Phật quốc độ, tự nhiên thất bảo, kim, ngân, lưu ly, san hô, hổ phách, xa cừ, mã não, hợp thành vi địa, khôi khuếch khoáng đãng, bất khả hạn cực, tất tương tạp xí, chuyển tương gián nhập, quang hách dục thước, vi diệu kỳ lệ, thanh tịnh trang nghiêm, siêu du thập phương nhất thiết thế giới chúng bảo trung tinh. Kỳ bảo do như Đệ Lục Thiên bảo. Hựu kỳ quốc độ, vô Tu Di sơn, cập Kim Cang Vi, nhất thiết chư sơn, diệc vô đại hải, tiểu hải, khê, cừ, tỉnh, cốc. Phật thần lực cố, dục kiến tắc kiến. Diệc vô địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, chư nạn chi thú. Diệc vô tứ thời Xuân, Hạ, Thu, Đông, bất hàn, bất nhiệt, thường hòa điều thích.

Nhĩ thời, A Nan bạch Phật ngôn: - Thế Tôn! Nhược bỉ quốc độ, vô Tu Di sơn, kỳ tứ thiên vương, cập Đao Lợi Thiên, y hà nhi trụ?

Phật ngữ A Nan: - Đệ tam Viêm Thiên, nãi chí Sắc Cứu Cánh Thiên, giai y hà trụ?

A Nan bạch Phật: - Hạnh nghiệp quả báo bất khả tư nghị.

Phật ngữ A Nan: - Hạnh nghiệp quả báo, bất khả tư nghị. Chư Phật thế giới diệc bất khả tư nghị. Kỳ chư chúng sanh công đức thiện lực, trụ hạnh nghiệp chi địa, cố năng nhĩ nhĩ.

A Nan bạch Phật: - Ngã bất nghi thử pháp, đản vị tương lai chúng sanh dục trừ kỳ nghi hoặc, cố vấn tư nghĩa.

(經)阿難白佛：法藏菩薩，為已成佛而取滅度？為未成佛？為今現在？佛告阿難：法藏菩薩今已成佛，現在西方，去此十萬億剎。其佛世界，名曰安樂。阿難又問：其佛成道已來，為經幾時？佛言：成佛已來，凡歷十劫。其佛國土，自然七寶，金、銀、瑠璃、珊瑚、琥珀、硨磲、碼碯，合成為地，恢廓曠蕩，不可限極。悉相雜廁，轉相閒入。光赫煜爍，微妙奇麗，清淨莊嚴，超踰十方一切世界眾寶中精，其寶猶如第六天寶。又其國土，無須彌山，及金剛圍，一切諸山。亦無大海、小海，溪渠、井谷。佛神力故，欲見則見。亦無地獄、餓鬼、畜生諸難之趣。亦無四時春夏秋冬，不寒不熱，常和調適。爾時，阿難白佛言：世尊！若彼國土，無須彌山，其四天王，及忉利天，依何而住？佛語阿難：第三炎天，乃至色究竟天，皆依何住？阿難白佛：行業果報不可思議。佛語阿難：行業果報，不可思議，諸佛世界亦不可思議，其諸眾生功德善力，住行業之地，故能爾耳。阿難白佛：我不疑此法，但為將來眾生，欲除其疑惑，故問斯義。

(Kinh: Ngài A Nan bạch Phật: - Pháp Tạng Bồ Tát là vị Phật đã thành đạo rồi hiện diệt độ? Hay là chưa thành Phật? Hay là [đang thành Phật] trong hiện tại?

Đức Phật bảo ngài A Nan: - Pháp Tạng Bồ Tát nay đã thành Phật, hiện đang ngự tại phương Tây, cách đây mười vạn ức cõi nước. Thế giới của đức Phật ấy có tên là An Lạc.

Ngài A Nan lại hỏi: - Vị Phật ấy kể từ khi thành đạo cho đến nay đã trải qua thời gian bao lâu?

Đức Phật bảo: - Ngài thành Phật cho đến nay đã qua mười kiếp. Cõi nước Phật ấy tự nhiên do bảy báu, vàng, bạc, lưu ly, san hô, hổ phách, xa cừ, mã não hợp thành đất, rộng rãi mênh mông, chẳng thể có ngằn mé. [Các thứ báu] đều xen lẫn, lần lượt chen lẫn vào nhau, chói ngời sáng rực, vi diệu, lạ lùng, tráng lệ, thanh tịnh trang nghiêm, vượt trỗi tinh túy của các thứ báu trong mười phương hết thảy các thế giới. Các chất báu ấy giống như chất báu trên tầng trời thứ sáu. Lại nữa, quốc độ ấy không có núi Tu Di và núi Kim Cang, Thiết Vi, hết thảy các núi, cũng chẳng có biển lớn, biển nhỏ, khe, ngòi, giếng, hang. Do Phật thần lực, nếu ai muốn thấy, sẽ trông thấy. Cũng chẳng có địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, các đường hoạn nạn. Cũng chẳng có bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông, chẳng lạnh, chẳng nóng, [thời tiết] luôn điều hòa, thích hợp.

Lúc bấy giờ, ngài A Nan bạch đức Phật rằng: - Bạch Thế Tôn! Nếu cõi nước ấy chẳng có núi Tu Di thì tứ thiên vương và trời Đao Lợi nương vào đâu để trụ?

Đức Phật bảo ngài A Nan: - Tầng thứ ba là Viêm Thiên cho đến Sắc Cứu Cánh Thiên đều nương vào đâu để trụ?

A Nan bạch Phật: - Hạnh nghiệp quả báo chẳng thể nghĩ bàn!

Đức Phật bảo ngài A Nan: - Hạnh nghiệp quả báo chẳng thể nghĩ bàn! Thế giới của chư Phật cũng chẳng thể nghĩ bàn. Do công đức thiện lực của các chúng sanh ấy, trụ nơi địa vị hạnh nghiệp, cho nên có thể như vậy!

Ngài Nan bạch Phật: - Con chẳng nghi pháp này, chỉ vì muốn trừ nghi hoặc cho chúng sanh trong tương lai nên hỏi nghĩa này).

“A Nan bạch Phật: - Pháp Tạng Bồ Tát, vi dĩ thành Phật nhi thủ diệt độ? Vi vị thành Phật? Vi kim hiện tại?” (ngài A Nan bạch Phật: - Pháp Tạng Bồ Tát là vị Phật đã thành đạo rồi hiện diệt độ? Hay là chưa thành Phật? Hay là đang thành Phật trong hiện tại?) Nói đến đây, đức Phật đang nói với ngài A Nan về chuyện của tỳ-kheo Pháp Tạng. “A Nan bạch Phật: - Pháp Tạng Bồ Tát”, hãy ghi nhớ danh tự Pháp Tạng Bồ Tát này. Kinh Vô Lượng Thọ nói về tỳ-kheo Pháp Tạng, nói đến đây bèn thay đổi danh xưng, đổi thành Bồ Tát, vì “tỳ-kheo” dùng chung cho Tiểu Thừa lẫn Đại Thừa. Hơn nữa, đại đa số đều là danh xưng Tiểu Thừa. Nếu có thể hồi Tiểu hướng Đại thì cũng có thể gọi là tỳ-kheo Đại Thừa, nhưng đại đa số đều là danh xưng Tiểu Thừa. Vì tỳ-kheo là địa vị tu nhân của A La Hán, kết quả sẽ thành A La Hán. Danh xưng Bồ Tát là gọi theo Đại Thừa. Quý vị thấy trong bộ kinh nào có Tiểu Thừa Bồ Tát? Gọi theo danh xưng Đại Thừa, Bồ Tát là địa vị tu nhân của Phật, kết quả là sẽ thành Phật. Do vậy, nếu muốn thành Phật, thì trong khi còn tu nhân, nhất định phải học theo Bồ Tát trước đã. [Bồ Tát trong] tiếng Phạn là Bồ Đề Tát Đỏa (Boddhisattva), dịch sang tiếng Hán là Giác Hữu Tình, trên là cầu đạo giác ngộ, dưới là hóa độ hữu tình. “Hữu tình” cũng là chúng sanh, trên cầu giác đạo, dưới hóa độ hữu tình thì gọi là Bồ Tát. Vì sao ở đây lại đổi danh xưng của Ngài thành Bồ Tát? Vì trong phần trước, đức Thích Ca Thế Tôn đã kể về công án tỳ-kheo Pháp Tạng: Tỳ-kheo Pháp Tạng đã phát Bồ Đề tâm, đã hành Bồ Tát đạo, là một vị Bồ Tát danh xứng hợp thực chất, chẳng thể gọi là tỳ-kheo nữa, phải gọi Ngài là Bồ Tát.

Tiếp đó, ngài A Nan thưa hỏi, vẫn là do nghe đức Phật Thích Ca kể về công án của Pháp Tạng Bồ Tát, [đức Phật có] nói tỳ-kheo Pháp Tạng đã thành Phật. Đã nói đến chuyện thành Phật thì chắc chắn là do Bồ Tát thành, chẳng gọi Ngài là Bồ Tát thì sẽ không thể được! Nói Ngài đã thành Phật là như thế nào? Trong phần trước [kinh văn] đã nói: “Ư nhất thiết pháp, nhi đắc tự tại” (được tự tại nơi hết thảy các pháp). Phật thì mới có thể thành Pháp Vương, Vương là “tự tại”. Do đó, Ngài được tự tại trong hết thảy các pháp. Pháp Vương chính là Phật, cho nên nếu đã thành Phật, chắc chắn là do Bồ Tát thành, phải nên đổi danh xưng thành Bồ Tát. Ngài A Nan hỏi: “Pháp Tạng Bồ Tát là quá khứ Phật? Hay là hiện tại Phật? Hay là vị lai Phật? “Pháp Tạng Bồ Tát vi dĩ thành Phật nhi thủ diệt độ?” (Pháp Tạng Bồ Tát đã thành Phật rồi hiện diệt độ ư?) Tức là Ngài đã thành Phật, nhập Niết Bàn. “Diệt độ” từ ngữ dịch từ chữ Niết Bàn trong tiếng Phạn. Vậy thì Ngài là quá khứ Phật? “Vi vị lai Phật?” nghĩa là hiện thời Ngài vẫn còn là thân Bồ Tát, vẫn chưa thành Phật, là một vị Phật vị lai đấy chăng? “Vi kim hiện tại?”: Hoặc là hiện tại Phật. Ở đây là hỏi [Pháp Tạng Bồ Tát] là quá khứ Phật, vị lai Phật, hay hiện tại Phật?

“Phật cáo A Nan: - Pháp Tạng Bồ Tát kim dĩ thành Phật” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Pháp Tạng Bồ Tát nay đã thành Phật): Pháp Tạng Bồ Tát chẳng phải là quá khứ Phật, cũng chẳng phải là vị lai Phật, mà là hiện tại Phật. Tôn giả A Nan gọi Ngài là Pháp Tạng Bồ Tát đúng lắm. Đức Phật cũng gọi Ngài là Pháp Tạng Bồ Tát, vì Ngài hiện thời đã thành Phật. “Hiện tại Tây phương, khứ thử thập vạn ức sát. Kỳ Phật thế giới, danh viết An Lạc” (nay đang ở phương Tây, cách đây mười vạn ức cõi. Thế giới của đức Phật ấy có tên là An Lạc). Ở đây nói giống như trong kinh A Di Đà, Ngài đã thành Phật, trụ tại nơi nào? Ở phương Tây của thế giới Sa Bà này, “hiện tại Tây phương khứ thử” (nay ở phương Tây, cách nơi này), chữ Thử (此) chỉ thế giới Sa Bà. Kinh A Di Đà nói “tùng thị Tây phương” (từ phương Tây của cõi này), chữ Thị (是) là nói đến thế giới Sa Bà. Chữ Thử ở đây cũng chỉ thế giới Sa Bà. “Khứ thử thập vạn ức sát” (cách đây mười vạn ức cõi), tức là mười vạn ức cõi Phật như trong kinh A Di Đà [đã nói]. Chữ Sát (剎, Kṣetra) là thế giới, tức là nói đến một tam thiên đại thiên thế giới, tức là cõi nước giáo hóa của một vị Phật thì gọi là “Phật sát”. Pháp Tạng Bồ Tát đã thành Phật. “Kỳ Phật thế giới, danh viết An Lạc” [nghĩa là] thế giới của Ngài có tên là An Lạc. Kinh A Di Đà dịch là Cực Lạc, có kinh dịch là An Dưỡng (安養), có kinh dịch là Thanh Thái (清泰), đều là cùng một thế giới. Trong kinh A Di Đà mà chúng ta niệm tụng, [thế giới ấy được gọi là] thế giới Cực Lạc, còn kinh Vô Lượng Thọ dịch thành thế giới An Lạc.

Ở chỗ này có vấn đề hay chăng? Tôi thuận tiện thưa cùng mọi người, hiện nay là thời đại khoa học, khoa học sẽ chủ trương chứng minh bằng sự thật, chẳng được nói chuyện thần thoại, vậy thì Tây Phương Cực Lạc thế giới ở nơi đâu? Ở ngoài mười vạn ức cõi Phật, khoa học khó thể chứng minh điều này. Khi họ khó thể chứng minh, chúng ta có thể nói, có phải là khoa học vẫn còn đang trên đường tiến bộ hay không? Khoa học vẫn chưa đạt tới tột đỉnh, hãy còn phải tiến bộ hơn, còn có phát minh. Có thể là trong tương lai, khoa học sẽ phát hiện có Tây Phương Cực Lạc thế giới, nhưng [hiện thời] các nhà khoa học chẳng có cách nào chứng minh Tây Phương Cực Lạc thế giới. Đấy là khoa học vẫn chưa phát triển đến mức độ ấy. Vấn đề này chẳng nghiêm trọng cho lắm!

Còn có một vấn đề, vấn đề này nghiêm trọng hơn. Các nhà khoa học hiện thời đã chứng minh địa cầu tự xoay quanh nó một vòng là một ngày một đêm, tức là tự xoay quanh nó mất hai mươi bốn giờ. Như vậy thì căn bản là chẳng có chỗ nào là phương Tây hết? Chỗ nào là phương Đông? Chúng ta thường nghĩ địa cầu bất động, mặt trời chuyển động. Mặt trời mọc từ phương Đông, lặn ở phương Tây. Vậy thì chỗ mặt trời lặn là phương Tây. Hiện thời, các nhà khoa học đã chứng minh mặt trời bất động, địa cầu chuyển động, cho nên chẳng phân chia thành phương Tây hay phương Đông được! Chúng ta ngỡ chỗ này là phương Tây, xoay một vòng đã sang phương Đông, há có phương Tây? Nếu đã chẳng có phương Tây, há có thế giới Cực Lạc? Vấn đề này nghiêm trọng lắm.

Tôi giảng kinh thường nói với mọi người về vấn đề này, chúng ta chẳng thể không vâng theo kiến giải của khoa học, nó chứng minh bằng sự thật. Nhưng chúng ta phải tin tưởng kinh Phật, tận hết trí huệ, tận hết học thức của chúng ta để dung hội, quán thông những lý luận khoa học, chớ nên để khoa học lật đổ Phật học. Đấy là cách lý giải nhất quán của tôi. Dốc sạch học vấn nhỏ nhoi của chúng ta để cứu vãn Phật pháp, đừng nên nói là trong thời đại khoa học liền lật nhào Phật học. Vậy thì chúng sanh làm sao đắc độ cho được? Nhưng Phật giáo chẳng phải là như những tôn giáo khác. Trong những tôn giáo khác, đứng trên lập trường tôn giáo, quý vị phải hoàn toàn phục tùng, phải hoàn toàn tin tưởng, bất kể quý vị có cảm thấy hợp lý hay không, phải nên tin tưởng! Chẳng tin tưởng, quý vị sẽ chẳng phải là tín đồ tôn giáo tin theo tôn giáo. Phật giáo không như vậy, Phật giáo có tín tâm do lý giải; đã có lý giải, quý vị mới tu hành. Đã có tu hành, quý vị còn phải chứng đắc. Chẳng phải là nói theo kiểu mê tín, cũng chẳng phải là hoàn toàn nói theo lý suông! Phải nói theo lý luận; nói theo lý luận thì mới có thể tu hành, mới có thể chứng đắc. Dùng lý luận Phật giáo để cứu vãn kiến giải sai lầm, cứu vãn như thế nào?

Trong kinh văn đã có văn từ rõ ràng, hoàn toàn chẳng cần giải thích loanh quanh! Kinh Vô Lượng Thọ nói: “Khứ thử thập vạn ức Phật sát” (cách đây mười vạn ức cõi Phật). “Khứ thử” là nói theo thế giới Sa Bà của chúng ta, từ một Phật sát, hai Phật sát, cho đến qua khỏi mười vạn ức Phật sát. Một “Phật sát” là một tam thiên đại thế giới, trọn chẳng phải là nói theo một quả địa cầu nhỏ bé này. Ở đây chẳng dùng theo cách nói vòng vèo, trong kinh Phật cũng chẳng có danh xưng “tiểu địa cầu”. Đối với địa cầu, kinh Phật cũng có một danh từ chuyên môn là Nam Thiệm Bộ Châu (Jambu-dvīpa). Nó (một Phật sát) chẳng phải là nói về một Nam Thiệm Bộ Châu, mà là một cõi Phật, [hay gọi theo danh từ Phật học là] một Phật sát. Nam Thiệm Bộ Châu nếu nói rộng hơn một tí, thì kinh Phật gọi là một tiểu thế giới. [Chữ “thế giới” này] không phải là nói đến một “thế giới” [theo cách hiểu hiện thời trong thế gian] mà là nói đến một tam thiên đại thiên thế giới. Vậy là chúng ta đã xác định danh từ, “một Phật sát” là một tam thiên đại thiên thế giới, chẳng phải là nói đến tiểu địa cầu! Như vậy thì sẽ dễ giải thích. Chiếu theo sự giải thích của khoa học, mặt trời là một hằng tinh (恆星, còn gọi là “định tinh”) bất động, địa cầu tự xoay, hai mươi bốn giờ bèn xoay trọn một vòng [quanh chính nó], tức một ngày một đêm. Nó còn xoay quanh mặt trời, xoay trong ba trăm sáu mươi lăm ngày, xoay một vòng to, [thời gian ấy] được gọi là một năm. Nó xoay một vòng lớn, nhưng chẳng xoay ra khỏi phạm vi của mặt trời, nó xoay quanh mặt trời. Địa cầu chẳng xác định là phương Đông hay phương Tây, nhưng mặt trời thì có. Vì sao? Vì mặt trời bất động. Như vậy thì kinh Phật nói một tam thiên đại thiên thế giới có trăm ức mặt trời, mặt trăng. Hiện thời, dựa theo sự chứng minh của các nhà khoa học, chỉ nói theo mặt trời, sẽ có một trăm ức mặt trời. Một trăm ức mặt trời hợp lại sẽ là một tam thiên đại thế giới. Một vầng mặt trời bất động, một trăm ức mặt trời đều bất động, chúng ở trong hư không, có vị trí cố định, tức là mỗi tam thiên đại thiên thế giới đều có một vị trí cố định. Đã có vị trí cố định, sẽ có bốn phương hướng Đông, Nam, Tây, Bắc cố định. Vầng mặt trời này bất động, một trăm ức mặt trời bất động, cũng có nghĩa là thế giới Sa Bà bất động. Nó có phương Đông và phương Tây cố định. Từ thế giới Sa Bà này đi về phương Tây, qua một cõi Phật, hai cõi Phật, qua khỏi mười vạn ức cõi Phật, thế giới ở nơi ấy là Tây Phương Cực Lạc thế giới, quyết định sẽ chẳng sai lầm!

Còn có một vấn đề nghiêm trọng nữa, chẳng phải là các nhà khoa học bác bỏ Phật giáo, cũng chẳng phải là những bài văn chương phát biểu trên các tạp chí khoa học, mà là văn chương phát biểu trên các tạp chí Phật giáo của chúng ta, lại còn là văn chương do một vị pháp sư viết ra, cho rằng “chẳng có Tây Phương Cực Lạc thế giới”. Nói kiểu ấy tức là đả đảo Tịnh Độ Tông. Hiện nay là thời đại Mạt Pháp, tám vạn bốn ngàn pháp môn khác đều chẳng tu được, phải cậy vào pháp môn này để độ chúng sanh. Biển khổ sóng cuồn cuộn, trong biển khổ sóng cuộn trào, chỉ còn sót lại một con thuyền này để độ chúng sanh. Vị pháp sư ấy muốn đập nát con thuyền độc nhất vô nhị ấy, chúng sanh chẳng đều rơi xuống biển khổ ư? Vấn đề này chẳng phải là quá nghiêm trọng hay sao? Hiện thời, có những kẻ hoàn toàn là phường đại tà kiến gọi vị pháp sư ấy là “đại pháp sư”, nói thẳng ra là pháp sư bại hoại! Nay chúng tôi chẳng tranh biện với ông ta, mà là thuận tiện thưa trình cùng mọi người một phen. Mọi người đều nghiên cứu kinh Phật thì trong thời đại khoa học, Phật lý có phù hợp với những sự thật được khoa học chứng minh hay không? Hãy dựa trên học vấn và trí huệ của chúng ta để dung hội quán thông những điều ấy, đừng để cho khoa học đả đảo Phật giáo. Đấy là sai lầm to lớn, mà cũng là đại tà kiến dối mình lừa người.

“A Nan hựu vấn: - Kỳ Phật thành đạo dĩ lai, vị kinh kỷ thời?” (ngài A Nan lại hỏi: - Đức Phật ấy thành đạo đến nay, đã trải qua bao lâu?) Đức Phật Thích Ca bảo Ngài: Tỳ-kheo Pháp Tạng đã thành Phật, nay Pháp Tạng Bồ Tát đã thành Phật. Ngài A Nan lại hỏi: “Ngài đã thành Phật, ở trong thế giới An Lạc, vậy thì Ngài đã thành Phật bao lâu rồi?” “Phật ngôn: - Thành Phật dĩ lai, phàm lịch thập kiếp” (đức Phật nói: - [Pháp Tạng Bồ Tát] thành Phật đến nay đã qua mười kiếp). Điều này nói giống như trong kinh A Di Đà, Ngài thành Phật tới nay vừa mới trải qua mười đại kiếp. Trong thế giới Sa Bà, Thích Ca Mâu Ni Phật trụ thế tổng cộng tám mươi năm, thành Phật, thuyết pháp mới bốn mươi chín năm bèn nhập Niết Bàn. Mười đại kiếp quá lâu dài, nhưng vị Phật này có đức hiệu là Vô Lượng Thọ Phật, nên mười đại kiếp cũng giống như vừa mới thành Phật vài ngày! Đoạn kinh văn kế tiếp nói rõ sự trang nghiêm nơi y báo trong quốc độ Tây Phương Cực Lạc thế giới, đoạn kinh văn này dễ hiểu!

“Kỳ Phật quốc độ, tự nhiên thất bảo, kim, ngân, lưu ly, san hô, hổ phách, xa cừ, mã não” (cõi nước Phật ấy tự nhiên bảy báu, vàng, bạc, lưu ly, san hô, hổ phách, xa cừ, mã não): Tên gọi của bảy báu chẳng giống như kinh A Di Đà đã nói. Đấy là do nói thuận theo danh xưng của bảy thứ báu mà chúng ta biết. Trên thực tế, bảy báu trong Tây Phương Cực Lạc thế giới và bảy báu mà chúng ta thấy hoàn toàn chẳng thể nói là giống như nhau được. Thứ nhất là vàng ròng, thứ hai là bạc trắng, thứ ba là lưu ly (vaiḍūrya), dịch sang tiếng Hán là Thanh Sắc Bảo, tức là một loại đá quý có màu xanh nước biển. Thứ tư là san hô (sanga), thứ năm là hổ phách, thứ sáu là xa cừ (musāragalva), thứ bảy là mã não (aśmagarbha). “Hợp thành vi địa” (hợp thành đất), từ bảy món báu hợp lại thành đại địa của một quốc độ. Ở đây nói chẳng giống như trong kinh A Di Đà cho lắm. Theo kinh A Di Đà, “hoàng kim vi địa” (vàng ròng làm đất), mà cũng chẳng giống với Thập Lục Quán Kinh. Thập Lục Quán Kinh dạy chúng ta mười sáu phép quán tưởng, [theo đó], lưu ly làm đất. Do điều này, ta biết Tây Phương Cực Lạc thế giới là do bảy báu kết hợp thành đại địa. Trông thấy là vàng ròng, sẽ là “vàng ròng làm đất”. Trông thấy là lưu ly, sẽ là “lưu ly làm đất”. Trên thực tế là do bảy báu tạo thành, bảy báu hợp thành đại địa.

“Khôi khuếch khoáng đãng, bất khả hạn cực” (rộng rãi mênh mông, chẳng có ngằn hạn tột cùng) là nói về không gian rộng lớn của Tây Phương Cực Lạc thế giới. “Khôi khuếch khoáng đãng”: Hình dung không gian rộng lớn trong Tây Phương Cực Lạc thế giới. “Bất khả hạn cực”: Chẳng thể dùng giới hạn để hình dung nó rộng lớn đến đâu, rộng cỡ nào? Dài như thế nào? Chẳng thể hạn định. Câu “tất tương tạp xí, chuyển tương gián nhập” hình dung bảy báu [kết hợp] làm đất. “Tất tương tạp xí” là bảy thứ báu xen lẫn với nhau tại một chỗ, lại còn xen lẫn rất dễ nhìn, xen cài vào nhau, miếng này là hoàng kim, miếng kia là bạch ngân, miếng nọ là lưu ly khảm vào. “Gián nhập” (閒入) là xen kẽ, đan cài vào nhau hết sức trang nghiêm. “Quang hách dục thước, vi diệu kỳ lệ” (chói lòa, rực rỡ, vi diệu, lạ lùng, hoa lệ): Bảy báu xen lẫn tạo thành đại địa, đại địa có thể phóng quang. [“Quang hách” tức là] quang minh hách hách (chói lòa). “Hách hách” (赫赫, chói lòa) là quang minh to lớn. “Dục thước” (煜爍) vẫn là quang minh to lớn. Bốn chữ này (“quang hách dục thước”) nhằm diễn tả quang minh to lớn. Lại còn “vi diệu kỳ lệ”, hết sức đẹp mắt; đẹp mắt như thế nào, chẳng thể diễn tả được, chỉ đành dùng “vi diệu kỳ lệ” để hình dung. Lại còn “thanh tịnh trang nghiêm, siêu du thập phương nhất thiết thế giới chúng bảo trung tinh” (thanh tịnh trang nghiêm, vượt trỗi tinh túy của các thứ báu trong mười phương hết thảy các thế giới). Trong phần trước đã từng nói, đấy là chọn lựa [những ưu điểm] từ hai trăm mười ức Tịnh Độ của chư Phật để tạo thành thế giới Cực Lạc. Do đó, nó vượt trỗi các thế giới của hết thảy chư Phật trong mười phương. “Chúng bảo trung tinh” (tinh túy của các thứ báu): Bảy báu nơi đại địa là tinh hoa của các thứ báu. “Kỳ bảo do như Đệ Lục Thiên bảo”, [có nghĩa là] không chỉ chẳng phải là bảy báu trong nhân gian, mà ngay cả thiên bảo (chất báu cõi trời) trong tầng trời thứ sáu của Dục Giới, tức là Tha Hóa Tự Tại Thiên trong Dục Giới, cũng chỉ là “do như” (猶如, giống như, ví như), [ý nói] dường như là thiên bảo của tầng trời thứ sáu, chứ trên thực tế, chúng cũng chẳng phải là chất báu trời của tầng trời thứ sáu. Vì sao? Chúng vượt trỗi hết thảy các thế giới của chư Phật trong mười phương. Vì sao nói là giống như chất báu trời trên tầng trời thứ sáu? Vì đức Phật đã thuyết pháp ở Tha Hóa Tự Tại Thiên, các đệ tử có thần thông đều từng đến đó, ai nấy đều trông thấy bảy báu trong Tha Hóa Tự Tại Thiên quá tốt đẹp. Trên thực tế, bảy báu trong Tây Phương Cực Lạc thế giới còn vượt trỗi hơn, vượt trỗi quá nhiều!

“Hựu kỳ quốc độ, vô Tu Di sơn, cập Kim Cang Vi, nhất thiết chư sơn” (lại nữa, quốc độ ấy chẳng có núi Tu Di, và Kim Cang, Thiết Vi, hết thảy các núi). Tây Phương Cực Lạc thế giới chẳng có núi, chẳng có núi Tu Di, chẳng có núi Kim Cang, Thiết Vi, hết thảy các núi đều chẳng có. “Diệc vô đại hải, tiểu hải, khê, cừ, tỉnh, cốc”, nghĩa là cũng chẳng có biển lớn, biển nhỏ, cũng chẳng có khe, ngòi, lạch nước, giếng nước, hang hốc,“cốc” (谷) ở đây là hang núi, thảy đều chẳng có! “Phật thần lực cố, dục kiến tắc kiến”, nghĩa là: Chúng sanh do nhân duyên khác nhau, quý vị muốn thấy núi, thấy biển, cũng đều có thể thấy. Đấy là do sức oai thần của Phật biến hiện, chứ thật sự chẳng có núi, mà cũng chẳng có biển. “Diệc vô địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, chư nạn chi thú” (cũng chẳng có địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh các đường hoạn nạn). “Thú” (趣) là đường. [Câu này nhằm nói thế giới Cực Lạc] chẳng có ba ác đạo, tức là chẳng có ba ác thú, tức địa ngục thú, ngạ quỷ thú, và súc sanh thú. Đấy đều là những nơi chúng sanh chịu nạn, chẳng có “chư nạn chi thú” (chẳng có các đường hoạn nạn), tức là chẳng có ba ác đạo. “Diệc vô tứ thời Xuân, Thu, Đông, Hạ, bất hàn, bất nhiệt, thường hòa điều thích”, nghĩa là khí hậu chẳng lạnh, chẳng nóng, chẳng có Xuân, Hạ, Thu, Đông, bốn mùa hết sức điều hòa, hết sức thích đáng, khí hậu rất thích hợp.

“Nhĩ thời, A Nan bạch Phật ngôn: - Thế Tôn, nhược bỉ quốc độ, vô Tu Di sơn, kỳ tứ thiên vương, cập Đao Lợi Thiên, y hà nhi trụ?” (lúc bấy giờ, ngài A Nan bạch Phật rằng: - Bạch Thế Tôn! Nếu quốc độ ấy không có núi Tu Di, tứ thiên vương và trời Đao Lợi sẽ nương vào đâu để trụ?) Đức Phật Thích Ca đang tán thán sự trang nghiêm thanh tịnh của Tây Phương Cực Lạc thế giới. Khi ấy, ngài A Nan liền hỏi chen vào một câu: “Tây Phương Cực Lạc thế giới chẳng có núi Tu Di, [vậy thì] tứ thiên vương và trời Đao Lợi sẽ trụ ở chỗ nào?” Trời chia thành tam giới: Dục Giới, Sắc Giới, và Vô Sắc Giới; nhưng trong thế giới này, mỗi tiểu thế giới đều có một núi Tu Di. Tu Di là một quả núi, trên núi Tu Di có hai tầng trời, tầng thứ nhất là Tứ Thiên Vương Thiên (Cātummahārājika), tầng thứ hai là Đao Lợi Thiên (Trāyastriṃśa). Dục Giới có sáu tầng trời, tầng thứ nhất là Tứ Thiên Vương Thiên, [vì trong tầng trời này] có bốn vị đại thiên vương, ở eo núi Tu Di. Trên đỉnh núi Tu Di là nơi Đao Lợi Thiên Vương an trụ. Hai tầng trời này được gọi là Địa Cư Thiên, chúng ở trên cao, nhưng vẫn ở trên núi, chẳng rời khỏi đại địa, nên gọi là Địa Cư Thiên (地居天). Đạt đến tầng trời thứ ba thì gọi là Không Cư Thiên (空居天), đã ở trong hư không. Tôn giả A Nan bèn hỏi: “Thế giới Cực Lạc chẳng có núi Tu Di, nhưng nó có thiên giới và nhân giới. Có thiên giới thì Tứ Thiên Vương Thiên trụ ở nơi đâu? Đao Lợi Thiên trụ ở nơi đâu?”

“Phật ngữ A Nan: - Đệ tam Viêm Thiên, nãi chí Sắc Cứu Cánh Thiên, giai y hà trụ?” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Tầng trời thứ ba là Viêm Thiên cho đến Sắc Cứu Cánh Thiên đều nương vảo đâu?) “Đệ tam Viêm Thiên” còn dịch là Dạ Ma Thiên (Yāma). Thật ra, từ Dạ Ma Thiên trở lên, đều lơ lửng trên hư không, đều gọi là Không Cư Thiên. [Đức Phật hỏi ngược lại]: Này A Nan! Ông hỏi Tứ Thiên Vương Thiên và Đao Lợi Thiên chẳng có núi Tu Di, sẽ chẳng có chỗ để cư trụ? Vậy thì tầng trời thứ ba là Viêm Thiên còn gọi là Dạ Ma Thiên sẽ ở chỗ nào? Thậm chí nếu vượt lên cao hơn, tầng thứ tư là Đâu Suất Thiên (Tushita), tầng thứ năm là Hóa Lạc Thiên (Nirmāṇarati), tầng thứ sáu là Tha Hóa Tự Tại Thiên (Parinirmita-vaśavartin), vượt khỏi Dục Giới, trên đó là Sắc Giới, còn có mười tám tầng trời. Tầng cao nhất là Sắc Cứu Cánh Thiên (Akaniṣṭha, A Ca Ni Trá Thiên), chúng đều trụ ở chỗ nào? Chúng đều chẳng ở trên núi! “A Nan bạch Phật: Hạnh nghiệp quả báo bất khả tư nghị!” (ngài A Nan bạch cùng đức Phật: - Hạnh nghiệp quả báo chẳng thể nghĩ bàn): Rời khỏi núi thì còn có thể trụ vào đâu? Trụ trong hư không. Những gì họ đã tạo là hạnh nghiệp trụ trong hư không. Đấy là cái nhân, cho nên quả báo của họ là trụ trong hư không. Có thể trụ như thế, đấy là hạnh nghiệp chẳng thể nghĩ bàn, quả báo chẳng thể nghĩ bàn. “Phật ngữ A Nan: - Hạnh nghiệp quả báo bất khả tư nghị, chư Phật thế giới diệc bất khả tư nghị” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Quả báo của hạnh nghiệp chẳng thể nghĩ bàn, các thế giới của chư Phật cũng chẳng thể nghĩ bàn); ý nói: Quả báo của Tây Phương Cực Lạc thế giới cũng là chẳng thể nghĩ bàn! “Kỳ chư chúng sanh công đức thiện lực, trụ hạnh nghiệp chi địa, cố năng nhĩ nhĩ” (do công đức thiện lực của chúng sanh trụ nơi địa vị hạnh nghiệp, nên có thể được như vậy), nghĩa là chúng sanh trong Tây Phương Cực Lạc thế giới đáng nên chuyển sanh vào đường nào trong thiên đạo? Dựa vào công đức, dựa vào thiện lực của họ, do trụ nơi địa vị hạnh nghiệp của họ, họ có thể ở trên hư không trong thế giới Cực Lạc.

“A Nan bạch Phật: - Ngã bất nghi thử pháp, đản vị tương lai chúng sanh, dục trừ kỳ nghi hoặc, cố vấn tư nghĩa” (ngài A Nan bạch Phật: - Con chẳng nghi pháp này, chỉ vì muốn trừ nghi hoặc cho chúng sanh trong tương lai, nên hỏi nghĩa này): Con sợ sau khi đức Thế Tôn nhập Niết Bàn, chúng sanh trong tương lai, nhất là chúng sanh trong thời đại Mạt Pháp, nghe nói tầng trời thứ nhất và tầng trời thứ hai đều ở trên núi Tu Di, nhưng Tây Phương Cực Lạc thế giới chẳng có núi Tu Di, sẽ dấy lên nỗi ngờ vực, nên bèn tiện dịp hỏi luôn, xin đức Phật giải thích, khiến cho trong tương lai, chúng sanh sẽ chẳng vì chuyện nhỏ nhặt này mà sanh lòng ngờ vực. Hễ sanh lòng ngờ vực, họ sẽ chẳng tin tưởng Tây Phương Cực Lạc thế giới, chẳng phát nguyện vãng sanh.

Hiểu đạo lý này, ngài A Nan hỏi đức Phật là hỏi thay cho chúng ta. Đức Phật bèn nói ra đạo lý: “Nghiệp lực của chúng sanh chẳng thể nghĩ bàn!” Chúng tôi thuận tiện nói mấy câu về sự thật khoa học. Khoa học phát hiện địa cầu xoay vòng trong hư không, địa cầu to ngần ấy, vì sao nó có thể xoay vòng trong hư không? Đương nhiên là các nhà khoa học có đủ mọi cách giải thích, mặt trời có sức hút, địa cầu có sức gì? Cả một đống lớn các thứ lực, nhưng vẫn chẳng phát hiện nghiệp lực của chúng sanh! Kinh Phật nói: Vì nghiệp nhân do chúng sanh đã tạo, họ đạt được quả báo cũng là chẳng thể nghĩ bàn!

2.2.2.2. Nói rộng về những điều thành tựu

2.2.2.2.1. Nói về Phật thân

(Kinh) Phật cáo A Nan: - Vô Lượng Thọ Phật, oai thần quang minh, tối tôn đệ nhất, chư Phật quang minh, sở bất năng cập, hoặc chiếu bách Phật thế giới, hoặc thiên Phật thế giới. Thủ yếu ngôn chi, nãi chiếu Đông phương hằng sa Phật sát. Nam, Tây, Bắc phương, tứ duy, thượng hạ, diệc phục như thị. Hoặc hữu Phật quang chiếu ư thất xích, hoặc nhất do-tuần, nhị, tam, tứ, ngũ do-tuần, như thị chuyển bội, nãi chí chiếu nhất Phật sát. Thị cố Vô Lượng Thọ Phật, hiệu Vô Lượng Quang Phật, Vô Biên Quang Phật, Vô Ngại Quang Phật, Vô Đối Quang Phật, Viêm Vương Quang Phật, Thanh Tịnh Quang Phật, Hoan Hỷ Quang Phật, Trí Huệ Quang Phật, Bất Đoạn Quang Phật, Nan Tư Quang Phật, Vô Xưng Quang Phật, Siêu Nhật Nguyệt Quang Phật. Kỳ hữu chúng sanh ngộ tư quang giả, tam cấu tiêu diệt, thân ý nhu nhuyễn, hoan hỷ dũng dược, thiện tâm sanh yên. Nhược tại tam đồ cực khổ chi xứ, kiến thử quang minh, giai đắc hưu tức, vô phục khổ não. Thọ chung chi hậu, giai mông giải thoát. Vô Lượng Thọ Phật, quang minh hiển hách, chiếu diệu thập phương. Chư Phật quốc độ, mạc bất văn yên. Bất đản ngã kim xưng kỳ quang minh, nhất thiết chư Phật, Thanh Văn, Duyên Giác, chư Bồ Tát chúng, hàm cộng thán dự, diệc phục như thị. Nhược hữu chúng sanh, văn kỳ quang minh oai thần công đức, nhật dạ xưng thuyết, chí tâm bất đoạn, tùy ý sở nguyện, đắc sanh kỳ quốc, vị chư Bồ Tát, Thanh Văn chi chúng, sở cộng thán dự, xưng kỳ công đức. Chí kỳ tối hậu đắc Phật đạo thời, phổ vị thập phương chư Phật, Bồ Tát thán kỳ quang minh, diệc như kim dã.

Phật ngôn: - Ngã thuyết Vô Lượng Thọ Phật quang minh oai thần, nguy nguy thù diệu, trú dạ nhất kiếp, thượng vị năng tận.

Phật ngữ A Nan: - Hựu Vô Lượng Thọ Phật, thọ mạng trường cửu bất khả xưng kế, nhữ ninh tri hồ? Giả sử thập phương thế giới vô lượng chúng sanh, giai đắc nhân thân, tất linh thành tựu Thanh Văn, Duyên Giác, đô cộng tập hội, thiền tư nhất tâm, kiệt kỳ trí lực, ư bách thiên vạn kiếp, tất cộng suy toán, kế kỳ thọ mạng trường viễn chi số, bất năng cùng tận, tri kỳ hạn cực.

(經)佛告阿難：無量壽佛，威神光明，最尊第一，諸佛光明，所不能及。或照百佛世界，或千佛世界，取要言之，乃照東方恆沙佛剎。南西北方，四維上下，亦復如是。或有佛光照於七尺，或一由旬，二三四五由旬，如是轉倍，乃至照一佛剎。是故無量壽佛，號無量光佛、無邊光佛、無礙光佛、無對光佛、炎王光佛、清淨光佛、歡喜光佛、智慧光佛、不斷光佛、難思光佛、無稱光佛、超日月光佛。其有眾生遇斯光者，三垢消滅，身意柔輭，歡喜踊躍，善心生焉。若在三塗極苦之處，見此光明，皆得休息，無復苦惱。壽終之後，皆蒙解脫。無量壽佛，光明顯赫，照曜十方。諸佛國土，莫不聞焉。不但我今稱其光明，一切諸佛、聲聞、緣覺、諸菩薩眾，咸共歎譽，亦復如是。若有眾生，聞其光明威神功德，日夜稱說，至心不斷，隨意所願，得生其國。為諸菩薩、聲聞之眾，所共歎譽，稱其功德。至其最後得佛道時，普為十方諸佛菩薩歎其光明，亦如今也。佛言：我說無量壽佛光明威神，巍巍殊妙，晝夜一劫，尚未能盡。佛語阿難：又無量壽佛，壽命長久，不可稱計，汝寧知乎？假使十方世界無量眾生，皆得人身，悉令成就聲聞、緣覺，都共集會，禪思一心，竭其智力，於百千萬劫，悉共推算，計其壽命長遠之數，不能窮盡，知其限極。

(Kinh: Đức Phật bảo ngài A Nan: - Vô Lượng Thọ Phật oai thần quang minh tôn quý bậc nhất, quang minh của chư Phật đều chẳng thể sánh bằng, hoặc chiếu một trăm thế giới Phật, hoặc một ngàn thế giới Phật. Nói chung, có thể chiếu hằng sa cõi Phật ở phương Đông, phương Nam, Tây, Bắc, bốn góc, trên dưới, cũng giống như thế. Hoặc có Phật quang chiếu xa bảy thước, hoặc một do-tuần, hai, ba, bốn, năm do-tuần, lần lượt gấp nhiều lần như thế, cho đến chiếu thấu một cõi Phật. Vì thế, Vô Lượng Thọ Phật hiệu là Vô Lượng Quang Phật, Vô Biên Quang Phật, Vô Ngại Quang Phật, Vô Đối Quang Phật, Viêm Vương Quang Phật, Thanh Tịnh Quang Phật, Hoan Hỷ Quang Phật, Trí Huệ Quang Phật, Bất Đoạn Quang Phật, Nan Tư Quang Phật, Vô Xưng Quang Phật, Siêu Nhật Nguyệt Quang Phật. Nếu có chúng sanh gặp quang minh ấy, Tam Cấu tiêu diệt, thân ý mềm mại, hoan hỷ, hớn hở, thiện tâm sanh khởi. Nếu ở trong chỗ tam đồ khổ sở cùng cực, thấy quang minh ấy đều được nghỉ ngơi không còn khổ não. Sau khi thọ chung đều được giải thoát. Vô Lượng Thọ Phật quang minh sáng rực, chiếu ngời mười phương. Các cõi nước của chư Phật không ai chẳng nghe thấy. Không chỉ riêng ta nay khen ngợi quang minh của Ngài, mà hết thảy chư Phật, Thanh Văn, Duyên Giác, các vị Bồ Tát đều cùng khen ngợi, cũng giống như thế. Nếu có chúng sanh nghe oai thần và công đức nơi quang minh của Ngài, ngày đêm xưng nói, chí tâm chẳng ngơi, tùy theo ý nguyện, được sanh về nước ấy, được các vị Bồ Tát và Thanh Văn đều cùng khen ngợi, xưng dương công đức của người ấy. Cho đến cuối cùng, khi thành Phật đạo, sẽ được khắp mười phương chư Phật, Bồ Tát tán thán quang minh [của vị Phật ấy] cũng giống như [chư Phật, Bồ Tát đang tán thán quang minh của A Di Đà Phật] trong hiện thời.
Đức Phật nói: - Ta nói quang minh và oai thần lồng lộng đặc biệt nhiệm mầu của Vô Lượng Thọ Phật dẫu nói suốt ngày đêm trọn cả một kiếp vẫn chưa thể nói hết.

Đức Phật bảo ngài A Nan: - Hơn nữa, Vô Lượng Thọ Phật thọ mạng lâu dài chẳng thể tính kể, ông có biết hay không? Giả sử vô lượng chúng sanh trong mười phương thế giới đều được làm thân người, thảy đều thành tựu Thanh Văn, Duyên Giác đều cùng nhóm họp lại, Thiền Định nhất tâm, dốc cạn hết trí lực trong trăm ngàn vạn kiếp, đều cùng nhau suy lường, tính toán để tìm ra số lượng của thọ mạng dài lâu ấy, vẫn chẳng thể cùng tận, biết được ngằn hạn ấy).

Đức Phật bảo ngài A Nan: “Vô Lượng Thọ Phật, oai thần quang minh, tối tôn đệ nhất” (oai thần và quang minh của Vô Lượng Thọ Phật tôn quý bậc nhất): Trong phần trước, đức Phật bảo ngài A Nan, phương Tây có thế giới Cực Lạc, còn gọi là An Lạc. Pháp Tạng Bồ Tát hiện thời đã thành tựu thế giới An Lạc. Đức Phật ấy có danh tự là gì, chưa nhắc đến; ở đây liền nói ra, Ngài tên là Vô Lượng Thọ Phật. Vô Lượng Thọ Phật là đức hiệu khi Pháp Tạng Bồ Tát thành Phật, oai đức, thần thông, quang minh tôn quý bậc nhất, vượt trỗi hết thảy chư Phật. “Chư Phật quang minh, sở bất năng cập” nghĩa là quang minh của chư Phật đều chẳng thể sánh bằng quang minh của Vô Lượng Thọ Phật. “Hoặc chiếu bách Phật thế giới, hoặc thiên Phật thế giới” (hoặc chiếu một trăm thế giới Phật, hoặc một ngàn thế giới Phật). “Thủ yếu ngôn chi” là nói vắn tắt, “nãi chiếu Đông phương hằng hà sa số Phật sát thế giới” (bèn chiếu hằng hà sa số Phật sát thế giới ở phương Đông). “Nam, Tây, Bắc phương”: Phương Nam, phương Tây và phương Bắc. “Tứ duy” (四維) là bốn góc, tức Đông Nam, Tây Nam, Đông Bắc, Tây Bắc. “Thượng hạ”: Phương trên, phương dưới, [các phương ấy] hợp thành mười phương chư Phật thế giới, “diệc phục như thị” (cũng giống như thế). Quang minh của các vị Phật khác rất lớn, nhưng vẫn có số lượng, chẳng thể gọi là Vô Lượng Quang. Quang minh của Vô Lượng Thọ Phật tôn quý nhất, Ngài có vô lượng quang minh, không thể dùng con số để nói rõ được. “Hoặc hữu Phật quang chiếu ư thất xích, hoặc nhất do-tuần, nhị, tam, tứ, ngũ do-tuần, như thị chuyển bội, nãi chí chiếu nhất Phật sát” (hoặc có Phật quang chiếu xa bảy thước, hoặc một do-tuần, hai, ba, bốn, năm do-tuần, lần lượt tăng gấp nhiều lần như thế, cho đến chiếu suốt một cõi Phật): “Do-tuần” (Yojanā) dịch sang tiếng Hán là “dịch trạm” (驛站), “dịch” (驛) là ruổi ngựa. Chánh phủ muốn chuyển công văn tối khẩn cấp, ngựa chạy hết khoảng đường giữa hai trạm thì gọi là một do-tuần. Hiện thời chẳng ruổi ngựa để chuyển công văn, thời hiện tại bèn nói khoảng cách giữa hai trạm xe là một do-tuần, mọi người sẽ dễ liễu giải điều này: Trạm xe lửa. Theo cách đo lường của Ấn Độ, tiểu do-tuần là bốn mươi dặm, trung do-tuần là sáu mươi dặm, đại do-tuần là tám mươi dặm. Ở đây nói, Phật quang có thể chiếu xa một do-tuần, [tức là] chiếu xa tám mươi dặm, hoặc là chiếu xa hai do-tuần, ba do-tuần, bốn do-tuần, năm do-tuần. “Như thị chuyển bội” (gấp nhiều lần như thế), hoặc là chiếu mười do-tuần, hai mươi do-tuần. “Nãi chí chiếu nhất Phật sát” (cho đến chiếu thấu một cõi Phật), tức là thậm chí chiếu thấu một tam thiên đại thiên thế giới. Đấy là nói về Phật quang khá nhỏ!

“Thị cố Vô Lượng Thọ Phật, hiệu Vô Lượng Quang Phật” (do vậy, Vô Lượng Thọ Phật hiệu là Vô Lượng Quang Phật): Vì không thể nói rõ quang minh của Ngài chiếu xa, chiếu rộng dường nào; do đó, từ xưa, Vô Lượng Thọ Phật lại được gọi là Vô Lượng Quang Phật. Trước hết nói đến quang minh của Ngài rồi nói đến các đức hiệu của Ngài. Vô Biên Quang Phật: Đức Phật có quang minh chẳng có chừng hạn. Vô Ngại Quang Phật: Vị Phật có quang minh chẳng chướng ngại. Vô Đối Quang Phật: Chẳng có quang minh nào có thể so sánh với quang minh của Ngài. Viêm Vương Quang Phật: Vua trong các quang minh. Thanh Tịnh Quang Phật: Quang minh thanh tịnh nhất. Hoan Hỷ Quang Phật: Có thể làm cho chúng sanh trông thấy quang minh của Ngài liền sanh lòng hoan hỷ. Trí Huệ Quang Phật: Chúng sanh trông thấy quang minh của A Di Đà Phật, có thể sanh ra trí huệ. Bất Đoạn Quang Phật: Quang minh chẳng gián đoạn. Nan Tư Quang Phật: Đức Phật có quang minh chẳng thể nghĩ bàn. Vô Xưng Quang Phật: Tán thán quang minh của Phật chẳng thể diễn nói trọn hết được! Siêu Nhật Nguyệt Quang Phật: Vượt trỗi ánh sáng của mặt trời, mặt trăng. Tổng cộng gồm mười hai đức hiệu, đều tán thán quang minh Phật.

Ở chỗ này, chúng tôi nói kèm thêm: Trong Đại Thế Chí Bồ Tát Niệm Phật Viên Thông Chương, Đại Thế Chí Bồ Tát học pháp môn Niệm Phật, đắc Niệm Phật tam-muội. Ngài tự nói: Tôi thuở ban đầu thân cận Vô Lượng Quang Phật, cho đến cuối cùng là thân cận Siêu Nhật Nguyệt Quang Phật, mười hai vị Như Lai ấy nối tiếp nhau xuất hiện trong một kiếp. Ngài ở trước mười hai vị Như Lai ấy học pháp môn Niệm Phật, đắc Niệm Phật tam-muội. Đại Thế Chí Bồ Tát Niệm Phật Viên Thông Chương mở đầu nói đến Vô Lượng Quang Phật, vị cuối cùng là Siêu Nhật Nguyệt Như Lai, mười vị trong khoảng giữa [danh hiệu là gì] không ai biết, nhưng kinh Vô Lượng Thọ nói vừa khéo mười hai vị, lại còn vừa khéo là vị thứ nhất tên là Vô Lượng Quang Phật, vị thứ mười hai là Siêu Nhật Nguyệt Quang Phật, chắc chắn là mười hai vị Phật này! Nhưng có một chỗ không phù hợp cho lắm là Niệm Phật Viên Thông Chương nói như thế này: Mười hai vị Như Lai ấy nối tiếp nhau xuất thế trong cùng một kiếp, còn ở đây nói là mười hai đức hiệu của Phật, [đều là đức hiệu của cùng một vị] Vô Lượng Thọ Phật, mà Ngài cũng là Phật A Di Đà. Chẳng hề nói đức Phật này nhập Niết Bàn rồi một vị Phật khác xuất thế. Chúng ta dung hội quán thông một phen, Đại Thế Chí Bồ Tát thấy mười hai vị Phật ấy là trông thấy trong thời gian “một đại kiếp”, có thể vẫn là thấy một đức Phật A Di Đà. Vì sao? Đại Thế Chí Bồ Tát có căn cơ riêng, trong thời gian một đại kiếp, Ngài đáng nên trông thấy mười hai vị Phật, A Di Đà Phật bèn thị hiện cho Ngài có tánh chất thời gian. Chuyện này nên nói như thế nào? Trong phần trước, [chánh kinh] đã nói thế giới Cực Lạc chẳng có núi, chẳng có biển, chúng sanh nếu muốn thấy núi, nếu muốn thấy biển, A Di Đà Phật sẽ thị hiện núi, thị hiện biển. Ngài thị hiện thuận theo căn cơ. Trong thời gian một đại kiếp, Đại Thế Chí đáng nên trông thấy mười hai vị Phật để đắc Niệm Phật tam-muội, A Di Đà Phật bèn vì Bồ Tát thị hiện. Điều này có nghĩa là mười hai vị Phật trong một đại kiếp trên thực tế vẫn là một vị Phật A Di Đà.

“Kỳ hữu chúng sanh ngộ tư quang giả, Tam Cấu tiêu diệt, thân ý nhu nhuyễn, hoan hỷ, dũng dược, thiện tâm sanh yên” (nếu có chúng sanh gặp quang minh ấy, Tam Cấu tiêu diệt, thân ý mềm mại, hoan hỷ, hớn hở, thiện tâm sanh khởi): Vô Lượng Thọ Phật còn có tên là Vô Lượng Quang Phật. Chúng sanh nào hữu duyên, gặp quang minh ấy, “Tam Cấu tiêu diệt”, ba căn bản phiền não tham, sân, si được gọi là Tam Cấu, thảy đều tiêu trừ, đoạn trừ phiền não. “Thân ý nhu nhuyễn”: Thân và tâm của quý vị thảy đều mềm dịu. “Hoan hỷ dũng dược”: Trong phần trước, [kinh văn đã nhắc đến danh hiệu] Hoan Hỷ Quang Phật. Chúng sanh đều hoan hỷ, hết sức hoan hỷ thì gọi là “dũng dược hoan hỷ”. “Thiện tâm sanh yên” (thiện tâm sanh khởi): Cớ sao thiện tâm sanh khởi? Đoạn trừ ác tâm, Tam Cấu tham, sân, si đã tiêu diệt, tự nhiên sanh ra thiện tâm. Đấy là nói về chúng sanh trong nhân loại, lại nói tới chúng sanh trong tam ác đạo. “Nhược tại tam đồ” (nếu ở trong tam đồ), ba ác đạo là Tam Đồ. “Cực khổ chi xứ” (chỗ khổ sở tột bậc) là địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh. “Kiến thử quang minh” (thấy quang minh này) [nghĩa là] có thể thấy quang minh của Vô Lượng Quang Phật. “Giai đắc hưu tức” (đều được ngơi nghỉ): Họ đau khổ. Nhất là nỗi đau khổ trong địa ngục ngày đêm sáu thời chẳng hề ngưng nghỉ. Nếu họ gặp quang minh của Phật, sẽ có thể ngưng nghỉ. “Vô phục khổ não” [nghĩa là] chẳng còn bị khổ não nữa. “Thọ chung chi hậu, giai mông giải thoát” (sau khi thọ chung, đều được giải thoát): Sau khi thọ mạng trong địa ngục của họ chấm dứt, họ đều có thể lìa khỏi địa ngục, được giải thoát. Đây là dùng địa ngục làm thí dụ để nói, [thật ra], chúng sanh trong tam đồ hễ gặp gỡ, trông thấy quang minh của Vô Lượng Thọ Phật, sẽ đều có thể đạt được lợi ích to lớn.

“Vô Lượng Thọ Phật, quang minh hiển hách” (quang minh của Vô Lượng Thọ Phật chói ngời), quang minh của Vô Lượng Thọ Phật rất lớn nên gọi là “hiển hách” (顯赫, chiếu sáng ngời, phân minh). Có thể “chiếu diệu mười phương. Chư Phật quốc độ, mạc bất văn yên” (chiếu sáng rực mười phương. Trong các cõi nước Phật, không ai chẳng nghe thấy): Các cõi nước của chư Phật, không nơi nào chẳng nghe danh tiếng, tức là [nghe biết] phương Tây có thế giới An Lạc, trong thế giới An Lạc có một vị Phật, tên là Vô Lượng Thọ Phật, còn gọi là Vô Lượng Quang Phật. Ở đây có một nghi vấn, A Di Đà Phật còn gọi là Vô Lượng Thọ Phật, còn gọi là Vô Lượng Quang Phật, quang minh chiếu trọn khắp mười phương thế giới, vì sao chúng ta chẳng trông thấy? Mọi người đều trông thấy ánh sáng mặt trời, nhưng người mù chẳng trông thấy, quý vị chẳng thể nói ánh sáng mặt trời chẳng chiếu trọn khắp, mà là vì mắt người mù chẳng thể trông thấy ánh sáng mặt trời. Trong kinh Phật còn có một tỷ dụ: Ánh sáng mặt trời tuy to lớn, chẳng soi thấu cái chậu úp xuống. Cái chậu úp miệng xuống đất thì gọi là “phúc bồn” (覆盆, chậu úp), ánh sáng mặt trời chẳng thể chiếu thấu vào chậu được! Kẻ mù chẳng thấy mặt trời, [là do] con mắt không thấy, ví như hiện thời chúng ta chẳng trông thấy quang minh của Phật, chỉ trách chúng ta chưa mở con mắt trí huệ, quý vị chẳng thể trách móc quang minh của Phật chẳng để cho chúng ta trông thấy, chỉ trách chúng ta chưa mở con mắt trí huệ. Hễ mắt trí huệ đã mở, quý vị sẽ trông thấy Phật quang. Ánh sáng mặt trời chẳng soi thấu chậu úp, đừng trách ánh sáng mặt trời, chỉ trách cái chậu úp miệng xuống đất. Quý vị lật ngửa nó lên, lẽ đâu ánh sáng mặt trời chẳng chiếu thấu? Đấy chẳng phải là giống như [lý do] vì sao lũ chúng sanh chúng ta chẳng thấy quang minh của Phật đó ư? Vì tâm chúng ta chẳng tương hợp tâm Phật, tâm chúng ta là tâm chúng sanh, là cái tâm trái nghịch giác ngộ, xuôi theo trần lao. Trái nghịch giác ngộ chính là trái nghịch giác tánh của Phật, ứng hợp với cảnh giới sáu trần. Chúng ta sanh tâm động niệm đều chẳng rời khỏi cảnh giới sáu trần, hoàn toàn trái nghịch với Phật. Nếu quý vị muốn trông thấy quang minh của Phật, hãy trái nghịch trần, xuôi theo giác, đừng nên tham muốn, nghĩ tới cảnh giới sáu trần nữa. Hãy chuyển ý niệm trong tâm quý vị hướng về bên Phật, ứng hợp với bên giác, quý vị sẽ ngay lập tức trông thấy quang minh của Phật.

Có chúng sanh hoài nghi “chẳng trông thấy quang minh của Phật”, đấy là những chúng sanh do trái nghịch quang minh của Phật cho nên chẳng trông thấy. Còn có những chúng sanh tin tưởng quang minh của Phật, nhưng chẳng tin tưởng chính mình: “Ôi chao! Tôi là một chúng sanh khổ não, nghiệp chướng sâu nặng, quang minh của Phật ở nơi đó, tôi cũng chẳng thể trông thấy!” Tin tưởng quang minh của Phật, nhưng chẳng tin tưởng chính mình, cổ nhân đã có hai câu giải thích hay nhất: “Ta là phàm phu chúng sanh ở nơi đây từ vô thỉ kiếp đến nay, đương nhiên là nghiệp chướng sâu nặng, nhưng quý vị chẳng muốn thấy quang minh của Phật. Chỉ cần quý vị muốn thấy, sẽ ngay lập tức trông thấy”. Cổ nhân đã nói hai câu rất hay khiến cho chúng ta phát tâm dũng mãnh, tức là: “Nhật nhật vãng Đông tẩu, hồi đầu tiện thị Tây” (ngày ngày đi về Đông, quay đầu liền là Tây). Chúng ta là một phàm phu thường ở trong cảnh giới trần lao, giống như đi miết về phương Đông, đời này cứ đi về phương Đông, đời quá khứ đi về phương Đông, hằng ngày đi về phương Đông, càng đi càng xa phương Tây. Chỉ sợ quý vị chẳng quay đầu, hằng ngày cứ đi về phương Đông! Chỉ cần quý vị quay đầu, hễ quay đầu thì là phương Tây. Điều này có nghĩa là quý vị trái nghịch giác, xuôi theo trần lao, do vì trái nghịch giác, chỉ cần quý vị quay đầu, sẽ đối diện với giác, cũng giống như lật ngửa cái chậu lên, mặt trời liền soi thấu, có khó khăn chi đâu?

Lại nói đến chúng sanh trong địa ngục, vì sao họ có thể trông thấy quang minh của Phật? Đấy chẳng phải là chúng sanh đọa địa ngục bình phàm mà đều có thể trông thấy, họ cũng là những chúng sanh có đại thiện căn thường xuyên niệm Phật. Niệm Phật vì muốn cầu sanh Tây Phương, nhưng họ chẳng sanh về Tây Phương, do tạo ác nghiệp mà đọa trong địa ngục, thiện căn vẫn còn. Họ đọa vào địa ngục chịu khổ, bị nỗi khổ ấy bức bách, họ lại nghĩ tới A Di Đà Phật, vừa niệm A Di Đà Phật bèn trông thấy Phật quang. Do một niệm A Di Đà Phật ấy bèn thoát khỏi địa ngục, được giải thoát. Lại nói đến bản thân chúng ta, chúng ta đều là những kẻ có thiện căn, chẳng phải là những kẻ tầm thường, đều có thể trông thấy quang minh của A Di Đà Phật. Nếu chúng ta chẳng có thiện căn, ở trong thời đại hiện tại này, không chỉ là thời đại Mạt Pháp, mà còn là đời loạn, người ta đang tạo nghiệp khắp nơi, cớ sao chúng ta có thể nghe kinh Vô Lượng Thọ, còn có thể nghe [danh hiệu và bổn nguyện của] Vô Lượng Thọ Phật? Còn nghe danh xưng Vô Lượng Quang Phật? Tuyệt đối là có thiện căn, cớ sao chẳng trông thấy Phật quang vậy? Nếu quý vị phát tâm quay đầu, sẽ liền trông thấy quang minh. “Nhật nhật vãng Đông tẩu” (ngày ngày đi về Đông), chẳng trông thấy Phật quang. “Hồi đầu tiện thị Tây” (quay đầu chính là Tây), A Di Đà Phật ở phương Tây, quý vị sẽ trông thấy quang minh ngay. Cái chậu úp chụp xuống đất, quý vị lật ngửa nó lên, sẽ thấy quang minh ngay. Đừng nên xử tệ với chính mình, đừng nên cô phụ thiện căn của chính mình. Chúng ta là những kẻ có thiện căn thì mới có thể nghe kinh Vô Lượng Thọ đấy nhé!

“Bất đản ngã kim xưng kỳ quang minh, nhất thiết chư Phật, Thanh Văn, Duyên Giác, chư Bồ Tát chúng, hàm cộng thán dự, diệc phục như thị” (không chỉ riêng ta nay khen ngợi quang minh của Ngài, mà hết thảy chư Phật, Thanh Văn, Duyên Giác, các vị Bồ Tát đều cùng tán thán, ca ngợi cũng giống như thế). Đấy là Thích Ca Mâu Ni Phật tán thán Vô Lượng Thọ Phật quang minh vô lượng. “Bất đản ngã kim xưng kỳ quang minh” (không chỉ riêng ta nay khen ngợi quang minh của Ngài), trên thực tế, hết thảy chư Phật, hết thảy Thanh Văn, hết thảy Duyên Giác, hết thảy Bồ Tát, bốn loại thánh nhân ấy, “diệc phục như thị” (cũng giống như thế), cũng tán thán giống như ta trong hiện tại. Phật giáo nói “tứ thánh lục phàm”, phàm phu lục đạo là lục phàm, thánh nhân thì có bốn loại thánh nhân: Phật, Thanh Văn, Duyên Giác, và Bồ Tát. Bốn loại thánh nhân ấy thảy đều tán thán, khen ngợi Vô Lượng Quang Phật. “Nhược hữu chúng sanh, văn kỳ quang minh, oai thần, công đức, nhật dạ xưng thuyết, chí tâm bất đoạn, tùy ý sở nguyện, đắc sanh kỳ quốc” (nếu có chúng sanh nghe nói quang minh, oai thần và công đức của Ngài mà ngày đêm xưng nói, chí tâm chẳng dứt, sẽ tùy theo sở nguyện mà được sanh về cõi ấy). Ở đây, [đức Phật] dạy chúng ta phương pháp tu hành: Quý vị là những chúng sanh có duyên với A Di Đà Phật, nghe nói quang minh, oai đức, thần thông vô lượng của Ngài, quý vị liền “xưng thuyết”, tức là miệng thì xưng tụng, tâm nghĩ tới, đấy là trì danh niệm Phật, giống hệt như phương pháp do kinh A Di Đà đã nói. “Xưng thuyết” là miệng niệm, tức niệm Vô Lượng Thọ Phật, Vô Lượng Quang Phật, ngày đêm niệm, chí tâm, đừng nên gián đoạn. “Tùy ý sở nguyện” [có nghĩa là] quý vị phát nguyện sanh về Tây Phương, chắc chắn sẽ có thể sanh về Tây Phương. Quý vị là những chúng sanh niệm Phật, cũng sẽ “vị chư Bồ Tát, Thanh Văn chi chúng, sở cộng thán dự, xưng kỳ công đức” (được chư vị Bồ Tát và Thanh Văn đều cùng tán thán, ca ngợi, diễn tả công đức). Chư vị Bồ Tát và Thanh Văn đều cùng tán thán, quý vị là những chúng sanh niệm Phật lỗi lạc, công đức rất lớn, có thể sanh về Tây Phương An Lạc thế giới.

“Chí kỳ tối hậu, đắc Phật đạo thời” (cho đến lúc cuối cùng, khi thành Phật đạo): Quý vị là những chúng sanh niệm Phật sanh về Tây Phương, đới nghiệp vãng sanh, tuy vẫn là phàm phu, nhưng sanh về Tây Phương, sẽ có thể thành Phật ngay trong một đời, cho đến lúc cuối cùng, khi quý vị thành Phật đạo, “phổ vị thập phương chư Phật, Bồ Tát thán kỳ quang minh, diệc như kim dã” (được trọn khắp mười phương chư Phật, Bồ Tát tán thán quang minh ấy cũng giống như trong hiện thời): Mười phương chư Phật, mười phương chư Bồ Tát, đều tán thán quang minh của vị Phật do quý vị mới thành, cũng giống như hiện thời đang tán thán [quang minh của] Vô Lượng Thọ Phật vậy. “Phật ngôn: - Ngã thuyết Vô Lượng Thọ Phật quang minh oai thần, nguy nguy thù diệu” (đức Phật nói: “Ta nói quang minh và oai thần của Vô Lượng Thọ Phật vòi vọi thù thắng đặc biệt”), “nguy nguy” (巍巍) có nghĩa là cao tột, thù thắng. “Thù diệu” (殊妙) là chẳng thể nghĩ bàn. “Trú dạ nhất kiếp, thượng vị năng tận” (dẫu nói suốt ngày đêm trọn cả một kiếp, vẫn chưa thể nói trọn hết được): Chẳng phân biệt ngày đêm, cứ tán thán y hệt như thế, tán thán suốt một kiếp vẫn chưa thể cùng tận được!

“Phật ngữ A Nan: - Hựu Vô Lượng Thọ Phật, thọ mạng trường cửu, bất khả xưng kế, nhữ ninh tri hồ?” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Lại nữa, Vô Lượng Thọ Phật thọ mạng lâu dài chẳng thể tính kể, ông có biết hay chăng?) [Danh hiệu] A Di Đà Phật có hai thứ ý nghĩa: Một thứ là Vô Lượng Thọ, thứ kia là Vô Lượng Quang. Phần [kinh văn] trước đó tán tán Vô Lượng Quang, tán thán khá lâu, ở đây lại tán thán Vô Lượng Thọ. Vì thế, có chữ Hựu (又, lại). Lại nữa Vô Lượng Thọ Phật, “thọ mạng trường cửu, bất khả xưng kế, nhữ ninh tri hồ?” (thọ mạng lâu dài chẳng thể tính kể, ông có biết hay chăng?), ông biết chứ? “Giả sử thập phương thế giới vô lượng chúng sanh, giai đắc nhân thân” (giả sử vô lượng chúng sanh trong mười phương thế giới đều được làm thân người): “Chúng sanh” không phải chỉ là chúng sanh trong nhân loại! Muốn thành Thanh Văn, Duyên Giác, ắt cần phải được làm thân người trong nhân loại thì mới có thể thành. Giả sử vô lượng chúng sanh đều được làm thân người, “tất linh thành tựu Thanh Văn, Duyên Giác”, [nghĩa là đều] thành Thanh Văn, Duyên Giác, “đô cộng tập hội, Thiền tư nhất tâm, kiệt kỳ trí lực” (đều cùng tụ họp, một lòng Thiền Định, tư duy, dốc cạn hết trí lực), vắt cạn sức trí huệ của họ, “ư bách thiên vạn kiếp, tất cộng suy toán, kế kỳ thọ mạng trường viễn chi số, bất năng cùng tận, tri kỳ hạn cực” (trong trăm ngàn vạn kiếp đều cùng nhau suy lường, hòng tính ra con số thọ mạng dài lâu ấy, vẫn chẳng thể cùng tận, biết ngằn hạn được). Do vậy, gọi là Vô Lượng Thọ Phật. Thọ mạng của Vô Lượng Thọ Phật lâu dài, chẳng có cách nào tính kể, chẳng biết thọ mạng của Ngài, mà cũng chẳng tính ra được!

2.2.2.2.2. Nói về đồ chúng của Ngài

(Kinh) Thanh Văn, Bồ Tát, thiên nhân chi chúng, thọ mạng trường đoản, diệc phục như thị, phi toán số thí dụ sở năng tri dã. Hựu Thanh Văn, Bồ Tát, kỳ số nan lượng, bất khả xưng thuyết. Thần trí đỗng đạt, oai lực tự tại, năng ư chưởng trung, trì nhất thiết thế giới. Phật ngữ A Nan: “Bỉ Phật sơ hội Thanh Văn chúng số bất khả xưng kế, Bồ Tát diệc nhiên. Như Đại Mục Kiền Liên, bách thiên vạn ức vô lượng vô số, ư A-tăng-kỳ na-do-tha kiếp, nãi chí diệt độ, tất cộng kế giảo, bất năng cứu liễu đa thiểu chi số. Thí như đại hải, thâm quảng vô lượng, giả sử hữu nhân tích kỳ nhất mao, dĩ vi bách phần, dĩ nhất phần mao, triêm thủ nhất trích, ư ý vân hà? Kỳ sở trích giả, ư bỉ đại hải, hà sở vi đa?” A Nan bạch Phật: “Bỉ sở trích thủy, tỷ ư đại hải đa thiểu chi lượng, phi xảo lịch toán số ngôn từ thí loại sở năng tri dã”. Phật ngữ A Nan: “Như Mục Liên đẳng, ư bách thiên vạn ức na-do-tha kiếp, kế bỉ sơ hội Thanh Văn, Bồ Tát, sở tri số giả, do như nhất trích. Kỳ sở bất tri, như đại hải thủy”.

(經)聲聞菩薩天人之眾，壽命長短，亦復如是，非算數譬喻所能知也。又聲聞菩薩，其數難量，不可稱說。神智洞達，威力自在，能於掌中，持一切世界。佛語阿難：彼佛初會聲聞眾數不可稱計，菩薩亦然。如大目犍連，百千萬億無量無數，於阿僧祇那由他劫，乃至滅度，悉共計校，不能究了多少之數。譬如大海，深廣無量。假使有人析其一毛，以為百分，以一分毛，沾取一渧，於意云何？其所渧者，於彼大海，何所為多？阿難白佛：彼所渧水，比於大海多少之量，非巧歷算數言辭譬類所能知也。佛語阿難：如目連等，於百千萬億那由他劫，計彼初會聲聞菩薩，所知數者，猶如一渧，其所不知，如大海水。

(Kinh: Các vị Thanh Văn, Bồ Tát, trời, người, thọ mạng dài ngắn cũng giống như thế, chẳng thể dùng toán số, thí dụ để có thể biết được! Hơn nữa, số lượng Thanh Văn, Bồ Tát khó thể tính toán, chẳng thể nói kể. Các Ngài thần trí hiểu thông suốt, oai lực tự tại, có thể cầm hết thảy các thế giới trong lòng bàn tay. Đức Phật bảo ngài A Nan: “Số lượng các vị Thanh Văn trong hội đầu tiên của đức Phật ấy chẳng thể tính kể, Bồ Tát cũng thế. [Những vị có đại thần thông và trí huệ] như ngài Đại Mục Kiền Liên [số lượng nhiều đến] trăm ngàn vạn ức vô lượng vô số, trong A-tăng-kỳ[2] na-do-tha kiếp cho đến khi diệt độ, đều cùng nhau tính toán, so sánh, chẳng thể hiểu rõ rốt ráo số lượng là bao nhiêu. Ví như biển cả rộng sâu vô lượng, giả sử có người chẻ một sợi lông thành một trăm phần, dùng một phần lông ấy thấm lấy một giọt [nước biển], ý ông nghĩ sao? Lượng nước đã được thấm ấy so với biển cả, chỗ nào là nhiều?” Ngài A Nan bạch Phật: “Số lượng nước đã được thấm ấy so sánh với biển cả nhiều hay ít thì chẳng thể do khéo léo dùng toán số, ngôn từ, thí dụ… mà hòng biết được!” Đức Phật bảo ngài A Nan: “Những người như Mục Liên trong trăm ngàn vạn ức na-do-tha kiếp tính toán [số lượng] Thanh Văn, Bồ Tát trong hội đầu tiên, số lượng họ biết được giống như một giọt, còn số không biết thì như nước trong biển cả”).

“Thanh Văn, Bồ Tát, thiên nhân chi chúng, thọ mạng trường đoản, diệc phục như thị, phi toán số, thí dụ sở năng tri dã” (các vị Thanh Văn, Bồ Tát, trời, người thọ mạng dài hay ngắn cũng giống như thế, chẳng thể do toán số, thí dụ mà có thể biết được). Tây Phương Cực Lạc thế giới có Thanh Văn chúng, có Bồ Tát chúng, có thiên chúng, nhân chúng, thọ mạng của họ đều giống như thọ mạng của Vô Lượng Thọ Phật. Điều này giống như kinh A Di Đà đã nói: “Bỉ Phật thọ mạng cập kỳ nhân dân vô lượng vô biên A-tăng-kỳ kiếp, cố danh A Di Đà” (thọ mạng của đức Phật ấy và nhân dân của Ngài là vô lượng vô biên A-tăng-kỳ kiếp, vì thế có tên là A Di Đà Phật). Thọ mạng của A Di Đà Phật vô lượng, thọ mạng của nhân dân trong cõi ấy cũng là vô lượng. Ở đây, nói rõ ràng hơn một chút, tức là nói Tây Phương Cực Lạc thế giới ngoài Thanh Văn chúng và Bồ Tát chúng ra, còn có thiên chúng, nhân loại, thọ mạng của họ dài hay ngắn cũng đều giống như thế, giống như A Di Đà Phật, chẳng thể do toán số, thí dụ mà hòng biết nổi! Kinh A Di Đà cứ nói mỗi đoạn, đều [tiểu kết bằng câu] “Tây Phương Cực Lạc thế giới thành tựu công đức trang nghiêm như thế”. Tây Phương Cực Lạc thế giới do A Di Đà Phật thành tựu, không chỉ thành tựu thọ mạng vô lượng của chính Ngài, mà còn thành tựu khiến cho bọn chúng sanh như chúng ta hễ sanh về Tây Phương, thọ mạng cũng vô lượng. A Di Đà Phật thành tựu thế giới Cực Lạc, thành tựu công đức vô lượng thọ là vì lẽ nào? Chính là vì trong đời ác ngũ trược này, có một thứ gọi là Mạng Trược. Mạng Trược (命濁) là thọ mạng ngắn ngủi. Trẻ nhỏ chẳng biết tu hành là gì, đến lúc khôn lớn thì bị ngũ dục trói buộc, vẫn chẳng biết tu hành. Gặp được duyên có thầy dạy dỗ rất khó. Biết tu hành, dụng công mà còn chưa dụng công tốt đẹp, thọ mạng đã đến. Đấy là một thứ khổ nạn to lớn. Đời sau, đời kế, quý vị đọa vào trong ba ác đạo, [sau đó, đã thọ xong ác báo, thoát khỏi tam ác đạo] chuyển thành người, vẫn là một đứa trẻ, vẫn chẳng biết tu hành. Chúng ta chớ nên gián đoạn, hãy niệm Phật sanh về Tây Phương. Chúng ta đới nghiệp vãng sanh, là một nhân dân phàm phu, thọ mạng cũng là vô lượng, có thể tu đạo thành tựu ngay trong một đời, có thể thành Phật ngay trong một đời.

“Hựu Thanh Văn, Bồ Tát, kỳ số nan lượng, bất khả xưng thuyết. Thần trí đỗng đạt, oai lực tự tại, năng ư chưởng trung, trì nhất thiết thế giới” (lại nữa, số lượng Thanh Văn, Bồ Tát chẳng thể suy lường, chẳng thể nói kể. Thần trí hiểu thấu suốt, oai lực tự tại, có thể cầm hết thảy thế giới trong bàn tay). Trong phần trên, [chánh kinh] đã nói Vô Lượng Thọ Phật quang minh vô lượng rồi lại nói Vô Lượng Thọ Phật thọ mạng vô lượng, lại nói trong thế giới Cực Lạc, Thanh Văn, Bồ Tát cùng với trời, người, thọ mạng đều vô lượng. Tiếp đó, lại nói, số lượng Thanh Văn, Bồ Tát nhiều chẳng thể nói kể. “Thần trí đỗng đạt, oai lực tự tại” [nghĩa là] Thanh Văn và Bồ Tát đều có trí huệ, thần thông, hiểu thấu suốt hết thảy các pháp. Sức oai đức thần thông của các Ngài đã đạt đến mức tự tại. “Năng ư chưởng trung, trì nhất thiết thế giới” (có thể cầm hết thảy thế giới trong bàn tay): Nêu ra sức oai đức thần thông tự tại của Thanh Văn và Bồ Tát, khiến cho chúng ta biết, mỗi vị Thanh Văn, mỗi vị Bồ Tát có thể nhiếp trì hết thảy các thế giới trong bàn tay, biểu thị sức thần thông rộng lớn của các Ngài, lại còn có sức tự tại. Đấy chẳng phải là cảnh giới của bọn phàm phu chúng ta, chúng ta chỉ có thể nói là “cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn”. Nói theo đạo lý, đấy là “lớn và nhỏ vô ngại, một và nhiều vô ngại”. Nếu quý vị đã nghe kinh Hoa Nghiêm, kinh Hoa Nghiêm chuyên giảng đạo lý này: Đại pháp và tiểu pháp, đây và kia chẳng chướng ngại lẫn nhau. Thế giới ở đây là vô lượng thế giới, thế giới là pháp lớn, bàn tay là pháp nhỏ, quý vị có thể liễu đạt đạo lý “lớn nhỏ vô ngại”, sẽ khởi lên diệu dụng chẳng thể nghĩ bàn: Một bàn tay nhỏ bé có thể nắm giữ vô lượng thế giới. Bàn tay chỉ có một, mà có thể nắm một hay nhiều thế giới. Đấy gọi là “một nhiều vô ngại”.

Học Phật pháp là tu phước, tu huệ, mà cũng là cầu phước, cầu huệ. Trong phần trước, tôi đã nói chẳng cần cầu thần thông. Quý vị chẳng tu phước, chẳng tu huệ, chỉ cầu thần thông, nhất định sẽ bị ma dựa. Phải nói rõ ràng đạo lý này. Thần thông do đâu mà có? Nó là diệu dụng của trí huệ. Quý vị cầu đạt được trí huệ, tự nhiên sẽ có thần thông. Vậy thì trí huệ do đâu mà có? Trí huệ vốn sẵn có, chẳng thể cầu từ ngoài tâm mà có, cũng phải nhớ rành rẽ điều này. Trí huệ ở ngay trong cái tâm của chính chúng ta. Cái tâm của chính chúng ta còn gọi là Phật Tánh, còn gọi là bản thể, còn gọi là tự tánh, còn gọi là Thật Tướng. Danh xưng rất nhiều, nó là bản thể của hết thảy các pháp. Nói đến tâm, tức là nói đến chân tâm của chúng ta, chẳng phải là cái tâm vọng tưởng trong hiện thời. Tâm vọng tưởng không chỉ chẳng khởi trí huệ, mà còn chướng ngại, che lấp trí huệ. Nếu có thể chứng đắc chân tâm của chính mình, trong chân tâm trọn đủ trí huệ, trí huệ phát lộ ra, chẳng phải là do tu được. Trí huệ phát lộ bèn dấy lên diệu dụng, dấy lên diệu dụng tức là thần thông. Đại chúng trong Tây Phương Cực Lạc thế giới, tức Thanh Văn chúng, Bồ Tát chúng, do đâu mà có trí huệ? Do đâu mà có thần thông? Họ phát lộ trí huệ vốn sẵn có. Phát lộ trí huệ vốn sẵn có bằng cách nào? Niệm A Di Đà Phật, sanh về Tây Phương bèn phát lộ.

Trong phần trước đã nói đôi ba lượt, niệm A Di Đà Phật, niệm cho phiền não tham, sân, si đều rỗng không. Tham, sân, si là cái tâm vọng tưởng của chúng ta. Vọng tưởng có tư tưởng, tư tưởng ấy chẳng phải là tham thì là sân, không là sân thì là si. Quý vị niệm cho ba căn bản phiền não tham, sân, si rỗng không, đoạn trừ hết, vọng tâm ấy chẳng còn nữa, chân tâm hiện tiền, sẽ tự nhiên có diệu dụng như thế ấy. Chân tâm hiện tiền, trí huệ hiện tiền, trí huệ dấy lên diệu dụng, lũ phàm phu chúng ta ngỡ đó là thần thông. Trên thực tế, đối với các vị Thanh Văn, Bồ Tát, [chuyện trí huệ phát khởi diệu dụng thần thông] giống như cơm ăn thường ngày trong nhà chúng ta vậy, chẳng có gì là hiếm hoi, lạ lùng! Nếu quý vị chẳng cầu phước, chẳng cầu trí huệ, mà trước hết cầu thần thông, chắc chắn sẽ bị ma dựa! Cớ sao bị ma dựa? Vì quý vị chẳng cầu phước, chẳng cầu trí huệ, chẳng đoạn phiền não, tâm quý vị hoàn toàn là tham, sân, si. Lại còn thêm cái tâm tham cầu thần thông. Cái tâm tham ấy tăng trưởng, ma vương thấy rõ ràng: “Ngươi chẳng đoạn phiền não, ngươi là một đứa đại phàm phu, ngươi mong cầu thần thông”. Ông ta chẳng thấy rất nực cười ư? “Được rồi! Ta đến gia bị ngươi, cho ngươi một chút thần thông!” Đắc một chút thần thông, tự ngỡ mình ghê gớm lắm, tâm tham ngày càng to đùng. Nếu là kẻ nào gai mắt ta hiện tiền, sẽ còn dùng đôi chút thần thông để chỉnh kẻ ấy một phen, tâm sân hận cũng tăng trưởng. Vốn là chẳng nên tham, quý vị lại tham. Vốn chẳng nên si, quý vị ngu si; tâm ngu si tăng trưởng. Ba căn bản phiền não tham, sân, si tự nhiên ngày càng mạnh mẽ, ngày càng mạnh mẽ thì sẽ như thế nào? Ma trông thấy nực cười, đã đạt được mục đích rồi! Một chút thần thông của quý vị cũng chẳng còn nữa, cũng bị mất đi, quý vị sẽ như thế nào? Quý vị sẽ bị ma dựa! Nói theo danh xưng trong y học là “mắc bệnh thần kinh”, Trung Y vô hiệu, mà Tây Y cũng bó tay! Vậy là quý vị xong đời rồi! Cổ đức, thiện tri thức cảnh cáo chúng ta: “Bất phạ thiên sanh bất ngộ, tựu phạ nhất sanh trước ma”, [nghĩa là] quý vị ngàn đời chẳng khai ngộ không sao cả, không khai ngộ thì vẫn phải khéo tu hành. Chỉ sợ một đời bị ma dựa, ma dựa thì mất trí, danh từ y học gọi là “xuất hiện bệnh thần kinh, mắc bệnh thần kinh”, còn kinh Phật gọi là “thất liễu tâm”, đánh mất đạo tâm, cái tâm thông thường cũng mất luôn, tinh thần thác loạn, Trung Y lẫn Tây Y đều bó tay. Phật, Bồ Tát cũng chẳng có cách nào, chẳng gia bị quý vị được. Do vậy, chớ nên lập tức cầu học thần thông, bị ma dựa đấy nhé! Phật, Bồ Tát trông thấy thương xót, nhưng chẳng có cách nào, chẳng gia bị quý vị được, muốn cứu quý vị mà cũng chẳng có cách nào!

Trong phần trước, kinh Vô Lượng Thọ đã đôi ba lượt nhắc đến tham, sân, si, gọi chúng là Tam Cấu, còn gọi là Nhiễm Khuể Si. “Cấu” (垢) có nghĩa là ô nhiễm, còn gọi là Tam Độc. “Độc” (毒) là gây hại cho chúng ta. Quý vị nhất định phải đoạn trừ ba món Căn Bản Phiền Não này. Tám vạn bốn ngàn pháp môn, môn nào cũng đều có thể nhập đạo. Tám vạn bốn ngàn pháp môn đều là các pháp môn để đoạn tham, sân, si, chẳng phải là những pháp môn để tu Phật Tánh. Phật Tánh vốn hiện thành, [các pháp môn] nhằm dạy chúng ta tu gì vậy? Nếu quý vị có thể tu thành Phật Tánh, Phật Tánh ấy là giả trất, chẳng thật! Vì quý vị có thể tạo tác nó, vậy thì vì sao phải tu hành? Nhằm đoạn phiền não. Hiện thời, tôi đang giảng pháp môn Tịnh Độ trong kinh Vô Lượng Thọ, trong phần trước chẳng phải là đã tán thán Vô Lượng Quang Phật rất nhiều đó ư? Đức Phật dạy chúng ta “trú dạ xưng thuyết” (ngày đêm xưng nói), chẳng phải là muốn quý vị niệm thánh hiệu Vô Lượng Thọ Phật ư? Chúng ta niệm thánh hiệu A Di Đà Phật, ngay cả ý nghĩa vô lượng quang lẫn vô thượng thọ đều có. Niệm Phật để làm gì? Đoạn phiền não. Niệm Phật là do muốn đoạn tham, sân, si. Nếu quý vị chẳng có tham, sân, si, sẽ chẳng cần niệm Phật, quý vị đã là Phật rồi, cần gì còn phải niệm Phật chi nữa? Vì chúng ta là phàm phu, trọn đủ tham, sân, si, không tìm lấy một pháp môn để tu hành, làm sao có thể chuyển phàm thành thánh cho được? Tám vạn bốn ngàn pháp môn đều có thể đoạn phiền não, nhưng quý vị có sử dụng được hay không? Một câu A Di Đà Phật quý vị còn niệm không được, còn dùng pháp môn mầu nhiệm nào khác nữa? Đều là tự mình khiến mình đâm quàng ngõ rẽ! Niệm Phật còn phải thật thà, hãy thật thà niệm. Một câu A Di Đà Phật, niệm tới niệm lui, sẽ sanh ra sức mạnh. Tham, sân, si chẳng dấy lên, sẽ bị hàng phục. Trông thấy, hoặc gặp gỡ cảnh giới tham, cái tâm tham bất động. Trông thấy, gặp gỡ [cảnh giới khiến cho] tâm sân hận, tâm sân hận bất động. Gặp gỡ hoặc trông thấy cảnh giới khiến tâm ngu si, tâm ngu si bất động. Tức là niệm Phật niệm tới mức nẩy sanh sức mạnh, sẽ hàng phục [tham, sân, si]; đã hàng phục chúng, lại cứ niệm miết để đoạn trừ chúng. A Di Đà Phật chính là bản thân ta, ta là A Di Đà Phật, niệm đến mức “tự tánh Di Đà, duy tâm Tịnh Độ”, há chẳng dấy lên thần thông ư? Chẳng dấy lên diệu dụng ư? Tự nhiên bèn có thần thông như thế, quý vị cần gì phải cầu thần thông nữa?

“Phật ngữ A Nan: - Bỉ Phật sơ hội Thanh Văn chúng số bất khả xưng kế, Bồ Tát diệc nhiên” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Đại chúng Thanh Văn trong hội đầu tiên của đức Phật chẳng thể tính kể, Bồ Tát cũng thế). Trong phần trước, [chánh kinh] đã nói trong Tây Phương Cực Lạc thế giới, Thanh Văn đông, Bồ Tát nhiều. Con số ấy nhiều đến mức đều là “chẳng thể diễn tả, tính toán”. Ở đây, lại nói nhấn mạnh hơn, [đức Phật] lại gọi ngài A Nan một lần nữa. “Bỉ Phật sơ hội” (hội đầu tiên của đức Phật ấy), “bỉ Phật” (đức Phật ấy) là A Di Đà Phật. Kinh Vô Lượng Thọ thì gọi Ngài là Vô Lượng Thọ Phật, Vô Lượng Thọ Phật mở pháp hội lần đầu tiên, số lượng Thanh Văn chúng đắc độ chẳng thể tính kể. Ngài độ hàng Bồ Tát cũng thế, cũng là chẳng thể tính kể. Tiếp đó, lại nhấn mạnh hơn để hình dung số lượng đông nhiều: “Như Đại Mục Kiền Liên, bách thiên vạn ức vô lượng vô số” ([những vị giống như ngài] Đại Mục Kiền Liên [nhiều đến mức] trăm ngàn vạn ức vô lượng vô số). Trong hàng đệ tử của Thích Ca Như Lai, thần thông bậc nhất là ngài Đại Mục Kiền Liên. Ngài có thần thông bậc nhất. Trong pháp hội đầu tiên của Vô Lượng Thọ Phật, những người giống như Đại Mục Kiền Liên, không chỉ là một Mục Kiền Liên, hai Mục Kiền Liên, mà là có trăm ngàn vạn ức vô lượng vô số, Đại Mục Kiền Liên nhiều ngần ấy, số người đông nhiều, lại còn có thời gian dài lâu, “ư A-tăng-kỳ na-do-tha kiếp” (trong A-tăng-kỳ na-do-tha kiếp) tính toán, tính đếm số lượng ấy, trải qua vô lượng vô số kiếp. “A-tăng-kỳ” (Asāṃkhya) còn gọi là Vô Ương Số. “Na-do-tha kiếp”, “Na-do-tha” (Nayutaḥ) có nghĩa là Ức. “Nãi chí diệt độ” (cho đến diệt độ): Không chỉ tính toán trong một A-tăng-kỳ kiếp bèn tính chẳng rõ số, thậm chí tính toán trong ba A-tăng-kỳ kiếp, tính toán trong na-do-tha kiếp, tính cho đến khi thành Phật, vẫn chẳng tính toán rõ ràng được. “Tất cộng kế giảo, bất năng cứu liễu đa thiểu chi số” (đều cùng nhau tính toán, so sánh, chẳng thể hiểu rõ con số rốt cuộc là bao nhiêu), tức là có trăm ngàn vạn ức vô lượng vô số tôn giả Mục Kiền Liên tính toán trong thời gian dài ngần ấy, vẫn tính không ra rốt cuộc Tây Phương Cực Lạc thế giới có bao nhiêu vị Thanh Văn? Có bao nhiêu vị Bồ Tát?

[Đức Phật] lại nói thí dụ: “Thí như đại hải, thâm quảng vô lượng” (ví như biển cả sâu rộng vô lượng), “sâu” thì sâu vô lượng, “rộng” thì rộng vô lượng. “Giả sử hữu nhân tích kỳ nhất mao, dĩ vi bách phần, dĩ nhất phần mao, triêm thủ nhất trích”, [nghĩa là] giả sử có một người, “giả sử” là giả thiết, chứ thật ra chẳng có sự thật ấy. Giả thiết là có một người như thế, “tích” (chia chẻ) một sợi lông. Chữ này đọc [theo âm Quan Thoại] là Xi (ㄒㄧ, âm Hán Việt là Tích), “Tích” (析) là chia chẻ. Nhổ một sợi lông trên thân người, chia nó thành một trăm phần. Một phần trăm của sợi lông thì mảnh lông ấy rất vi tế. Quý vị dùng một phần sợi lông ấy, chấm lấy một giọt nước biển. “Ư ý vân hà?” (ý ông nghĩ sao), thì như thế nào? “Kỳ sở trích giả, ư bỉ đại hải, hà sở vi đa” [nghĩa là nước đọng] nơi một phần trăm của sợi lông bị chia chẻ ấy là nhiều, hay là nước trong biển cả nhiều hơn? “A Nan bạch Phật: - Bỉ sở trích thủy, tỷ ư đại hải đa thiểu chi lượng, phi xảo lịch toán số ngôn từ thí loại sở năng tri dã” (ngài A Nan bạch Phật: - Lượng nước được thấm ấy so với lượng nước trong biển cả nhiều hay ít thì chẳng thể khéo dùng các loại toán số, ngôn từ, thí dụ mà hòng biết được), còn phải hỏi nữa ư? Đương nhiên là biển cả nhiều, một giọt nước nơi mảnh lông ấy ít, nhưng nhiều hơn bao nhiêu? Dùng “xảo lịch toán số” (toán số hay khéo), ngôn từ quyền xảo nhất, thí dụ quyền biến hay khéo nhất, vẫn không sao biết nổi rốt cuộc là nhiều hơn bao nhiêu? “Phật ngữ A Nan: - Như Mục Liên đẳng, ư bách thiên vạn ức na-do-tha kiếp, kế bỉ sơ hội Thanh Văn, Bồ Tát, sở tri số giả, do như nhất trích, kỳ sở bất tri, như đại hải thủy” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Những người như Mục Liên trong trăm ngàn vạn ức na-do-tha kiếp tính toán số lượng Thanh Văn và Bồ Tát trong hội đầu tiên, con số họ biết được ví như một giọt nước, còn số lượng chẳng biết như nước trong biển cả). “Sở tri giả, do như nhất trích” [nghĩa là] số lượng họ biết ít ỏi như lượng nước chứa trong một giọt nước biển, [số lượng] họ chẳng biết nhiều như nước trong biển cả. Nói đến nước biển cả vẫn là tận lực hình dung chúng Thanh Văn và chúng Bồ Tát trong Tây Phương Cực Lạc thế giới đông đảo!

Thích Ca Như Lai nói số lượng đại chúng trong Tây Phương Cực Lạc thế giới đông đảo, nói xong, lại dùng những vị có thần thông như tôn giả Mục Kiền Liên để tính toán, vẫn tính chẳng ra. Rồi Ngài lại dùng tỷ dụ, sánh ví như nước biển trong một giọt nước dính trên một mảnh lông nhỏ xíu. Vì sao Ngài nói như vậy? Vì chúng ta phát nguyện sanh về Tây Phương, vô lượng số Thanh Văn và vô lượng số Bồ Tát ấy đều là những người đã phát nguyện niệm Phật sanh về Tây Phương. Vì sao người sanh về Tây Phương nhiều ngần ấy? Nơi ấy chính là một đạo tràng thật sự tốt đẹp. Nếu quý vị chẳng phát tâm tu đạo, vậy thì chẳng cần bàn luận chi nữa! Nếu quý vị phát tâm tu đạo, chẳng tìm được một đạo tràng tốt đẹp, Thích Ca Như Lai đã giới thiệu cho chúng ta một đạo tràng tốt đẹp, tức là tu hành chứng đạo trong Tây Phương Cực Lạc thế giới. Tịnh Độ của mười phương chư Phật đều chẳng sánh bằng bên ấy. Do vậy mới có nhiều ngần ấy Thanh Văn và Bồ Tát sanh về nơi đó. Vậy thì vì sao chúng ta chẳng đến đó? Đây là [đức Phật] hướng dẫn chúng ta, bảo chúng ta hãy phát nguyện vãng sanh. Phát nguyện vãng sanh mà chỉ phát nguyện suông thì không được, quý vị phải tu hành, tu như thế nào? Niệm danh hiệu của Vô Lượng Thọ Phật, một niệm liền sanh về. Đấy gọi là “vạn người tu, vạn người đến”. Muôn phần đừng chấp trước “vạn” [có nghĩa là] chín ngàn chín trăm chín mươi chín thêm một thì sẽ thành một vạn, [phải hiểu] “vạn” là vô lượng số! Quý vị thấy những vị Thanh Văn và Bồ Tát ấy đã sanh như thế nào? Niệm danh hiệu Vô Lượng Thọ Phật sẽ sanh về, rất dễ dàng! Trong phần trước, [đức Phật đã nói] Vô Lượng Thọ Phật phát ra bốn mươi tám nguyện, trong đó có nguyện thứ mười tám, tức là hễ ai có thể niệm danh hiệu Ngài mười tiếng, chắc chắn sanh về Tây Phương. Nếu chẳng sanh về Tây Phương, Vô Lượng Thọ Phật đã trái nghịch đại nguyện của chính Ngài. Rất dễ sanh về Tây Phương! Nếu chẳng sanh về Tây Phương dễ dàng, sao lại có nhiều Thanh Văn và Bồ Tát dường ấy đều sanh về đó? Điều này dẫn dắt chúng ta phát nguyện sanh về Tây Phương, hướng dẫn chúng ta tu hành trì niệm danh hiệu Vô Lượng Thọ Phật. Đây là phương tiện quyền xảo đại từ đại bi của đức Phật!

Trong phần trước, [chánh kinh] đã tán thán A Di Đà Phật, còn gọi là Vô Lượng Thọ Phật, hay còn gọi là Vô Lượng Quang Phật rồi tán thán nhân dân trong quốc gia của Ngài, tức là chúng Thanh Văn và chúng Bồ Tát, thiên chúng, nhân chúng đều được tán thán. Dưới đây là một đoạn kinh văn rất dài, chuyên tán thán y báo quốc độ của Tây Phương Cực Lạc thế giới. Phần văn tự này rất dễ giảng, nhưng nếu quý vị mắt nhìn kinh văn, tai nghe tôi đọc, chẳng cần giảng, quý vị đọc sẽ hiểu ngay. Quý vị hãy chú ý nghe, mắt chú ý nhìn.

2.2.2.2.3. Nói về quốc độ của Ngài (trang nghiêm nơi sự, pháp và người)

2.2.2.2.3.1. Cây báu

(Kinh) Hựu kỳ quốc độ, thất bảo chư thụ, châu mãn thế giới. Kim thụ, ngân thụ, lưu ly thụ, pha lê thụ, san hô thụ, mã não thụ, xa cừ chi thụ. Hoặc hữu nhị bảo, tam bảo, nãi chí thất bảo, chuyển cộng hợp thành; hoặc hữu kim thụ, ngân diệp hoa quả; hoặc hữu ngân thụ, kim diệp hoa quả; hoặc lưu ly thụ, pha lê vi diệp, hoa quả diệc nhiên; hoặc thủy tinh thụ, lưu ly vi diệp, hoa quả diệc nhiên; hoặc san hô thụ, mã não vi diệp, hoa quả diệc nhiên; hoặc mã não thụ, lưu ly vi diệp, hoa quả diệc nhiên; hoặc xa cừ thụ, chúng bảo vi diệp, hoa quả diệc nhiên. Hoặc hữu bảo thụ, tử kim vi bổn, bạch ngân vi hành, lưu ly vi chi, thủy tinh vi điều, san hô vi diệp, mã não vi hoa, xa cừ vi thật. Hoặc hữu bảo thụ, bạch ngân vi bổn, lưu ly vi hành, thủy tinh vi chi, san hô vi điều, mã não vi diệp, xa cừ vi hoa, tử kim vi thật. Hoặc hữu bảo thụ, lưu ly vi bổn, thủy tinh vi hành, san hô vi chi, mã não vi điều, xa cừ vi diệp, tử kim vi hoa, bạch ngân vi thật. Hoặc hữu bảo thụ, thủy tinh vi bổn, san hô vi hành, mã não vi chi, xa cừ vi điều, tử kim vi diệp, bạch ngân vi hoa, lưu ly vi thật. Hoặc hữu bảo thụ, san hô vi bổn, mã não vi hành, xa cừ vi chi, tử kim vi điều, bạch ngân vi diệp, lưu ly vi hoa, thủy tinh vi thật. Hoặc hữu bảo thụ, mã não vi bổn, xa cừ vi hành, tử kim vi chi, bạch ngân vi điều, lưu ly vi diệp, thủy tinh vi hoa, san hô vi thật; hoặc hữu bảo thụ, xa cừ vi bổn, tử kim vi hành, bạch ngân vi chi, lưu ly vi điều, thủy tinh vi diệp, san hô vi hoa, mã não vi thật. Hàng hàng tương trị, hành hành tương vọng, chi chi tương chuẩn, diệp diệp tương hướng, hoa hoa tương thuận, thật thật tương đương, vinh sắc quang diệu, bất khả thắng thị. Thanh phong thời phát, xuất ngũ âm thanh, vi diệu cung thương, tự nhiên tương hòa. Hựu Vô Lượng Thọ Phật, kỳ đạo tràng thụ, cao tứ bách vạn lý. Kỳ bổn châu vi ngũ thiên do-tuần, chi diệp tứ bố nhị thập vạn lý, nhất thiết chúng bảo tự nhiên hợp thành. Dĩ nguyệt quang ma-ni, trì hải luân bảo, chúng bảo chi vương, nhi trang nghiêm chi. Châu táp điều gian, thùy bảo anh lạc, bách thiên vạn sắc, chủng chủng dị biến. Vô lượng quang viêm, chiếu diệu vô cực. Trân diệu bảo võng, la phú kỳ thượng. Nhất thiết trang nghiêm, tùy ứng nhi hiện. Vi phong từ động, xuy chư bảo thụ, diễn xuất vô lượng diệu pháp âm thanh. Kỳ thanh lưu bố, biến chư Phật quốc. Văn kỳ âm giả, đắc thâm Pháp Nhẫn, trụ Bất Thoái Chuyển, chí thành Phật đạo, nhĩ căn thanh triệt, bất tao khổ hoạn. Mục đổ kỳ sắc, tỵ tri kỳ hương, khẩu thường kỳ vị, thân xúc kỳ quang, tâm dĩ pháp duyên, giai đắc thậm thâm Pháp Nhẫn, trụ Bất Thoái Chuyển, chí thành Phật đạo, lục căn thanh triệt, vô chư não hoạn. A Nan! Nhược bỉ quốc độ thiên nhân, kiến thử thụ giả, đắc tam Pháp Nhẫn, nhất giả Âm Hưởng Nhẫn, nhị giả Nhu Thuận Nhẫn, tam giả Vô Sanh Pháp Nhẫn. Thử giai Vô Lượng Thọ Phật oai thần lực cố, bổn nguyện lực cố, mãn túc nguyện cố, minh liễu nguyện cố, kiên cố nguyện cố, cứu cánh nguyện cố. Phật cáo A Nan: - Thế gian đế vương, hữu bách thiên âm nhạc, tự Chuyển Luân Thánh Vương, nãi chí đệ lục thiên thượng, kỹ nhạc, âm thanh, triển chuyển tương thắng thiên ức vạn bội. Đệ lục thiên thượng vạn chủng nhạc âm, bất như Vô Lượng Thọ quốc chư thất bảo thụ nhất chủng âm thanh thiên ức bội dã!

(經)又其國土，七寶諸樹，周滿世界。金樹、銀樹、瑠璃樹、玻瓈樹、珊瑚樹、碼碯樹、硨磲之樹。或有二寶、三寶，乃至七寶，轉共合成；或有金樹，銀葉華果；或有銀樹，金葉華果；或瑠璃樹，玻瓈為葉，華果亦然；或水精樹，瑠璃為葉，華果亦然；或珊瑚樹，碼碯為葉，華果亦然；或碼碯樹，瑠璃為葉，華果亦然；或硨磲樹，眾寶為葉，華果亦然；或有寶樹，紫金為本，白銀為莖，瑠璃為枝，水精為條，珊瑚為葉，碼碯為華，硨磲為實；或有寶樹，白銀為本，瑠璃為莖，水精為枝，珊瑚為條，碼碯為葉，硨磲為華，紫金為實；或有寶樹，瑠璃為本，水精為莖，珊瑚為枝，碼碯為條，硨磲為葉，紫金為華，白銀為實；或有寶樹，水精為本，珊瑚為莖，碼碯為枝，硨磲為條，紫金為葉，白銀為華，瑠璃為實；或有寶樹，珊瑚為本，碼碯為莖，硨磲為枝，紫金為條，白銀為葉，瑠璃為華，水精為實；或有寶樹，碼碯為本，硨磲為莖，紫金為枝，白銀為條，瑠璃為葉，水精為華，珊瑚為實；或有寶樹，硨磲為本，紫金為莖，白銀為枝，瑠璃為條，水精為葉，珊瑚為華，碼碯為實。行行相值，莖莖相望，枝枝相準，葉葉相向，華華相順，實實相當。榮色光曜，不可勝視。清風時發，出五音聲，微妙宮商，自然相和。又無量壽佛，其道場樹，高四百萬里。其本周圍五千由旬，枝葉四布二十萬里，一切眾寶自然合成，以月光摩尼持海輪寶，眾寶之王，而莊嚴之。周帀條間，垂寶瓔珞，百千萬色，種種異變，無量光炎，照曜無極。珍妙寶網，羅覆其上。一切莊嚴，隨應而現。微風徐動，吹諸寶樹，演出無量妙法音聲。其聲流布，徧諸佛國。聞其音者，得深法忍，住不退轉，至成佛道，耳根清徹，不遭苦患。目覩其色，鼻知其香，口嘗其味，身觸其光，心以法緣，皆得甚深法忍，住不退轉，至成佛道，六根清徹，無諸惱患。阿難！若彼國土天人，見此樹者，得三法忍：一者音響忍，二者柔順忍，三者無生法忍。此皆無量壽佛威神力故，本願力故，滿足願故，明了願故，堅固願故，究竟願故。佛告阿難：世間帝王，有百千音樂，自轉輪聖王，乃至第六天上，伎樂音聲，展轉相勝千億萬倍。第六天上萬種樂音，不如無量壽國諸七寶樹一種音聲千億倍也！

(Kinh: Lại nữa cõi nước ấy, các cây bảy báu đầy khắp thế giới. Cây vàng, cây bạc, cây lưu ly, cây pha lê, cây san hô, cây mã não, cây xa cừ. Hoặc có cây bằng hai thứ báu, ba thứ báu, cho đến bảy thứ báu, lần lượt cùng ghép thành. Hoặc có cây bằng vàng, lá, hoa, quả bằng bạc. Hoặc có cây bằng bạc, lá, hoa, quả bằng vàng. Hoặc có cây lưu ly, lá bằng pha lê, hoa quả cũng thế. Hoặc cây bằng thủy tinh, lưu ly làm lá, hoa, quả cũng thế. Hoặc cây bằng san hô, mã não làm lá, hoa quả cũng thế. Hoặc cây bằng mã não, lưu ly làm lá, hoa quả cũng thế. Hoặc cây bằng xa cừ, các thứ báu làm lá, hoa quả cũng thế. Hoặc có cây báu, tử kim làm gốc, bạch ngân làm thân, lưu ly làm cành, thủy tinh làm nhánh, san hô làm lá, mã não làm hoa, xa cừ làm quả. Hoặc có cây báu, bạch ngân làm gốc, lưu ly làm thân, thủy tinh làm cành, san hô làm nhánh, mã não làm lá, xa cừ làm hoa, tử kim làm quả. Hoặc có cây báu, lưu ly làm gốc, thủy tinh làm thân, san hô làm cành, mã não làm nhánh, xa cừ làm lá, tử kim làm hoa, bạch ngân làm quả. Hoặc có cây báu, thủy tinh làm gốc, san hô làm thân, mã não làm cành, xa cừ làm nhánh, tử kim làm lá, bạch ngân làm hoa, lưu ly làm quả. Hoặc có cây báu, san hô làm gốc, mã não làm thân, xa cừ làm cành, tử kim làm nhánh, bạch ngân làm lá, lưu ly làm hoa, thủy tinh làm quả. Hoặc có cây báu, mã não làm gốc, xa cừ làm thân, tử kim làm cành, bạch ngân làm nhánh, lưu ly làm lá, thủy tinh làm hoa, san hô làm quả. Hoặc có cây báu, xa cừ làm gốc, tử kim làm thân, bạch ngân làm cành, lưu ly làm nhánh, thủy tinh làm lá, san hô làm hoa, mã não làm quả. Từng hàng cây ngang nhau, từng thân cây đối nhau, từng cành ngang nhau, từng lá hướng vào nhau, từng hoa thuận với nhau, từng trái to bằng nhau, màu sắc rạng rỡ, chói ngời, chẳng thể nhìn trọn. Gió mát đúng thời thổi qua, vang ra tiếng ngũ âm, réo rắt vi diệu, tự nhiên hòa hợp.

Lại nữa, cây đạo tràng của Vô Lượng Thọ Phật cao bốn trăm vạn dặm. Gốc cây ấy có chu vi to năm ngàn do-tuần, cành lá xòe ra bốn phía đến hai mươi vạn dặm, do hết thảy các thứ báu tự nhiên hợp thành, dùng nguyệt quang ma-ni và trì hải luân bảo là vua trong các thứ báu để trang nghiêm. Chung quanh giữa các nhánh, treo rủ các thứ chuỗi anh lạc báu, trăm ngàn vạn sắc, đủ thứ biến hiện khác lạ. Vô lượng tia sáng rực rỡ chói ngời chẳng cùng cực. Lưới báu quý đẹp giăng phủ bên trên. Hết thảy trang nghiêm thuận lòng ứng hiện. Gió nhẹ thong thả thổi, lùa qua các cây báu, diễn xuất vô lượng âm thanh diệu pháp. Âm thanh ấy lan truyền trọn khắp các cõi Phật. Người nghe âm thanh ấy sẽ đắc Pháp Nhẫn sâu, trụ nơi Bất Thoái Chuyển, cho đến khi thành Phật đạo, tai nghe rõ ràng, thấu triệt, chẳng gặp tiếng khổ sở, hoạn nạn. Mắt trông thấy màu sắc của cây ấy, mũi ngửi hương của nó, miệng nếm vị của nó, thân chạm phải ánh sáng của nó, tâm duyên theo pháp, đều đắc Pháp Nhẫn rất sâu, trụ Bất Thoái Chuyển. Cho đến khi thành Phật đạo, sáu căn trong trẻo, không có các thứ não hoạn.

Này A Nan! Nếu trời người trong cõi nước ấy trông thấy cây đó, sẽ đắc ba món Pháp Nhẫn, một là Âm Hưởng Nhẫn, hai là Nhu Thuận Nhẫn, ba là Vô Sanh Pháp Nhẫn. Những điều này đều do sức oai thần, sức bổn nguyện, do thỏa mãn trọn vẹn nguyện cũ, do nguyện hiểu rành rẽ, do nguyện kiên cố, do nguyện rốt ráo của Vô Lượng Thọ Phật.

Đức Phật bảo ngài A Nan: - Đế vương trong thế gian có trăm ngàn thứ âm nhạc. Từ Chuyển Luân Thánh Vương cho đến trên cõi trời thứ sáu, kỹ nhạc và âm thanh lần lượt thù thắng hơn trước ngàn vạn ức lần. Muôn thứ tiếng nhạc nơi tầng trời thứ sáu chẳng bằng một phần ngàn ức lần của một loại âm thanh phát ra từ các cây bảy báu trong cõi Vô Lượng Thọ).

“Hựu kỳ quốc độ, thất bảo chư thụ” (lại nữa, các cây bảy báu trong cõi nước ấy): Chúng ta niệm kinh A Di Đà, [thấy chép] “thất trùng hàng thụ” (bảy lớp cây báu), tức là từng hàng một rất chỉnh tề, ở đây nói là “thất bảo chư thụ” (các cây bằng bảy báu). “Châu mãn thế giới” (trọn khắp thế giới): Tây Phương Cực Lạc thế giới thảy đều là các cây bảy báu. “Kim thụ, ngân thụ, lưu ly thụ” (cây vàng, cây bạc, cây lưu ly): Trong phần trước, tôi đã nói Lưu Ly là Thanh Sắc Bảo. “Pha lê thụ” (cây bằng pha lê): Pha lê (Sphatika) còn gọi là Thủy Tinh. Còn có “san hô thụ” (cây bằng san hô), còn có Mã Não Thụ (cây bằng mã não), còn có “xa cừ chi thụ”, [tức là] cây bằng xa cừ. Đây là nói chung mỗi thứ cây do một thứ báu hợp thành.

Tiếp đó lại nói: “Hoặc hữu nhị bảo, tam bảo, nãi chí thất bảo, chuyển cộng hợp thành” (hoặc có những cây bằng hai thứ báu, ba thứ báu, cho đến bảy báu, lần lượt cùng ghép thành): Những cây ấy trang nghiêm, chẳng phải là cứ một cội cây là do một thứ báu thành tựu, mà có khi là hai thứ báu, có khi là ba thứ báu, cho đến bảy báu, lần lượt cùng ghép thành, cho nên gọi chung là “thất bảo thụ” (cây bằng bảy báu). Kế đó, kinh nói về sự trang nghiêm của những cây do các thứ báu hợp thành. “Hoặc hữu kim thụ, ngân diệp hoa quả” [nghĩa là] cây này có thân bằng vàng, lá cây trên đó, đơm bông, kết trái, thảy đều là bạc; đấy là cây do hai thứ báu hợp hợp thành. “Hoặc hữu ngân thụ, kim diệp hoa quả” (hoặc có cây bằng bạc, lá, hoa, quả bằng vàng): Câu này chẳng cần giảng, vừa xem đã hiểu ngay. “Hoặc lưu ly thụ, pha lê vi diệp, hoa quả diệc nhiên. Hoặc thủy tinh thụ, lưu ly vi diệp, hoa quả diệc nhiên. Hoặc san hô thụ, mã não vi diệp, hoa quả diệc nhiên. Hoặc mã não thụ, lưu ly vi diệp, hoa quả diệc nhiên” (hoặc cây bằng lưu ly, pha lê làm lá, hoa quả cũng thế. Hoặc có cây bằng thủy tinh, lưu ly làm lá, hoa quả cũng thế. Hoặc có cây bằng san hô, mã não làm lá, hoa quả cũng thế. Hoặc có cây bằng mã não, lưu ly làm lá, hoa quả cũng thế).“Hoặc xa cừ thụ, chúng bảo vi diệp” (hoặc có cây bằng xa cừ, các thứ báu làm lá): Chẳng phải là một thứ báu kết thành lá, mà là lá bằng các thứ báu. “Hoa quả diệc nhiên” (hoa quả cũng thế): Đơm hoa, kết trái cũng do các thứ báu hợp thành.

“Hoặc hữu bảo thụ, tử kim vi bổn” (hoặc có cây báu, vàng tía làm gốc), “vi bổn” là thân cây. “Bạch ngân vi hành” (bạc trắng làm thân): Từ trên cây, mọc ra một cành lớn thì gọi là Hành (莖). “Lưu ly vi chi” (lưu ly làm cành): Từ trên cành cây to, lại mọc ra những cành nhỏ hơn thì gọi là Chi (枝). “Thủy tinh vi điều” (thủy tinh làm nhánh): Từ trên cành cây nhỏ, lại mọc ra những nhánh nhỏ hơn thì gọi là Điều (條). “San hô vi diệp” (san hô làm lá): Từ nơi nhánh nhỏ nhất sanh ra thì mới gọi là Thụ Diệp (樹葉, lá cây). “Mã não vi hoa, xa cừ vi thật” (mã não làm hoa, xa cừ làm quả): Thật (實) là quả. Những cây do bảy báu tạo thành đều là như vậy. Kế đó, [kinh văn] đều nói giống như vậy, đổi qua tráo lại đều là bảy báu. “Hoặc hữu bảo thụ, bạch ngân vi bổn, lưu ly vi hành, thủy tinh vi chi, san hô vi điều, mã não vi diệp, xa cừ vi hoa, tử kim vi thật; hoặc hữu bảo thụ, lưu ly vi bổn, thủy tinh vi hành, san hô vi chi, mã não vi điều, xa cừ vi diệp, tử kim vi hoa, bạch ngân vi thật; hoặc hữu bảo thụ, thủy tinh vi bổn, san hô vi hành, mã não vi chi, xa cừ vi điều, tử kim vi diệp, bạch ngân vi hoa, lưu ly vi thật; hoặc hữu bảo thụ, san hô vi bổn, mã não vi hành, xa cừ vi chi, tử kim vi điều, bạch ngân vi diệp, lưu ly vi hoa, thủy tinh vi thật; hoặc hữu bảo thụ, mã não vi bổn, xa cừ vi hành, tử kim vi chi, bạch ngân vi điều, lưu ly vi diệp, thủy tinh vi hoa, san hô vi thật; hoặc hữu bảo thụ, xa cừ vi bổn, tử kim vi hành, bạch ngân vi chi, lưu ly vi điều, thủy tinh vi diệp, san hô vi hoa, mã não vi thật” (hoặc có cây báu, bạch ngân làm gốc, lưu ly làm thân, thủy tinh làm cành, san hô làm nhánh, mã não làm lá, xa cừ làm hoa, tử kim làm quả. Hoặc có cây báu, lưu ly làm gốc, thủy tinh làm thân, san hô làm cành, mã não làm nhánh, xa cừ làm lá, tử kim làm hoa, bạch ngân làm quả. Hoặc có cây báu, thủy tinh làm gốc, san hô làm thân, mã não làm cành, xa cừ làm nhánh, tử kim làm lá, bạch ngân làm hoa, lưu ly làm quả. Hoặc có cây báu, san hô làm gốc, mã não làm thân, xa cừ làm cành, tử kim làm nhánh, bạch ngân làm lá, lưu ly làm hoa, thủy tinh làm quả. Hoặc có cây báu, mã não làm gốc, xa cừ làm thân, tử kim làm cành, bạch ngân làm nhánh, lưu ly làm lá, thủy tinh làm hoa, san hô làm quả. Hoặc có cây báu, xa cừ làm gốc, tử kim làm thân, bạch ngân làm cành, lưu ly làm nhánh, thủy tinh làm lá, san hô làm hoa, mã não làm quả). Đấy là bảy báu lần lượt kết hợp thành một cội cây. Cội cây ấy trông hết sức trang nghiêm.

“Hàng hàng tương trị, hành hành tương vọng, chi chi tương chuẩn, diệp diệp tương hướng, hoa hoa tương thuận, thật thật tương đương” (từng hàng cây ngang nhau, từng thân cây đối nhau, từng cành ngang nhau, từng lá hướng vào nhau, từng hoa thuận với nhau, từng trái to bằng nhau): Đoạn này sử dụng cách hành văn rất hay khéo, hình dung [những cây báu ấy] hết sức chỉnh tề. Từng cội cây một “hàng hàng tương trị”, chữ 行 phải đọc là Hàng (háng, ㄏㄤˊ). “Hàng hàng” là từng hàng một. “Tương trị”, “tương vọng”, “tương chuẩn” thảy đều [có nghĩa] là đối xứng với nhau. Từng hàng cây đều đối xứng, thân cây, cành cây như vừa được nhắc đến trên đây cũng đều đối xứng, nở hoa, kết quả đều là đối xứng. Đấy là một thứ vẻ đẹp tề chỉnh. “Vinh sắc quang diệu, bất khả thắng thị” (màu sắc rạng rỡ, ánh sáng chói rực, chẳng thể nhìn trọn): Hoàn toàn là các cây được trang nghiêm bằng bảy báu, nhìn vào sắc tướng của mỗi cây, [sẽ thấy] hết sức rạng rỡ. Từ trên sắc tướng rạng rỡ, lại còn có một loại ánh sáng chói ngời, “bất khả thắng thị” (chẳng thể nhìn trọn hết được), dùng mắt chúng ta để nhìn, chẳng thấy trọn hết sự trang nghiêm.

“Thanh phong thời phát, xuất ngũ âm thanh, vi diệu cung thương, tự nhiên tương hòa” (gió mát đúng thời trỗi lên, [lùa qua cây báu] phát ra âm thanh ngũ âm, réo rắt vi diệu, tự nhiên hòa hợp). “Thanh phong thời phát”: Gió rất vi tế, gọi là “thanh phong”, thỉnh thoảng lùa ra gió mát, thổi động các cành cây. Cành cây đều do bảy báu hợp thành, cành cây hễ bị thổi lay động, sẽ phát ra âm thanh tinh tinh tang tang, vang thành năm thứ âm thanh, réo rắt vi diệu, tự nhiên hòa hợp. Phát ra năm âm thanh nào vậy? Chính là năm loại âm thanh trong âm nhạc. Âm nhạc tại Trung Hoa có năm loại âm thanh là Cung, Thương, Giốc, Chủy, Vũ[3], ở đây chỉ nói [hai âm là] “Cung, Thương”, còn có những âm Giốc, Chủy và Vũ. Năm loại âm thanh ấy đều có thể phát ra từ cây bảy báu, lại còn tự nhiên hòa hợp!

“Hựu Vô Lượng Thọ Phật, kỳ đạo tràng thụ, cao tứ bách vạn lý” (lại nữa, cây đạo tràng của Vô Lượng Thọ Phật cao bốn trăm vạn dặm): Trong lời nguyện thứ hai mươi tám của A Di Đà Phật được chép ở phần trước có nói: Chúng sanh sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới, “bất năng tri kiến kỳ đạo tràng thụ, vô lượng quang sắc, cao tứ bách vạn lý giả, bất thủ Chánh Giác” (chẳng thể biết, thấy cây đạo tràng có vô lượng quang minh và màu sắc, cao bốn trăm vạn dặm, sẽ chẳng giữ lấy ngôi Chánh Giác). Quý vị có thể trông thấy cây đạo tràng cao bốn trăm vạn dặm như vậy, vì sao sẽ trông thấy cao như vậy? Vì cây Bồ Đề ở Bồ Đề đạo tràng bèn cao như vậy. Bởi lẽ, hễ nói đến cây đạo tràng, giống như Thích Ca Mâu Ni Như Lai thành Phật tại xứ Ấn Độ, cây Bồ Đề ở Bồ Đề đạo tràng cũng giống như thế. Tây Phương Cực Lạc thế giới là đạo tràng thành đạo của A Di Đà Phật, Bồ Đề đạo được gọi là “đạo thụ”. Nơi đạo tràng ấy có một đạo thụ, cao như thế nào? Cao đến bốn trăm vạn dặm. “Kỳ bổn châu vi ngũ thiên do-tuần”, tức là cây ấy cao bốn trăm vạn dặm, thân cây ấy lớn cỡ nào? Giáp vòng năm ngàn do-tuần. “Chi diệp tứ bố nhị thập vạn lý” (cành lá xòe ra bốn phía hai mươi vạn dặm), nghĩa là cây ấy xòe ra chung quanh đến hai mươi vạn dặm. “Nhất thiết chúng bảo tự nhiên hợp thành” (hết thảy các thứ báu tự nhiên hợp thành): Không chỉ là bảy thứ báu, mà là do các thứ báu hợp thành. “Dĩ nguyệt quang ma-ni, trì hải luân bảo, chúng bảo chi vương, nhi trang nghiêm chi” (dùng nguyệt quang ma-ni và trì hải luân bảo là vua trong các thứ báu để trang nghiêm): Có một thứ ma-ni châu là nguyệt quang ma-ni châu, lại còn có một thứ “trì hải luân bảo” là vua trong các thứ báu để trang nghiêm cội cây ấy.

“Châu táp điều gian, thùy bảo anh lạc” [nghĩa là khoảng giữa các] cành cây và nhánh cây đều treo rủ chuỗi anh lạc báu. “Bách thiên vạn sắc” (trăm ngàn vạn sắc) là màu của chất báu. “Chủng chủng dị biến” (các thứ biến hiện khác lạ): Vì có nhiều chất báu, sẽ thấy không chỉ là một loại màu sắc. “Vô lượng quang viêm, chiếu diệu vô cực”: Các thứ quang minh của cây đạo tràng Bồ Đề chiếu sáng vô cùng vô cực. “Trân diệu bảo võng, la phú kỳ thượng” (lưới báu quý đẹp che phủ trên đó): Trên cây báu còn được trang nghiêm bằng lưới mành báu quý đẹp, che phủ phía trên cây báu. “Nhất thiết trang nghiêm, tùy ứng nhi hiện. Vi phong từ động, xuy chư bảo thụ, diễn xuất vô lượng diệu pháp âm thanh” (hết thảy các thứ trang nghiêm ứng theo lòng muốn mà hiện. Gió nhẹ thổi thong thả, lùa qua các cây báu, diễn ra vô lượng âm thanh diệu pháp): Phải chú ý! Câu này nói “tùy ứng nhi hiện”, thế nào là “tùy ứng nhi hiện”? Thuận theo tâm ý của chúng sanh, thuận theo căn cơ của chúng sanh mà hiện ra sự trang nghiêm. Quý vị vừa mới sanh sang Tây Phương, quý vị cũng là bất thoái chuyển đấy nhé! Bất thoái chuyển là Bồ Tát thuộc địa vị Thập Trụ, quý vị sẽ thấy sự trang nghiêm ít hơn. Quý vị là Bồ Tát thuộc địa vị Thập Hạnh, sẽ thấy nhiều hơn đôi chút, Bồ Tát thuộc địa vị Thập Hồi Hướng sẽ thấy càng nhiều hơn, Thập Địa Bồ Tát lại càng nhiều hơn nữa. Tức là tùy theo căn cơ, tùy theo tâm ý của quý vị, quý vị thích thấy chất báu gì liền trông thấy chất báu ấy. “Tùy ứng nhi hiện” là tùy thuộc địa vị mà quý vị đã chứng, tùy thuộc tâm tư của quý vị. “Vi phong từ động”: Gió nhè nhẹ. “Từ động” là thong thả lay động. “Xuy chư bảo thụ”: Thổi động cây báu đạo tràng. “Diễn xuất vô lượng diệu pháp âm thanh”: Vô tình có thể thuyết pháp, gió cũng là vô tình, cây cũng là vô tình, kết quả là chúng nó diễn xuất vô lượng âm thanh diệu pháp. Diễn xuất diệu pháp âm để làm gì? Lợi ích chúng sanh. “Kỳ thanh lưu bố, biến chư Phật quốc” (âm thanh ấy lan truyền trọn khắp các cõi Phật), tức là cây Bồ Đề trong cõi Vô Lượng Thọ được gió nhẹ thổi lay động, bèn phát ra âm thanh vi diệu.

“Văn kỳ âm giả, đắc thâm Pháp Nhẫn, trụ Bất Thoái Chuyển, chí thành Phật đạo” (kẻ nghe âm thanh ấy, đắc Pháp Nhẫn sâu xa, trụ trong Bất Thoái Chuyển cho đến khi thành Phật đạo): Đối với Pháp Nhẫn, trong phần trước đã nói có ba loại Pháp Nhẫn. Tiếp đó, [kinh văn] cũng sẽ nói. Thứ nhất là Âm Hưởng Nhẫn, thứ hai là Nhu Thuận Nhẫn, thứ ba là Vô Sanh Pháp Nhẫn. “Đắc thâm Pháp Nhẫn” (đắc Pháp Nhẫn sâu xa) là đạt đến loại thứ ba, tức Vô Sanh Pháp Nhẫn. “Trụ bất thoái chuyển”: Trụ nơi địa vị bất thoái chuyển trong Thập Trụ Bồ Tát, đạt tới Sơ Địa Bồ Tát vẫn là bất thoái chuyển, Bát Địa Bồ Tát vẫn là bất thoái chuyển. Đạt được “thâm Pháp Nhẫn” là đạt đến Bát Địa Bồ Tát. Do vị ấy là bất thoái chuyển, mà cũng là bất thoái chuyển cao nhất, mãi cho đến khi quý vị thành Phật đạo. Nghe âm thanh từ cây báu, có thể đạt được Pháp Nhẫn sâu xa, trụ trong bất thoái chuyển, mãi cho đến khi thành Phật. Trước khi thành Phật, “nhĩ căn thanh triệt, bất tao khổ hoạn” (căn tai trong trẻo, chẳng gặp khổ sở, hoạn nạn): Trước hết là đạt được Nhĩ Căn thanh tịnh. Quý vị chỉ cần nghe pháp âm do cây Bồ Đề diễn xuất, Nhĩ Căn của quý vị bèn thanh tịnh, chẳng còn gặp phải khổ sở, hoạn nạn. Nhĩ Căn gặp phải nỗi khổ sở, hoạn nạn gì vậy? Quý vị nghe âm thanh tham dục liền dấy động cái tâm tham dục, quý vị gặp khổ hoạn rồi! Quý vị nghe âm thanh chẳng vừa tai, quý vị dấy động sân hận, quý vị liền dấy lên nỗi khổ hoạn vì sân hận. Đấy đều là do tai mà bị khổ hoạn. Nhĩ Căn thanh tịnh, sẽ chẳng còn dấy động tham dục, chẳng dấy động sân khuể, sẽ chẳng gặp khổ hoạn!

Trước hết là nói lợi ích do tai được nghe pháp âm, rồi lại nói đến mắt. “Mục đổ kỳ sắc” là [mắt] trông thấy dáng vẻ quang minh trang nghiêm nơi cây báu. “Tỵ tri kỳ hương” (mũi ngửi mùi hương), nghe mùi cây báu. “Khẩu thường kỳ vị” (miệng nếm vị nó), [nghĩa là] cây báu trổ hoa, kết quả, có thể nếm vị nơi trái của nó. “Thân xúc kỳ quang”: Quang minh từ cây báu chạm vào thân thể của chúng ta. “Tâm dĩ pháp duyên”: Tâm chúng ta, tức là ý của chúng ta, ý duyên theo pháp cảnh, hoàn toàn sử dụng cảnh thuộc về Phật pháp. “Giai đắc thậm thâm Pháp Nhẫn, trụ bất thoái chuyển, chí thành Phật đạo” (đều đắc Pháp Nhẫn rất sâu, trụ Bất Thoái Chuyển, cho đến khi thành Phật đạo): Lục căn thảy đều đạt được Pháp Nhẫn rất sâu, pháp ý thảy đều có thể trụ nơi bất thoái chuyển, mãi cho đến khi thành Phật đạo. “Lục căn thanh triệt, vô chư não hoạn” (sáu căn trong trẻo, không có các não hoạn): Điều này được gọi là địa vị “lục căn thanh tịnh”. Nếu phán định địa vị ấy, dựa theo cách phán định bốn giáo Tạng, Thông, Biệt, Viên của tông Thiên Thai, Viên Giáo Bồ Tát viên mãn Thập Hạnh thì mới gọi là “lục căn thanh tịnh”. Khi lục căn thanh tịnh, sẽ xa lìa hết thảy phiền não, tai ương, hoạn nạn.

Nói đến đây, Phật Thích Ca lại gọi một tiếng: “A Nan! Nhược bỉ quốc độ thiên nhân, kiến thử thụ giả, đắc tam Pháp Nhẫn. Nhất giả Âm Hưởng Nhẫn, nhị giả Nhu Thuận Nhẫn, tam giả Vô Sanh Pháp Nhẫn”, [ý nói]: Thiên chúng, nhân chúng trông thấy cây ấy, tức là thấy cây đạo tràng của Vô Lượng Thọ Phật, có thể đạt được ba món Pháp Nhẫn, một là Âm Hưởng Nhẫn, hai là Nhu Thuận Nhẫn, ba là Vô Sanh Pháp Nhẫn. Đối với pháp diệu lý Thật Tướng, an trụ bất động thì gọi là Nhẫn.

1) Cái họ nghe đầu tiên là âm hưởng, [tức là] cây báu bị gió thổi lay động, [vang tiếng] lanh canh, tình tang! Nghe thấy cây thuyết pháp, nghe thấy âm hưởng, từ đâu phát ra? Từ nơi cây, nghe cây bị gió lùa bèn thuyết pháp thì sao? Sẽ khai ngộ như thế ấy, hễ khai ngộ liền ngộ Vô Sanh Pháp Nhẫn. Bước đầu tiên được gọi là Âm Hưởng Nhẫn.

2) Bước thứ hai là Nhu Thuận Nhẫn. Trí huệ đã sanh khởi, chẳng có phiền não, thân lẫn tâm đều nhu thuận, đạt được món Nhẫn thứ hai.

3) Món thứ ba là Pháp Nhẫn rất sâu có tên là Vô Sanh Pháp Nhẫn. Vô Sanh Pháp là pháp Thật Tướng, là pháp bất sanh bất diệt. Có thể đích thân chứng Thật Tướng, an trụ trong lý thể Thật Tướng, trụ trong Vô Sanh Pháp Nhẫn.

“Thử giai Vô Lượng Thọ Phật oai thần lực cố, bổn nguyện lực cố, mãn túc nguyện cố, minh liễu nguyện cố, kiên cố nguyện cố, cứu cánh nguyện cố” (đây đều là do sức oai thần, sức bổn nguyện, sức nguyện trọn vẹn, sức nguyện hiểu rõ, sức nguyện kiên cố, sức nguyện rốt ráo): Vì sao cây báu thuyết pháp? Vì sao thiên chúng và nhân chúng đều có thể đạt được ba món Pháp Nhẫn? Suy xét công đức ấy, vẫn quy về bản thân Vô Lượng Thọ Phật. Trên thực tế, Vô Lượng Thọ Phật oai đức và thần thông bậc nhất. Do từ “bổn nguyện lực cố” (sức bổn nguyện) của Ngài. Câu “bổn nguyện” nhằm nói đến tổng nguyện. Lúc ban sơ, Ngài phát ra bốn mươi tám đại nguyện, đấy là nguyện căn bản của Ngài, sau đó còn có bốn nguyện đều là biệt nguyện. “Mãn túc nguyện cố”: Ngài nương vào nguyện mà dấy lên hạnh, Ngài muốn tu Bồ Tát đạo, tu Bồ Tát hạnh, [tâm nguyện ấy được] thỏa mãn, nên gọi là Mãn Túc Nguyện. “Minh liễu nguyện cố”: Minh Liễu Nguyện thuộc về trí huệ, hết thảy các pháp không gì chẳng hiểu rành rẽ, tức là đạt được đại trí huệ nguyện. “Kiên cố nguyện cố”: Đã là chẳng thể phá hoại. Tỳ-kheo Pháp Tạng lúc ban sơ phát thệ mong tu hành, đã gặp đủ thứ ma nạn, nhưng Ngài kiên cố bất hoại; đấy chính là nguyện kiên cố. “Cứu cánh nguyện cố”: Rốt ráo viên mãn đại nguyện của Ngài. Vì thế mới thành tựu Tây Phương Cực Lạc thế giới đủ mọi thứ trang nghiêm chẳng thể nghĩ bàn, cho nên mới thành tựu cây đạo tràng có thể thuyết pháp. Chúng sanh nghe âm thanh ấy, sẽ đạt được lợi ích to lớn, chứng đắc ba món Pháp Nhẫn.

Tiếp đó, [đức Phật] lại nói về âm nhạc trong Tây Phương Cực Lạc thế giới. “Phật cáo A Nan: - Thế gian đế vương, hữu bách thiên âm nhạc” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Đế vương trong thế gian có trăm ngàn thứ âm nhạc): Trong thế gian, phú quý nhất không ai hơn quốc vương. Âm nhạc của quốc vương nhiều đến trăm thứ, ngàn thứ. “Tự Chuyển Luân Thánh Vương, nãi chí đệ lục thiên thượng” (từ Chuyển Luân Thánh Vương cho đến trên cõi trời thứ sáu): Trong nhân gian, quốc vương lớn nhất gọi là Chuyển Luân Thánh Vương, ông ta có thể thống lãnh bốn đại bộ châu, phước báo lớn hơn quốc vương mỗi nước, cho đến trên cõi trời, Tứ Thiên Vương Thiên, Đao Lợi Thiên, cho đến đệ lục thiên, còn gọi là Tha Hóa Tự Tại Thiên. “Kỹ nhạc âm thanh”, “kỹ nhạc” là tên gọi chung của âm nhạc, tất cả các âm thanh. “Triển chuyển tương thắng thiên ức vạn bội, đệ lục thiên thượng vạn chủng nhạc âm, bất như Vô Lượng Thọ quốc chư thất bảo thụ nhất chủng âm thanh thiên ức bội dã” (lần lượt thù thắng ngàn ức vạn lần, vạn thứ tiếng nhạc trên tầng trời thứ sáu chẳng bằng một phần ngàn ức lần một âm thanh nơi cây báu trong cõi Vô Lượng Thọ): Cứ mỗi tầng trời, âm nhạc lần lượt thù thắng hơn, không chỉ là một trăm, hai trăm lần, mà là đến “ngàn ức vạn lần”! Đến tầng trời thứ sáu, nó có vạn thứ âm nhạc, “bất như Vô Lượng Thọ quốc chư thất bảo thụ nhất chủng âm thanh thiên ức bội dã” [nghĩa là] trong thế giới Sa Bà, âm nhạc hay nhất là trên Tha Hóa Tự Tại Thiên. Tha Hóa Tự Tại Thiên có một vạn thứ âm nhạc, đem so với âm nhạc từ cây bảy báu trong Tây Phương Cực Lạc thế giới, so sánh với một thứ âm thanh nơi cây bảy báu vẫn chẳng bằng một phần ngàn ức!

2.2.2.2.3.2. Kỹ nhạc

(Kinh) Diệc hữu tự nhiên vạn chủng kỹ nhạc. Hựu kỳ nhạc thanh, vô phi pháp âm, thanh sướng ai lượng, vi diệu hòa nhã, thập phương thế giới âm thanh chi trung, tối vi đệ nhất.

(經)亦有自然萬種伎樂。又其樂聲，無非法音。清暢哀亮，微妙和雅，十方世界音聲之中，最為第一。

(Kinh: Cũng có muôn thứ kỹ nhạc tự nhiên. Lại nữa, tiếng nhạc ấy không gì chẳng phải là pháp âm, thanh tịnh, du dương, êm ái, réo rắt, vi diệu hòa nhã, là bậc nhất trong các âm thanh của mười phương thế giới).

“Diệc hữu tự nhiên vạn chủng kỹ nhạc” (cũng có muôn thứ kỹ nhạc tự nhiên): Trong phần trên, các cây bảy báu còn do gió thổi lay động [mà phát ra âm thanh; ở đây là] trong hư không tự nhiên có âm nhạc, không tấu mà tự kêu, tự nhiên có muôn thứ âm nhạc khác nhau. “Hựu kỳ nhạc thanh, vô phi pháp âm” [ý nói], hơn nữa, tiếng nhạc ấy không gì chẳng phải là pháp âm, bất luận âm thanh âm nhạc nào cũng đều là âm thanh thuyết pháp. Âm thanh hết sức êm tai dễ nghe, nên gọi là “thanh sướng ai lượng”. “Thanh” (清) là âm thanh rất thanh tịnh, “sướng” (暢) là âm thanh rất lưu loát, “ai” (哀) là âm thanh rất êm ái, thanh nhã, “lượng” (亮) là âm thanh rất vang rền. “Vi diệu hòa nhã”: Tán thán âm thanh ấy rất vi diệu chẳng thể nghĩ bàn, rất hòa nhã. “Thập phương thế giới âm thanh chi trung tối vi đệ nhất”, [ý nói] tiếng nhạc ấy tự nhiên, [các loại âm nhạc tuyệt hảo trong] mười phương thế giới đều chẳng bằng [tiếng nhạc trong] Tây Phương Cực Lạc thế giới. [Tiếng nhạc trong cõi Cực Lạc] là âm thanh bậc nhất.

2.2.2.2.3.3. Giảng đường, cung điện

(Kinh) Kỳ giảng đường, tinh xá, cung điện, lâu quán, giai thất bảo trang nghiêm, tự nhiên hóa thành. Phục dĩ chân châu, minh nguyệt, ma-ni, chúng bảo, dĩ vi giao lạc, phú cái kỳ thượng.

(經)其講堂、精舍、宮殿、樓觀，皆七寶莊嚴，自然化成。復以真珠、明月、摩尼、眾寶，以為交絡，覆蓋其上。

(Kinh: Giảng đường, tinh xá, cung điện, lầu, đền trong cõi ấy đều trang nghiêm bằng bảy báu, tự nhiên hóa thành. Lại dùng chân châu, minh nguyệt, ma-ni, các thứ báu để giăng xen, che phủ trên đó).

Lại nói “kỳ giảng đường, tinh xá, cung điện, lâu quán” (giảng đường, tinh xá, cung điện, lầu gác trong cõi ấy). “Lâu quán” chính là lầu gác, đều trang nghiêm bằng bảy báu, “tự nhiên hóa thành”, [ý nói] chẳng phải là do sức người tạo ra, tự nhiên biến hóa mà thành. “Phục dĩ chân châu, minh nguyệt, ma-ni, chúng bảo, dĩ vi giao lạc” (lại dùng chân châu, minh nguyệt, ma-ni, các thứ báu để giăng xen): Trên những cung điện, lầu, gác do bảy báu tạo thành ấy, lại có những món trang sức, như chân châu, minh nguyệt, đó là tên của các món báu, còn có ma-ni và các thứ báu giăng xen. Lại còn “phú cái kỳ thượng” (che phủ bên trên). Đấy là các thứ trang nghiêm, che phủ trên các lầu gác bằng bảy báu.

2.2.2.2.3.4. Tướng ao báu

(Kinh) Nội ngoại tả hữu, hữu chư dục trì, hoặc thập do-tuần, hoặc nhị thập, tam thập, nãi chí bách thiên do-tuần. Tung quảng thâm thiển, giai các nhất đẳng. Bát công đức thủy, trạm nhiên doanh mãn, thanh tịnh hương khiết, vị như cam lộ. Hoàng kim trì giả, để bạch ngân sa; bạch ngân trì giả, để hoàng kim sa; thủy tinh trì giả, để lưu ly sa; lưu ly trì giả, để thủy tinh sa; san hô trì giả, để hổ phách sa; hổ phách trì giả, để san hô sa; xa cừ trì giả, để mã não sa; mã não trì giả, để xa cừ sa; bạch ngọc trì giả, để tử kim sa; tử kim trì giả, để bạch ngọc sa. Hoặc hữu nhị bảo, tam bảo, nãi chí thất bảo, chuyển cộng hợp thành. Kỳ trì ngạn thượng, hữu Chiên Đàn thụ, hoa diệp thùy bố, hương khí phổ huân. Thiên Ưu-bát-la hoa, Bát-đàm-ma hoa, Câu-mâu-đầu hoa, Phân-đà-lợi hoa, tạp sắc quang mậu, di phú thủy thượng. Bỉ chư Bồ Tát, cập Thanh Văn chúng, nhược nhập bảo trì, ý dục linh thủy một túc, thủy tức một túc; dục linh chí tất, tức chí ư tất; dục linh chí yêu, thủy tức chí yêu, dục linh chí cảnh, thủy tức chí cảnh; dục linh quán thân, tự nhiên quán thân; dục linh hoàn phục, thủy triếp hoàn phục. Điều hòa lãnh noãn, tự nhiên tùy ý. Khai thần duyệt thể, đãng trừ tâm cấu. Thanh minh trừng khiết, tịnh nhược vô hình. Bảo sa ánh triệt, vô thâm bất chiếu. Vi lan hồi lưu, chuyển tương quán chú. An tường từ thệ, bất trì, bất tật. Ba dương vô lượng tự nhiên diệu thanh, tùy kỳ sở ứng, mạc bất văn giả, hoặc văn Phật thanh, hoặc văn Pháp thanh, hoặc văn Tăng thanh, hoặc tịch tĩnh thanh, Không, Vô Ngã thanh, đại từ bi thanh, Ba La Mật thanh, hoặc Thập Lực, Vô Úy, Bất Cộng Pháp thanh, chư thông huệ thanh, vô sở tác thanh, bất khởi diệt thanh, Vô Sanh Nhẫn thanh, nãi chí cam lộ quán đảnh, chúng diệu pháp thanh. Như thị đẳng thanh, xứng kỳ sở văn, hoan hỷ vô lượng. Tùy thuận thanh tịnh ly dục tịch diệt chân thật chi nghĩa, tùy thuận Tam Bảo, lực, vô sở vị bất cộng chi pháp, tùy thuận thông huệ Bồ Tát, Thanh Văn sở hành chi đạo. Vô hữu tam đồ khổ nạn chi danh, đản hữu tự nhiên khoái lạc chi âm. Thị cố kỳ quốc, danh viết An Lạc.

(經)內外左右，有諸浴池，或十由旬，或二十、三十，乃至百千由旬。縱廣深淺，皆各一等。八功德水，湛然盈滿，清淨香潔，味如甘露。黃金池者，底白銀沙；白銀池者，底黃金沙；水精池者，底瑠璃沙；瑠璃池者，底水精沙；珊瑚池者，底琥珀沙；琥珀池者，底珊瑚沙；硨磲池者，底碼碯沙；碼碯池者，底硨磲沙；白玉池者，底紫金沙；紫金池者，底白玉沙。或有二寶三寶，乃至七寶，轉共合成。其池岸上，有栴檀樹，華葉垂布，香氣普熏。天優鉢羅華、鉢曇摩華、拘牟頭華、分陀利華，雜色光茂，彌覆水上。彼諸菩薩，及聲聞眾，若入寶池，意欲令水沒足，水即沒足；欲令至膝，即至於膝；欲令至腰，水即至腰；欲令至頸，水即至頸；欲令灌身，自然灌身；欲令還復，水輒還復。調和冷暖，自然隨意。開神悅體，蕩除心垢。清明澄潔，淨若無形。寶沙映徹，無深不照。微瀾迴流，轉相灌注。安詳徐逝，不遲不疾。波揚無量自然妙聲，隨其所應，莫不聞者。或聞佛聲，或聞法聲，或聞僧聲，或寂靜聲，空無我聲，大慈悲聲，波羅蜜聲，或十力、無畏、不共法聲，諸通慧聲，無所作聲，不起滅聲，無生忍聲，乃至甘露灌頂，眾妙法聲。如是等聲，稱其所聞，歡喜無量。隨順清淨離欲寂滅真實之義，隨順三寶、力、無所謂不共之法，隨順通慧菩薩聲聞所行之道。無有三塗苦難之名，但有自然快樂之音。是故其國，名曰安樂。

(Kinh: Trong, ngoài, trái, phải, có các ao tắm, hoặc là mười do-tuần, hoặc hai mươi, ba mươi, cho đến trăm ngàn do-tuần. Ngang, dọc, sâu, cạn đều cùng một loại. Nước tám công đức lắng trong đầy ắp, thanh tịnh, thơm, sạch, vị như cam lộ. Ao vàng ròng, đáy trải cát bạc trắng. Ao bạc trắng, đáy trải cát vàng ròng. Ao thủy tinh, đáy trải cát lưu ly. Ao lưu ly, đáy trải cát thủy tinh. Ao san hô, đáy trải cát hổ phách. Ao hổ phách, đáy trải cát san hô. Ao xa cừ, đáy trải cát mã não. Ao mã não, đáy trải cát xa cừ. Ao bạch ngọc, đáy trải cát vàng tía. Ao vàng tía, đáy trải cát bạch ngọc. Hoặc có hai thứ báu, ba thứ báu, cho đến bảy báu, lần lượt cùng hợp thành. Trên bờ ao, có cây Chiên Đàn, hoa lá che rủ, mùi hương xông khắp. Hoa trời Ưu-bát-la, hoa Bát-đàm-ma, hoa Câu-mâu-đầu, hoa Phân-đà-lợi, nhiều màu rạng rỡ, tươi tốt, che kín mặt nước. Các vị Bồ Tát và Thanh Văn ấy, nếu vào ao báu, ý muốn nước ngập chân, nước liền ngập chân. Muốn nước đến gối, liền ngập đến gối. Muốn ngập đến eo, nước liền ngập đến eo. Muốn ngập tới cổ, nước liền ngập tới cổ. Muốn nước xối thân, tự nhiên xối thân. Muốn nước trở lại như cũ, nước liền trở lại. Lạnh ấm điều hòa, tự nhiên tùy ý, sảng khoái tinh thần, thân thể thư thái, gột sạch cấu nhơ trong tâm. Nước trong sáng, lặng sạch, thanh tịnh dường như vô hình. Cát báu chiếu rực, dẫu sâu cách mấy vẫn soi thấu. Sóng nhẹ lan vòng quanh, lần lượt tưới rót lẫn nhau, an tường thong thả chảy đi, chẳng chậm, chẳng nhanh. Sóng vỗ phát ra vô lượng âm thanh mầu nhiệm tự nhiên, ứng hiện tùy thuận, không ai chẳng nghe tiếng, hoặc nghe tiếng Phật, hoặc nghe tiếng Pháp, hoặc nghe tiếng Tăng, hoặc tiếng tịch tĩnh, tiếng Không, Vô Ngã, tiếng đại từ bi, tiếng Ba La Mật, hoặc tiếng Thập Lực, Vô Úy, Bất Cộng Pháp, tiếng các thông huệ, tiếng vô sở tác, tiếng chẳng khởi diệt, tiếng Vô Sanh Nhẫn, cho đến tiếng cam lộ quán đảnh, các thứ diệu pháp. Những tiếng như vậy, xứng ý người nghe, [khiến cho họ] hoan hỷ vô lượng, tùy thuận ý nghĩa thanh tịnh ly dục tịch diệt chân thật, tùy thuận Tam Bảo, lực, không gì chẳng nói về pháp bất cộng, tùy thuận đạo được hành bởi bậc thông huệ Bồ Tát, Thanh Văn, chẳng có tiếng tam đồ khổ nạn, chỉ có âm thanh tự nhiên vui sướng. Do vậy, cõi nước ấy có tên là An Lạc).

Lại nói đến “nội ngoại tả hữu, hữu chư dục trì” (trong, ngoài, trái, phải, có các ao tắm), ngoài các lầu gác bảy báu đều có các “dục trì”. “Dục trì” (浴池) là cái ao nước để tắm rửa. “Hoặc thập do-tuần, hoặc nhị thập, tam thập”, [ý nói] hoặc là to rộng mười do-tuần, hoặc là hai mươi do-tuần, ba mươi do-tuần. “Nãi chí bách thiên do-tuần, tung quảng thâm thiển, giai các nhất đẳng” (cho đến trăm ngàn do-tuần, ngang, dọc, sâu, cạn, đều cùng một loại): Theo chiều dọc là Tung (縱), theo chiều ngang là Quảng (廣). Sâu hay cạn đều như nhau, đó gọi là “nhất đẳng” (cùng một loại). “Bách thiên do-tuần” (trăm ngàn do-tuần) cũng là như vậy. Trong ao, “bát công đức thủy, trạm nhiên doanh mãn, thanh tịnh hương khiết, vị như cam lộ” (nước tám công đức lắng trong đầy ắp, thanh tịnh, thơm sạch, vị như cam lộ). [Đối với các đặc tánh của] nước tám công đức, ở đây chỉ nói đến mấy loại. Trong kinh A Di Đà cũng có nói: “Bát công đức thủy, sung mãn kỳ trung” (nước tám công đức đầy ắp trong đó). Nay tôi nói đôi chút về nước tám công đức. Thứ nhất là trong lặng. Thứ hai là trong lạnh. Thứ ba ngon ngọt, hương vị rất ngon lành. Thứ tư là mềm nhẹ, nước rất nhẹ, rất mềm mại. Thứ năm tươi nhuận, nước xối lên thân hết sức nhuần thấm. Thứ sáu, an hòa, trọn chẳng giống như nước trong cõi này chảy rất xiết, hung bạo; nước trong cõi ấy rất an hòa. Thứ bảy, trừ đói khát, khi quý vị uống nước ấy, có thể trừ đói, trừ khát, lại còn có thể trừ hết thảy bệnh hoạn. Thứ tám là trưởng dưỡng các căn. Sau khi quý vị uống nước ấy, có thể trưởng dưỡng các căn, lại còn có thể tăng thêm Tứ Đại của quý vị, giống như ăn những món đồ bổ dưỡng vậy. “Bát công đức thủy, trạm nhiên doanh mãn” (nước tám công đức trong lặng đầy ắp): Kinh A Di Đà chép: “Cực Lạc quốc độ hữu thất bảo trì, bát công đức thủy, sung mãn kỳ trung… vi diệu hương khiết” (cõi nước Cực Lạc có ao bảy báu, nước tám công đức đầy ắp trong đó… vi diệu thơm sạch). “Thanh tịnh hương khiết”: Nước tám công đức có phẩm đức thanh tịnh, có phẩm đức thơm sạch. “Vị như cam lộ” tức là ngon ngọt, là một trong những điểm đặc sắc của nước tám công đức.

Tiếp đó, lại nói về sự trang nghiêm của cái ao, toàn là dùng bảy báu để trang nghiêm. “Hoàng kim trì giả, để bạch ngân sa. Bạch ngân trì giả, để hoàng kim sa. Thủy tinh trì giả, để lưu ly sa. Lưu ly trì giả, để thủy tinh sa. San hô trì giả, để hổ phách sa. Hổ phách trì giả, để san hô sa. Xa cừ trì giả, để mã não sa. Mã não trì giả, để xa cừ sa. Bạch ngọc trì giả, để tử kim sa. Tử kim trì giả, để bạch ngọc sa” (ao bằng vàng ròng, đáy bằng bạc trắng. Ao bằng bạc trắng, đáy trải cát vàng ròng. Ao bằng thủy tinh, đáy trải cát lưu ly. Ao bằng lưu ly, đáy trải cát thủy tinh. Ao bằng san hô, đáy trải cát hổ phách. Ao bằng hổ phách, đáy trải cát san hô. Ao bằng xa cừ, đáy trải cát mã não. Ao bằng mã não, đáy trải cát xa cừ. Ao bằng bạch ngọc, đáy trải cát vàng tía. Ao bằng vàng tía, đáy trải cát bạch ngọc): Đấy là những ao làm bằng một thứ báu, cát bằng một thứ báu khác. “Hoặc hữu nhị bảo, tam bảo” (hoặc [có ao] bằng hai thứ báu, ba thứ báu): Có hai thứ báu, còn có ba thứ báu [để hợp thành ao và cát trải đáy]. “Nãi chí thất bảo, chuyển cộng hợp thành” (cho đến bảy báu, lần lượt cùng hợp thành).

“Kỳ trì ngạn thượng, hữu Chiên Đàn thụ” (trên bờ ao, có cây Chiên Đàn) để trang nghiêm. Cây Chiên Đàn chính là một loại cây có mùi thơm nhất. “Hoa diệp thùy bố”, [nghĩa là] hoa và lá của cây Chiên Đàn đều rủ xuống che phủ. “Hương khí phổ huân” (mùi hương xông khắp): Trên bờ các ao ấy, có cây Chiên Đàn trang nghiêm. Lại nói trong các ao nước ấy có hoa sen bốn màu. “Thiên Ưu-bát-la hoa” (Utpala) chính là hoa sen xanh. “Bát-đàm-ma hoa” (Padma) là hoa sen màu hồng. “Câu-mâu-đầu hoa” (Kumuda) chính là hoa sen màu vàng. “Phân-đà-lợi hoa” (Puṇḍarīkā) là hoa sen màu trắng. “Tạp sắc quang mậu, di phú thủy thượng” (nhiều màu rạng rỡ, tươi tắn, che phủ mặt nước): Có hoa sen bốn màu, còn có những màu sắc khác xen lẫn trong ấy, đều tỏa ánh sáng. Đấy chính là như kinh A Di Đà chép: “Thanh sắc thanh quang, hoàng sắc hoàng quang, xích sắc xích quang, bạch sắc bạch quang”, quang minh hết sức tươi đẹp. “Di phú thủy thượng” [nghĩa là] che phủ kín mặt ao.

Đã nói đến sự trang nghiêm của ao hoa sen, lại nói đến trong ao có bốn thứ hoa sen. Điều này hết sức quan trọng đối với những người niệm Phật sanh về Tây Phương như chúng ta. Vì ao hoa sen chính là nơi chúng ta sẽ thọ sanh, hoa sen là mẹ của chúng ta. Do vậy, quan trọng lắm! Kinh A Di Đà nói hoa sen bốn màu, ở đây cũng nói hoa sen bốn màu. Vì sao không nói năm màu, sáu màu? Đấy là vì chúng sanh sanh vào Tây Phương Cực Lạc thế giới, không cần biết là đới nghiệp vãng sanh, hễ sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới, đều là bất thoái chuyển. Bất thoái chuyển chính là ngộ Chánh Định Tụ. Đã ngộ Chánh Định Tụ thì địa vị nông cạn nhất là địa vị Thập Trụ. Cao hơn một chút là địa vị Thập Hạnh, cao hơn chút nữa là địa vị Thập Hồi Hướng, cao hơn nữa là địa vị Thập Địa. Những địa vị này được gọi là Tam Hiền Thập Thánh. Công phu cạn hay sâu chẳng ra ngoài bốn loại địa vị ấy. Hoa sen bốn màu biểu thị bốn địa vị thuộc Tam Hiền Thập Thánh. Hoa sen bốn màu còn có quang minh, đấy là vì trong hoa sen có một chúng sanh niệm Phật vãng sanh ở trong ấy. Chúng sanh niệm Phật vãng sanh ấy thân thể có quang minh, cho nên hoa sen ấy mới có quang minh. “Thiên” Ưu-bát-la hoa, Thiên có nghĩa là tự nhiên. Hoa sen ấy do A Di Đà Phật gieo trồng ư? Chẳng phải! Chúng là tự nhiên sanh thành, đấy là cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn. Chúng sanh trong mười phương thế giới có tín tâm đối với pháp môn Tịnh Độ, nếu quý vị phát nguyện vãng sanh, bắt đầu niệm Vô Lượng Thọ Phật, trọn đủ ba tư lương Tín, Nguyện, Hạnh, có tín tâm, có nguyện lực, bắt đầu tu hành bằng cách niệm Phật, trong ao hoa sen nơi Tây Phương Cực Lạc thế giới bèn nẩy sanh một búp sen. Quý vị ở nơi đây niệm càng tinh tấn, búp hoa sen ấy càng nẩy nở to lớn. Quý vị niệm Phật mà giải đãi, hoa sen chẳng tăng trưởng. Càng giải đãi hơn, hoa sen héo rũ. Giải đãi hơn nữa, hoa sen chẳng còn. Đấy cũng là cảnh giới chẳng thể nghĩ bàn. Trong thế giới Sa Bà này, chúng ta có thọ mạng nhất định, quý vị đáng nên sống đến tám mươi tuổi, đáng nên sống đến một trăm hai mươi tuổi, tới khi quý vị báo tận, A Di Đà Phật sẽ đến đón chúng ta. Quán Thế Âm Bồ Tát, Đại Thế Chí Bồ Tát, Thanh Tịnh Đại Hải Chúng Bồ Tát thảy đều đến đón chúng ta. Trong bốn mươi tám nguyện do A Di Đà Phật đã phát, có nguyện này, tức là Ngài sẽ cầm đóa hoa sen [được sanh ra trong ao bảy báu] do quý vị niệm Phật đến đón quý vị. Khi Ngài đến đón quý vị, quý vị sẽ thấy A Di Đà Phật và rất nhiều vị Bồ Tát đến tiếp dẫn. Quý vị ngồi vào trong hoa sen, A Di Đà Phật bèn mang quý vị sang phương Tây, mang tới ao hoa sen. Hễ hoa sen nở, quý vị trông thấy A Di Đà Phật, đó gọi là “hoa khai kiến Phật” (hoa nở thấy Phật), A Di Đà Phật bèn thuyết pháp cho quý vị. Hễ Ngài thuyết pháp, quý vị bèn chứng Vô Sanh Pháp Nhẫn.

Trong phần trước đã nói Tây Phương Cực Lạc thế giới có rất nhiều ao tắm, có ao lớn mà cũng có ao nhỏ. Có ao to một do-tuần, có ao to mười do-tuần, có ao to hai mươi, ba mươi, cho đến to một ngàn do-tuần. Trong ao có nước tám công đức, còn có hoa sen bốn màu thù thắng. Tiếp đó, kinh nói nước trong ao tắm có thể [làm cho người vào tắm trong ao] hài lòng như ý.

“Bỉ chư Bồ Tát, cập Thanh Văn chúng, nhược nhập bảo trì, ý dục linh thủy một túc, thủy tức một túc; dục linh chí tất, tức chí ư tất; dục linh chí yêu, thủy tức chí yêu, dục linh chí cảnh, thủy tức chí cảnh; dục linh quán thân, tự nhiên quán thân; dục linh hoàn phục, thủy triếp hoàn phục” (các vị Bồ Tát và Thanh Văn ấy nếu vào trong ao báu, ý muốn khiến cho nước ngập chân, nước liền ngập chân. Muốn nước đến gối, nước liền đến gối. Muốn nước đến eo, nước liền đến eo. Muốn nước đến cổ, nước liền đến cổ. Muốn nước xối thân, tự nhiên nước xối thân. Muốn nước trở lại như cũ, nước liền trở lại): Chữ Bỉ (彼) chỉ các vị Bồ Tát và đại chúng Thanh Văn trong thế giới An Lạc. “Nhược nhập bảo trì, ý dục linh thủy một túc” (nếu vào trong ao báu, ý muốn nước ngập chân): Vào trong ao bảy báu, muốn tắm rửa, trong tâm dấy động ý niệm, nước sẽ tuân theo ý niệm vừa động, muốn nước ngập chân ta, nước bèn theo ý niệm dâng lên ngập chân ta. Trong tâm quý vị dấy lên ý niệm, muốn nước tới đầu gối, nó sẽ lên đến đầu gối. Muốn nước đến thắt lưng, nó sẽ ngập tới thắt lưng. Muốn ngập tới đầu cổ, nước sẽ dâng tới đầu cổ. Muốn nước xối lên thân, nó sẽ từ trên xối xuống thân thể, xối từ trên đầu xuống. Tắm rửa xong xuôi, mong nước khôi phục trạng thái như cũ, nước liền khôi phục trạng thái cũ. Đấy chính là nước trong Tây Phương Cực Lạc thế giới. Không chỉ là nước tám công đức, mà còn có thể vừa lòng như ý.

“Điều hòa lãnh noãn, tự nhiên tùy ý” (điều hòa lạnh ấm, tự nhiên tùy ý): Tùy tâm của quý vị, muốn nước lạnh, nó liền biến thành nước lạnh. Quý vị muốn nước ấm áp, tự nhiên nó có thể thuận theo tâm ý của quý vị, lạnh hay ấm thuận theo tâm ý của quý vị. “Khai thần duyệt thể, đãng trừ tâm cấu” (sảng khoái tinh thần, thư thái thân thể, gột sạch cấu nhơ trong tâm): Tắm rửa trong ao, gột rửa tinh thần rất hoan hỷ, thân thể rất thoải mái, vui sướng, tức là tắm bằng nước tám công đức, tinh thần rất tốt đẹp mà thân thể cũng rất tốt đẹp. Lại còn “đãng trừ tâm cấu”: Tắm rửa nhằm gột rửa những chất dơ bẩn trên thân thể. Nước tám công đức không chỉ trừ sạch chất nhơ trên thân, mà còn gột sạch những chất nhơ trong tâm, gột sạch những phiền não nhơ bẩn trong tâm. “Thanh minh trừng khiết, tịnh nhược vô hình” (trong trẻo, lắng sạch, tịnh như không có hình chất): Đấy là hai thứ công đức của nước tám công đức, một thứ là công đức thanh khiết, hai là công đức lắng sạch. Nước trong ao tắm hết sức trong trẻo, hết sức lắng sạch. “Tịnh nhược vô hình” (tịnh như không có hình chất): Trong sạch dường ấy, tịnh dường ấy, tịnh đến mức độ nào? Tịnh đến nỗi nước dường như không có hình dạng của nước!

“Bảo sa ánh triệt, vô thâm bất chiếu” (cát báu chói rực, không chỗ nào sâu đến đâu mà chẳng chiếu thấu): Đáy nước đều có cát bằng bảy báu, vàng ròng làm đất, cát báu dưới đáy nước trông thấy rất rõ ràng, vì sao vậy? Chính là vì nước rất thanh tịnh. Nói đến sự thanh khiết của nước, thanh khiết đến nỗi dường như chẳng có nước, nhưng nếu nước chẳng lưu động, sẽ biến thành nước lặng, như vậy thì cũng chẳng có gì là dễ coi! “Vi lan hồi lưu, chuyển tương quán chú” (sóng nhẹ lan tỏa giáp vòng, lần lượt tưới rót lẫn nhau): “Vi” (微) là nước gợn sóng rất nhẹ. Thoạt nhìn dường như nước không có hình dạng nước, nó vẫn chảy tới, chảy lui. Nước như vậy nhìn giống như nước sống động, rất dễ coi! “Chuyển tương quán chú” (lần lượt tưới rót lẫn nhau): Nước từ cái ao này chảy sang cái ao kia, nước từ cái ao kia chảy vào cái ao này. “An tường từ thệ” (an tường, thong thả chảy): Tuy nước chảy tới, chảy lui, nhưng rất an tường, chẳng chảy xiết, ào ạt. Đây cũng là một điểm đặc sắc của nước tám công đức. “Bất trì, bất tật” (chẳng chậm, chẳng nhanh): Quý vị thấy nó chảy tới, chảy lui, “bất trì” không phải quá chậm, “bất tật” cũng không phải là chảy quá nhanh!

Tây Phương Cực Lạc thế giới trọn đủ các đức. Quý vị thấy cây bảy báu có thể sanh khởi sự vui sướng. Trông thấy ao bảy báu, thấy nước tám công đức trong ấy, tắm gội, hết sức vui sướng. Những chuyện này đều phải là ở tại Tây Phương Cực Lạc thế giới thì mới có thể thành tựu công đức ấy. Tây Phương Cực Lạc thế giới chính là thế giới của A Di Đà Phật, do Vô Lượng Thọ Phật thành tựu. Nước trong Tây Phương Cực Lạc thế giới là do công đức của A Di Đà Phật thành tựu. Chúng sanh vãng sanh thế giới Cực Lạc cũng có loại công đức ấy. Vì chúng sanh vãng sanh Tây Phương Cực Lạc thế giới, họ niệm Phật cầu vãng sanh, cũng phải làm rất nhiều công đức. Kinh A Di Đà đã chép: “Bất khả dĩ thiểu thiện căn, phước đức, nhân duyên đắc sanh bỉ quốc” (chẳng thể do chút thiện căn, phước đức, nhân duyên mà được sanh về cõi ấy). Phải có nhiều thiện căn, nhiều phước đức, họ làm không ít công đức, đều hồi hướng về Tây Phương Cực Lạc thế giới. Do đó, Tây Phương Cực Lạc thế giới được thành tựu bởi công đức của A Di Đà Phật, mà cũng được thành tựu bởi công đức của các chúng sanh vãng sanh Tây Phương Cực Lạc thế giới. Công đức của Tây Phương Cực Lạc thế giới là công đức chẳng thể nghĩ bàn. Nhân như thế nào, đạt được quả như thế ấy, Phật Di Đà tạo nhân, đạt được quả đương nhiên là chẳng thể nghĩ bàn!

Chúng tôi liền lấy ngay chuyện nước trong mấy hôm nay, dùng Phật lý để nói với quý vị mấy câu. Chúng ta học Phật pháp thì phải tu hành, một mặt là phải tu phước, mặt khác là phải tu huệ. Đó gọi là “phước huệ song tu”. Chỉ tu phước báo, tu những phước ngu si, đời sau, đời kế, chuyển sanh thành một người hưởng đại phú, đại quý, đời sau, đời kế sanh lên trời, hưởng phước trời, niềm vui ngũ dục chẳng thể nghĩ bàn. Nhưng hưởng xong phước báo trong nhân gian, hoặc hưởng hết phước trời, vẫn phải luân hồi xuống thấp hơn. Đời thứ ba quyết định chịu đựng nỗi khổ luân hồi. Do vậy, đức Phật chỉ dạy chúng ta, chẳng bảo chúng ta cầu phước báo nhân thiên, tức là đừng nên tu phước ngu si, chớ nên chỉ tu phước báo. Vừa tu phước, lại còn vừa phải tu huệ. Tu Phật pháp, chỉ tu trí huệ, chẳng tu phước báo, cũng là sai lầm! Hàng Nhị Thừa chỉ cầu trí huệ, họ chứng đắc lý Ngã Không, liền trốn thoát tam giới, họ chẳng tu phước, mà cũng chẳng độ chúng sanh. Chúng sanh chẳng được hưởng một tí quang minh của họ. Nếu quý vị là một vị A La Hán thì sẽ làm gì? Tự quý vị đã đạt được điều tốt lành, chúng tôi mong hưởng ké sự tươi đẹp của quý vị, chẳng được lợi ích! Do vậy, chỉ tu trí huệ cũng là lệch về một bên, ắt cần phải phước huệ song tu. Quý vị nhìn vào mọi người trong xã hội hiện thời, sẽ có thể hiểu rõ. Có những người thiên về phước báo, có những người thiên về trí huệ. Phật giáo nói đến đời trước, kiếp trước, quý vị thấy có những người phước báo rất lớn. Không chỉ là chẳng có trí huệ nơi Phật pháp, mà học vấn thế gian cũng chẳng có, viết một lá thư thông thường cũng chẳng viết nổi, nhưng họ phát tài rất mau chóng! Đây là chuyện như thế nào vậy? Đời trước, kiếp trước đã vun bồi phước báo, nhưng không có trí huệ. Trong xã hội, có những người học vấn rất tốt đẹp, cầm bút lên, vẫy vùng tiêu sái như bỡn. Có người viết một bài văn, viết mấy ngày cũng chẳng viết nổi. Người trên đây thì đứng cũng có thể viết thành một bài văn rất nhanh, chẳng cần ngồi xuống ghế, văn chương đã viết xong ngon lành, nhưng cái ăn trở thành một vấn đề, trong nhà chẳng có tiền, mà cũng chẳng có gạo! Người đó thông minh dường ấy, có học vấn như thế ấy, cớ sao chẳng có cơm ăn? Đời trước, kiếp trước vun bồi huệ, chẳng tu phước! Quý vị hiểu ngay đạo lý này.

Lại nhìn vào hàng Phật giáo đồ, có những vị Phật tử thích vun bồi phước, trên là cúng Tam Bảo, dưới cứu độ chúng sanh, họ hoan hỷ bỏ tiền dốc sức, nhưng quý vị khuyên họ đến nghe kinh, họ chẳng đến, hoặc miễn cưỡng đến, cũng ngồi chẳng yên, hôm sau họ không tới nữa! Có người hễ nghe kinh thì gió mưa chẳng cản được, hôm nay chẳng bị mưa đương nhiên là họ đến, dẫu trời mưa họ vẫn đến. Mưa gió không cản trở được! Hễ có pháp sư giảng kinh, họ liền đến nghe, nhưng quý vị bảo họ “trên cúng Tam Bảo, dưới cứu chúng sanh”, bỏ ra chút tiền, hoặc bỏ chút sức, họ chẳng phát tâm. Đấy là chứng bệnh gì vậy? Tập khí mang theo từ đời trước, kiếp trước khác biệt. Những Phật tử ấy trong đời trước, kiếp trước đã vun bồi phước, cho nên đối với chuyện “trên là cúng Tam Bảo, dưới là cứu chúng sanh” do tập khí đối đãi người khác sẽ thích làm, nhưng họ chẳng có tập khí nghe kinh, cầu huệ. Kẻ thích nghe kinh, chẳng thích “trên là cúng Tam Bảo, dưới là cứu chúng sanh”, là do tập tánh từ đời trước, kiếp trước đem lại. Mỗi người có điều thiên trọng riêng. Kẻ chẳng học Phật, chúng ta chẳng quản được! Đã là Phật giáo đồ, quý vị phải sửa đổi những tập tánh lệch lạc ấy, phải phước huệ song tu. Chỉ tu phước, chẳng tu huệ, cứ tu phước ngu si, đời sau, đời kế sẽ hưởng phước báo nhân thiên, đời thứ ba sẽ hứng chịu nỗi khổ! Chỉ tu trí huệ, chẳng tu phước báo, sẽ khiến cho quý vị chứng đắc quả A La Hán, vẫn chẳng kết duyên với chúng sanh. Chớ nên đi lệch đường, nhất định phải là phước huệ song tu. Tu sao cho phước trọn đủ, huệ trọn đủ, là đấng Lưỡng Túc Tôn thì mới thành Phật. Nếu không, sẽ chẳng thành Phật. Làm việc trong giảng đường, phước huệ song tu thì có, nhưng nếu quý vị thiên trọng tu huệ, nhất định phải chú ý tu phước. Tu phước còn phải chú ý vun bồi phước báo, chớ nên xả phước.

Sanh trong thời đại này, cũng chính là thời đại được gọi là “khoa học kỹ thuật phát triển”, sự hưởng thụ trong cuộc sống của con người luôn được nâng cao. Chính họ có bản lãnh có thể cải thiện cuộc sống của chính mình, vì sao chẳng cải thiện? Cải thiện chính là sửa cho tốt đẹp. Sửa cho tốt đẹp chính là nâng cao. Chuyện này chẳng sai lầm, nhưng quý vị chớ nên phá hỏng phước báo. “Phá hỏng” chính là lạm dụng phước báo. Lạm dụng phước báo tức là bỏ mất phước báo. Bỏ mất phước báo thì trong tương lai sẽ phải chịu khổ. Nói đến nước dùng, hiện thời do thừa hưởng tiện nghi khoa học, nhà nào cũng đều có nước máy. Vặn vòi nước, nước liền chảy ra. Đã thế, muốn có nước nóng bèn có nước nóng, muốn nước lạnh sẽ có nước lạnh, quá thuận tiện! Các nhà khoa học chỉ nghiên cứu sao cho quý vị được tăng thêm sự hưởng thụ, họ chẳng phải là những nhà tôn giáo, sẽ chẳng khuyên quý vị phải làm như thế nào để tiết kiệm sử dụng nước. Dùng nước quá nhiều chính là bỏ mất phước báo. Lời này là do các nhà tôn giáo nói, những tôn giáo khác chẳng nói rõ, chỉ có Phật giáo nói phải nên dùng như thế nào? Đáng nên dùng thì mới dùng, chẳng đáng nên dùng mà lạm dụng, đấy là không đúng. Tu phước, đừng nên xả phước. Không phải chỉ có Phật giáo nói [như thế], mà trong xã hội cũng có đạo lý ấy. Mọi người phải chú trọng đạo đức, đạo đức cá nhân lẫn đạo đức chung đều phải chú trọng, nhưng thời thế hiện tại bất hảo, nếu kẻ nào nói đến đạo đức, sẽ [bị chê bai] là lạc hậu. Mọi người đều chẳng đề xướng, chẳng nhắc tới đạo đức, mà là tận hết sức đề cao sự hưởng thụ của chính mình. Đấy cũng là lạm dụng! Lạm dụng thì là vi phạm đạo đức. Không những là vi phạm đạo đức cá nhân, mà còn vi phạm đạo đức chung. Do mấy người lạm dụng nước, kết quả là ai nấy đều chẳng có nước dùng, đều chịu khổ. Cho nên sống trong những năm tháng này, mọi người đều tạo ác nghiệp, chẳng có ai dám thốt lời đạo đức!

Hằng ngày, chúng ta phải tắm rửa, giặt giũ quần áo. Sống ở Đài Loan thuộc vùng á nhiệt đới, đến mùa Hè, quý vị chẳng tắm rửa, thân thể sẽ chẳng thoải mái, lại còn đổ mồ hôi, hôi rình. Khí trời nóng bức, quý vị ắt cần phải tắm rủa, giặt giũ quần áo hằng ngày, đáng nên sử dụng nước, chẳng tắm giặt sẽ chẳng được! Nhưng có kẻ chẳng giữ đạo đức, tôi chính mắt thấy kẻ đó đang giặt quần áo, vặn vòi lấy nước xong, không khóa lại, cứ để cho nước chảy miết. Kẻ ấy đến giặt quần áo, giặt quần áo xong, người đi rồi mà còn quên khóa nước. Quên khóa nước còn có thể tha thứ! Có kẻ lúc đang vò quần áo mà chẳng khóa lại, cứ để mặc cho nước chảy. Kẻ ấy giặt hai bộ quần áo, dùng nước còn nhiều hơn người khác giặt quần áo cho sáu hoặc tám gia đình! Nước lạnh là như thế, mà nước nóng cũng là như thế. Khi họ tắm rửa thì mở nước, chẳng tắt nước nóng, vừa tắm vừa để mặc cho nước chảy, mỗi lần họ tắm gội, tối thiểu dùng đến năm thùng nước. Tắm rửa xong, nếu quên khóa nước thì còn có thể tha thứ, căn bản là họ chẳng khóa nước, dẫu biết cũng không tắt! Đấy là lạm dụng, chẳng màng đến đạo đức chung. Quý vị chẳng tắt nước, lạm dụng nước, kết quả là mọi người chẳng có nước dùng, đấy chính là khuyết thiếu đạo đức. Lại nói theo danh từ chuyên dùng trong Phật giáo, quý vị phải yêu tiếc phước báo của chính mình, đừng nên xả phước. Sử dụng nước là phước báo của chính mình, là phước báo vun bồi từ đời trước, giống như chúng ta có trương mục tiết kiệm trong ngân hàng. Có tiền trong ngân hàng để sử dụng, tiền ấy từ đâu ra? Do dành dụm. Phước báo trong đời này do đâu mà có? Do đời trước vun bồi! Trương mục trong ngân hàng của quý vị cũng có hạn độ, chẳng thể dùng quá lố. Dùng hết tiền trong ngân hàng, sẽ chẳng có tiền để dùng nữa. Phước do quý vị vun bồi trong đời trước cũng có hạn độ, chẳng thể tùy tiện lạm dụng. Quý vị lạm dụng phước báo hết rồi, sẽ chẳng có phước báo để hưởng. Nước là một loại phước báo, là phước báo của nhân loại. Quý vị lạm dụng nước hết rồi, sẽ phải chịu khổ.

Đấy vẫn là xét theo loài người, chịu khổ vì không có nước dùng. Hễ đọa trong ba ác đạo, căn bản là chẳng có phước báo để hưởng thụ nước! Trong ba ác đạo, không có phước báo dùng nước đâu nhé! Súc sanh đạo và nhân loại chúng ta giống nhau. Chúng ta thấy súc sanh đạo không có tay, chẳng có bản lãnh lấy nước. Sông có nước, biển có nước, chúng nó chẳng thể lấy, chúng nó đâu có tay! Vì thế, súc sanh chẳng thể tắm gội. Nếu súc sanh muốn uống nước, chỉ có thể tìm chỗ để uống, nơi nào có ngòi nước, có chút nước, chúng nó uống đôi chút. Nếu không, khát gần chết, cũng chẳng có cách nào uống nước, vì chúng nó không có tay để lấy nước! Tay là quả báo của con người. Con người có thể cải thiện cuộc sống, cũng là dựa vào hai bàn tay. Súc sanh không có tay, chẳng có cách chi hết. Trong nhà chúng ta nuôi chó, đó là con người đang gia bị chúng nó. Tắm rửa cho chó, đấy là do con người tắm cho nó, bản thân nó chẳng thể tự tắm được. Quý vị cho chó chút nước trong để nó uống, đó là quý vị gia bị chúng nó. Nếu không, thì sao? Chúng nó chẳng có cách nào uống nước trong. Chúng nó chuyển sanh vào súc sanh đạo, chẳng được hưởng thụ nước. Súc sanh đạo dùng nước chẳng tiện lợi. Còn như ngạ quỷ đạo thì chẳng thấy nước, khắp thế giới toàn là nước, mà họ thấy là mủ, là máu, họ có thể lại gần uống một chút máu mủ. Đấy là quả báo của ngạ quỷ, căn bản là chẳng trông thấy nước. Còn như trong địa ngục, lại càng chẳng thấy nước. Họ khát gần chết, làm cách nào đây? Họ trông thấy nước, vừa nuốt xuống, [nước ấy] liền biến thành nước đồng nung chảy, uống vào ngũ tạng lục phủ đều cháy rụi. Đấy là quả báo về nước trong địa ngục và quả báo về nước của ngạ quỷ. Chúng ta nói trở lại, nói đến quả báo của loài người chúng ta. Chúng ta có thể dùng nước là do phước báo đã vun bồi trong đời trước. Có nước để sử dụng, nhưng quý vị đừng nên xả phước, chớ nên lạm xả, khiến cho phước bị xả hết sạch, quý vị sẽ đến chỗ không có nước! Quý vị cứ tưởng là sẽ chẳng đến chỗ không có nước, nhưng mấy hôm nay phải hạn chế dùng nước, mọi người đều hy vọng bão lốc có thể trút mưa xuống. Quý vị mới hiểu nỗi gian nan khốn khổ vì thiếu nước!

Tôi nói những lời này là vì mấy bữa nay mọi người thiếu nước, đều mong mỏi trời mưa, mưa một trận hôm trước chẳng đủ dùng! Ngày hôm qua có mưa nhân tạo, chẳng phải là khoa học không giỏi giang, nhưng khoa học còn chưa tiến bộ đến mức ấy, miễn cưỡng phun một chút băng khô, phun một chút nước muối, kết quả là mưa rất ít, vẫn chẳng đủ dùng. Do vậy, chúng ta học Phật pháp, phải trọn hết tấm lòng ta, chúng ta dùng nước, lúc bình thường sẽ chẳng lạm dụng, sẽ sử dụng tiết kiệm. Chẳng phải là mấy bữa nay báo chí đều tuyên truyền phải tiết kiệm nước dùng hay sao? Do vậy, lúc bình thời phải giữ tập quán tốt đẹp này!

Sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới, chẳng gặp sự khó khăn về nước dùng. Đó là một thế giới diệu hữu chẳng thể nghĩ bàn, không nơi đâu chẳng phải là diệu hữu, “diệu” là chẳng thể nghĩ bàn. Nước trong Tây Phương Cực Lạc thế giới cũng là chẳng thể nghĩ bàn. Vì sao đạt được quả báo tốt đẹp dường ấy? Họ tu phước báo nhiều như vậy thì mới có cảm ứng nhiều ngần ấy. Trong đoạn kinh văn trên đây đã nói nước tám công đức chẳng thể nghĩ bàn, lại còn nói nước tám công đức có thể thuyết pháp, “ba dương vô lượng tự nhiên diệu thanh” (sóng vỗ vang ra vô lượng âm thanh tự nhiên mầu nhiệm). Sóng gợn lăn tăn, còn có âm thanh. Âm thanh ấy hết sức vi diệu. “Tùy kỳ sở ứng, mạc bất văn giả” (thuận lòng mà ứng hiện, không ai chẳng nghe): Nước sẽ thuyết pháp, tùy thuộc căn cơ của quý vị là gì, quý vị là căn cơ thuộc về chúng Thanh Văn, sẽ nghe pháp Thanh Văn. Quý vị là căn cơ Bồ Tát, sẽ nghe pháp Bồ Tát. Bồ Tát còn có Tam Hiền Thập Địa. Quý vị thuộc địa vị Tam Hiền (Thập Trụ, Thập Hạnh, Thập Hồi Hướng), sẽ nghe pháp thuộc địa vị Tam Hiền. Quý vị là Thập Địa Bồ Tát, sẽ nghe pháp của Thập Địa Bồ Tát. “Hoặc văn Phật thanh, hoặc văn Pháp thanh, hoặc văn Tăng thanh” (hoặc nghe tiếng Phật, hoặc nghe tiếng Pháp, hoặc nghe tiếng Tăng), thuận theo [căn cơ, sở thích] mà ứng hiện. Thêm vào chữ Hoặc (或), Hoặc là từ ngữ bất định, [ý nói] có người nghe âm thanh của Phật, có người nghe pháp âm, có người nghe tiếng Tăng. Chúng ta niệm chẳng bao lâu, tự nhiên sẽ nghĩ đến Phật Pháp Tăng Tam Bảo. “Hoặc tịch tĩnh thanh”: Hoặc là nghe tiếng tịch tĩnh, tức là tiếng Thiền Định, tiếng Niết Bàn. “Không, Vô Ngã thanh”: Hoặc là nghe tiếng Không, Vô Ngã. Nếu quý vị là căn cơ Thanh Văn, sẽ nghe thấy âm thanh Vô Ngã. Nếu quý vị là căn cơ Đại Thừa, Vô Ngã là Không, tức là Không trong Nhị Không (Ngã Không và Pháp Không). Vô Ngã là Nhân Vô Ngã, cũng là Pháp Vô Ngã, căn cơ khác nhau, nghe pháp cũng chẳng giống nhau. Hoặc là nghe “đại từ bi thanh” (tiếng đại từ bi), đó là căn tánh của bậc Đại Thừa Bồ Tát thuần túy. Hoặc nghe “Ba La Mật thanh” (tiếng Ba La Mật), tức là âm thanh Lục Độ Ba La Mật. Hoặc là nghe thấy “Thập Lực, Vô Úy, Bất Cộng Pháp thanh” (tiếng Thập Lực, Vô Úy, Bất Cộng pháp); đấy là hàng Đẳng Giác Bồ Tát nghe những pháp thuộc về địa vị Phật. Pháp của Phật có mười thứ trí huệ lực, bốn thứ vô sở úy, mười tám thứ bất cộng pháp. Mười thứ trí lực, bốn thứ vô sở úy, mười tám thứ bất cộng pháp, xin tra trong Phật Học Đại Từ Điển, vì pháp tướng quá nhiều, giải thích sẽ rất tốn thời gian. “Chư thông huệ thanh” (tiếng các thông huệ): Hoặc là các thứ tiếng thần thông, trí huệ. “Vô sở tác thanh, bất khởi diệt thanh”: Đây chính là “bất tác, bất khởi” được nói trong mấy đoạn trước. Dựa theo tam giải thoát môn để nói, hết thảy các pháp vốn là Không, tác chính là vô tác. “Tác” là tu Bồ Tát đạo. Tu Bồ Tát đạo thì cũng là như huyễn, như hóa. Khi quý vị chứng đắc quả vị Phật, Bồ Tát, vẫn là như huyễn, như hóa. Tác tức vô tác [là như thế đó]. “Bất khởi”: Thiện pháp chẳng sanh khởi. Đã là chẳng có sanh khởi, cũng chẳng có cái gì để gọi là Diệt. Vì thế, “bất khởi, bất diệt”. “Vô Sanh Nhẫn thanh” là âm thanh Vô Sanh Pháp Nhẫn. “Nãi chí cam lộ quán đảnh, chúng diệu pháp thanh” (cho đến cam lộ quán đảnh, các âm thanh mầu nhiệm): Âm thanh cam lộ quán đảnh. “Cam lộ quán đảnh” là nói theo Mật Tông. Quý vị là căn cơ Mật Tông, quý vị thọ pháp cam lộ quán đảnh của Mật Tông. “Chúng diệu pháp thanh” [nghĩa là] bao gồm hết thảy các diệu pháp, tùy thuộc bản tánh của quý vị. “Như thị đẳng thanh, xứng kỳ sở văn” (những tiếng như thế xứng hợp với căn cơ của người nghe): Các thứ tiếng như thế đều do nước tám công đức gợn sóng lăn tăn, lan chảy phát ra âm thanh. “Xứng” (稱) là phù hợp, phù hợp quý vị đáng nên nghe pháp nào. Nghe xong, quý vị “hoan hỷ vô lượng”.

“Tùy thuận thanh tịnh”: Quý vị phát tâm hoan hỷ, sẽ tùy thuận pháp thanh tịnh. “Ly dục tịch diệt chân thật chi nghĩa”: Quý vị liền xa lìa hết thảy các dục niệm. Sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới còn có dục niệm gì vậy? Sanh về Tây Phương, quý vị là đới nghiệp vãng sanh, ý niệm tham, sân, si, ngũ dục của quý vị vẫn chưa đoạn trừ, đợi đến khi nghe pháp, sẽ xa lìa hết thảy dục niệm, bèn chứng đắc cảnh giới tịch diệt, đạt được nghĩa lý chân thật, sẽ “tùy thuận Tam Bảo, lực, vô sở úy, bất cộng chi pháp”. [Nghĩa là] tùy thuận Phật Pháp Tăng Tam Bảo, cũng chính là tùy thuận Phật pháp. Pháp Thập Lực của Phật chính là mười loại trí lực. Vô Sở Úy chính là bốn loại vô sở úy, “bất cộng chi pháp”: Mười tám loại pháp bất cộng đều là pháp của Phật. “Tùy thuận thông huệ Bồ Tát, Thanh Văn sở hành chi đạo” (tùy thuận đạo được hành bởi hàng Bồ Tát và Thanh Văn thông huệ): Tùy thuận pháp của Bồ Tát, tùy thuận pháp của Thanh Văn. Bồ Tát có thần thông và trí huệ của Bồ Tát, Thanh Văn có thần thông và trí huệ của Thanh Văn, đều phải “tùy thuận thông huệ”, bao gồm đạo được hành bởi Bồ Tát và Thanh Văn, hết thảy đều tùy thuận pháp của pháp của Phật, pháp của Bồ Tát, pháp của Thanh Văn. Nhưng chẳng có các nỗi khổ, “vô hữu tam đồ khổ nạn chi danh” (chẳng có tên gọi tam đồ, khổ nạn): Không chỉ là không có sự khổ, mà ngay cả tên gọi [của các nỗi khổ] cũng chẳng nghe thấy. Những gì quý vị nghe là các danh tự niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, nghe danh tự thần thông, trí huệ, chẳng nghe những danh tự địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh. “Đản hữu tự nhiên khoái lạc chi âm” (chỉ có âm thanh vui sướng tự nhiên): Âm thanh do nước tám công đức phát ra chẳng có chút âm thanh khổ não nào, hoàn toàn là âm thanh vui sướng tự nhiên. “Thị cố kỳ quốc, danh viết An Lạc” (do vậy nước ấy có tên là An Lạc): Có cùng ý nghĩa như kinh A Di Đà đã nói: “Kỳ quốc chúng sanh vô hữu chúng khổ, đản thọ chư lạc, cố danh Cực Lạc” (chúng sanh trong nước ấy chẳng có các nỗi khổ, chỉ hưởng các niềm vui; vì thế gọi là Cực Lạc).

2.2.2.2.4. Nhân dân

2.2.2.2.4.1. Chánh báo vi diệu của những người mới vãng sanh từ phương khác

(Kinh) A Nan! Bỉ Phật quốc độ, chư vãng sanh giả, cụ túc như thị thanh tịnh sắc thân, chư diệu âm thanh, thần thông, công đức.

(經)阿難！彼佛國土，諸往生者，具足如是清淨色身，諸妙音聲，神通功德。

(Kinh: Này A Nan! Những người vãng sanh quốc độ của đức Phật ấy trọn đủ sắc thân thanh tịnh, các âm thanh, thần thông, công đức mầu nhiệm như thế).

“A Nan”, đức Phật Thích Ca gọi tôn giả A Nan, [bảo] “bỉ Phật quốc độ, chư vãng sanh giả, cụ túc như thị thanh tịnh sắc thân, chư diệu âm thanh, thần thông, công đức” (những người vãng sanh quốc độ của đức Phật ấy trọn đủ sắc thân thanh tịnh, các âm thanh, thần thông, công đức mầu nhiệm như thế). Đấy là nói về chánh báo trang nghiêm trong Tây Phương Cực Lạc thế giới. Trên thực tế, vẫn là khuyên chúng ta vãng sanh, Ngài nói: Chúng sanh đã sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới đều được hưởng thụ như vậy. “Cụ túc như thị thanh tịnh sắc thân” (trọn đủ sắc thân thanh tịnh như vậy): “Sắc thân” là danh từ chuyên môn, chẳng phải là nam sắc, nữ sắc. Thân thể thuộc về Sắc Pháp trong pháp Ngũ Uẩn, tức Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức. Thọ, Tưởng, Hành, Thức là Tâm Pháp, Sắc là Thân Pháp. Thân thể thuộc về Sắc Uẩn, gọi là “sắc thân”, hãy ghi nhớ danh từ này. Sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới thì gọi là “thanh tịnh sắc thân”. Vì sao? Do hoa sen hóa thân. Thân thể chúng ta sanh ra bất tịnh, vì sao? Thân thể sanh ra là một cái đãy thịt thối tha. Chẳng tắm rửa, sẽ hôi thối khó thể chịu nổi. Tắm rửa thì đỡ hơn một chút, dẫu tắm sạch vẫn hôi thối! Sanh trong Tây Phương Cực Lạc thế giới, do là hoa sen hóa thân, cho nên gọi là “thanh tịnh sắc thân”. “Chư diệu âm thanh” (các âm thanh mầu nhiệm): Nghe âm thanh hoàn toàn là những âm thanh được phát ra vi diệu, tự nhiên như vậy. Quý vị sẽ đạt được thần thông trọn đủ, “thần thông công đức”.

2.2.2.2.4.2. Y báo thù thắng của những người ấy

(Kinh) Sở xử cung điện, y phục, ẩm thực, chúng diệu hoa hương, trang nghiêm chi cụ, do đệ lục thiên tự nhiên chi vật. Nhược dục thực thời, thất bảo bát khí, tự nhiên tại tiền: Kim, ngân, lưu ly, xa cừ, mã não, san hô, hổ phách, minh nguyệt, chân châu, như thị chư bát, tùy ý nhi chí. Bách vị ẩm thực, tự nhiên doanh mãn. Tuy hữu thử thực, thật vô thực giả, đản kiến sắc văn hương, ý dĩ vi thực, tự nhiên bão túc, thân tâm nhu nhuyễn, vô sở vị trước. Sự dĩ hóa khứ, thời chí phục hiện. Bỉ Phật quốc độ, thanh tịnh an ổn, vi diệu khoái lạc, thứ ư vô vi Nê Hoàn chi đạo.

(經)所處宮殿，衣服飲食，眾妙華香，莊嚴之具，猶第六天自然之物。若欲食時，七寶鉢器，自然在前。金、銀、瑠璃、硨磲、碼碯、珊瑚、琥珀、明月、真珠，如是諸鉢，隨意而至。百味飲食，自然盈滿。雖有此食，實無食者。但見色聞香，意以為食，自然飽足。身心柔輭，無所味著，事已化去，時至復現。彼佛國土，清淨安隱，微妙快樂，次 於無為泥洹之道。

(Kinh: Cung điện để ở, quần áo, thức ăn, các thứ hoa hương mầu nhiệm, các vật trang nghiêm giống như những vật tự nhiên trên tầng trời thứ sáu. Nếu như khi muốn ăn, chén bát bằng bảy báu tự nhiên ở trước mặt: Vàng, bạc, lưu ly, xa cừ, mã não, san hô, hổ phách, minh nguyệt, chân châu, những thứ bát như vậy tùy ý hiện đến. Thức ăn trăm vị, tự nhiên đầy ắp. Tuy có những thức ăn ấy, thật ra chẳng có chuyện ăn, chỉ thấy sắc, ngửi hương, ý bèn nghĩ là đã ăn, tự nhiên no đủ, thân tâm mềm dịu, chẳng tham đắm mùi vị. Xong chuyện, chúng biến mất, đến thời lại hiện ra. Cõi nước Phật ấy thanh tịnh, an ổn, vui sướng vi diệu, chỉ thua đạo vô vi Nê Hoàn).

Lại nói đến y phục, thức ăn, chỗ ở trong Tây Phương Cực Lạc thế giới. “Sở xử cung điện” là nhà ở của họ. “Y phục” là quần áo để mặc. “Ẩm thực” là những thứ để ăn. “Chúng diệu hoa hương, trang nghiêm chi cụ” (các thứ hoa, hương mầu nhiệm, những vật trang nghiêm): Toàn là những vật trang nghiêm thơm tho, trang nghiêm bằng bảy báu, trang nghiêm như thế nào? “Do đệ lục thiên tự nhiên chi vật” (giống như những vật tự nhiên trong tầng trời thứ sáu): Tầng trời thứ sáu là tầng trời cao nhất trong Dục Giới, gọi là Tha Hóa Tự Tại Thiên. Tầng thứ năm gọi là Hóa Lạc Thiên. Hóa Lạc Thiên có phước báo to lớn, họ muốn hưởng thụ niềm vui ngũ dục, chính mình có thần thông có thể biến hóa. Tự mình có thể biến hóa để hưởng thụ. Hóa Lạc Thiên biến hóa niềm vui ngũ dục. Sanh về tầng trời thứ sáu, tức Tha Hóa Tự Tại Thiên, phước báo càng lớn hơn nữa. Họ muốn hưởng niềm vui ngũ dục, tự mình chẳng cần biến hóa. Chư thiên trong tầng trời thứ năm biến hóa cho họ hưởng thụ. “Tha Hóa”: “Tha” ở ngay trong tầng trời thứ năm. Tầng trời thứ năm biến hóa sự vui ngũ dục, để cho họ (chư thiên trong tầng trời thứ sáu) hưởng thụ, nên gọi là Tha Hóa Tự Tại Thiên. Tự tại là “tự nhiên chi vật”, những vật ấy rốt cuộc tốt đẹp cỡ nào? Chẳng thể diễn tả được! Miễn cưỡng so sánh, sánh ví như [những vật] trong tầng trời thứ sáu nơi Dục Giới của chúng ta, là những vật hưởng thụ hằng ngày của chư thiên thuộc Tha Hóa Tự Tại Thiên.

Lại nói đến chuyện ăn uống của chúng sanh trong Tây Phương Cực Lạc thế giới, ăn uống như thế nào? “Nhược dục thực thời” (như lúc muốn ăn): Đến lúc ăn cơm, quý vị muốn ăn cơm, trong tâm dấy lên ý niệm “ta muốn dùng cơm”. “Thất bảo bát khí” là chén bát bằng bảy báu, “bát khí” (鉢器) là chén để dùng cơm. “Tự nhiên tại tiền” [nghĩa là] tự nhiên hiện ra ngay trước mặt quý vị. Hoặc là “kim, ngân, lưu ly, xa cừ, mã não, san hô, hổ phách”, hoặc là “minh nguyệt, chân châu”, trong phần trước tôi đã nói về danh từ minh nguyệt và chân châu. “Như thị chư bát” (những bát như thế): Bát bảy báu là bát bằng vàng, bát bằng bạc, bát bằng lưu ly v.v… “Tùy ý nhi chí” (tùy ý hiện đến): Trong tâm quý vị vừa động niệm, ta muốn dùng bát gì? Cái bát đó hiện ra ngay trước mặt quý vị. Thức ăn trong bát “bách vị ẩm thực, tự nhiên doanh mãn” (thức ăn trăm vị tự nhiên đầy ắp): Bát chứa đầy ắp những thức ăn ngon lành nhất. “Tuy hữu thử thực, thật vô thực giả” [nghĩa là] tuy có thức ăn trăm vị thật sự ngon lành nhất hiện ra trước mặt quý vị, thực tại là chẳng phải thật sự ăn uống. “Đản kiến sắc, văn hương, ý dĩ vi thực” (chỉ thấy sắc, ngửi hương, bèn nghĩ là đã ăn): Họ dùng tâm ý tưởng là ăn, chỉ cần trông thấy màu sắc của cơm, nghe mùi cơm liền no, tự nhiên no đủ. “Thân tâm nhu nhuyễn”, thân tâm hết sức mềm dịu. “Vô sở vị trước” [nghĩa là] sẽ chẳng tham cầu hương vị của những thứ ấy. “Sự dĩ hóa khứ” (chuyện đã xong thì biến mất), [ý nói] đã no thì bát cũng chẳng còn, biến mất. “Thời chí phục hiện” (tới lúc lại hiện ra): Tới lúc quý vị muốn ăn, cái bát trăm vị diệu ý lại hiện ra. Đấy là cảnh giới ăn uống chẳng thể nghĩ bàn. “Bỉ Phật quốc độ, thanh tịnh an ổn, vi diệu khoái lạc, thứ ư vô vi Nê Hoàn chi đạo” (cõi nước của đức Phật ấy thanh tịnh, an ổn, vui sướng vi diệu, chỉ kém đạo vô vi Nê Hoàn): Nê Hoàn là Niết Bàn. Đại Thừa Niết Bàn trọn đủ bốn đức Thường, Lạc, Ngã, Tịnh. Tây Phương Cực Lạc thế giới vui sướng như thế nào? [Nếu nói là] giống như tầng trời thứ sáu thì vẫn là sánh ví quá thấp, [do vậy, đành sánh ví] giống như Đại Thừa Niết Bàn có bốn đức Thường, Lạc, Ngã, Tịnh, bất quá kém hơn một chút, “thứ ư vô vi Nê Hoàn chi đạo” (kém hơn đạo vô vi Nê Hoàn).

Có kẻ thích thông minh vặt, cậy vào ý mình phê bình Phật pháp, nói Tây Phương Cực Lạc thế giới chỗ nào cũng đều trang nghiêm bằng bảy báu, chẳng phải là khơi gợi chúng ta động tâm tham dục ư? Kẻ ấy cứ ngỡ kiến giải của chính mình rất cao! Do đâu mà Tây Phương Cực Lạc thế giới trang nghiêm bằng bảy báu? Do A Di Đà Phật tu thành trong vô lượng A-tăng-kỳ kiếp, nên mới có bảy báu trang nghiêm. Ngài cầu bảy báu trang nghiêm nhằm khiến cho chúng ta sanh về đó sẽ động tâm tham dục ư? Chính là vì trừ khử sự dấy động tham dục trong cái tâm của chúng ta. Chẳng phải là trong phần trước [kinh văn] đã bảo quý vị “ly dục” đó sao? Quý vị đạt đến cảnh giới ấy liền lìa khỏi tâm tham dục. Vì sao? Đầy ắp trong thế giới toàn là bảy báu, quý vị còn tham gì nữa? Đại địa toàn là bảy báu, cung điện cũng là bảy báu, quý vị còn động tâm tham gì nữa? Chẳng phải là A Di Đà Phật công đức vi diệu chẳng thể nghĩ bàn, trừ khử tham phiền não cho chúng ta đấy sao? Sao quý vị lại có thể nghĩ là [những sự trang nghiêm ấy] sẽ dẫn khởi quý vị dấy động tâm tham, nói như vậy chẳng phải là rất tội lỗi ư?

Còn có kẻ bảo, kinh Vô Lượng Thọ, kinh A Di Đà, và kinh Quán Vô Lượng Thọ là ba kinh Tịnh Độ nói những đạo lý quá phàm tục. Mặc quần áo thì tự nhiên y phục mặc trên thân thể, cũng chẳng cần giặt giũ, chẳng may cắt. Nhà cửa để ở cũng chẳng cần chúng ta ra tay xây cất, tự nhiên có lầu gác bảy báu để ở. Ăn uống thì tự nhiên bát chén bảy báu hiện tiền, món ăn trăm vị hiện ra trước mặt. Nói những lời thô thiển ấy để làm gì? Quá phàm tục! Chẳng giống như Phật pháp! Suy nghĩ kiểu đó quá cao rồi đấy! Quý vị dấy lên vọng tưởng cao ngất, nhưng chẳng làm chuyện bậc cao nào! Quý vị nghĩ A Di Đà Phật có thần thông ấy, [chê bai kinh nói những chuyện ấy là quá đỗi phàm tục], quý vị hãy tạo ra quần áo cho chúng tôi mặc, cất nhà cho chúng tôi ở. Chẳng cần là bảy báu, [chỉ cần] quần áo thông thường, nhà cửa tầm thường, thức ăn bình thường, quý vị có cúng dường nổi hay không? Quý vị chẳng cúng dường nổi, dẫu nói toàn những lời lẽ cao xa, mà chẳng làm được chuyện cao xa gì, [vậy thì] nói những lời cao xa chẳng phải là nói suông ư?

Hoặc là có kẻ còn nói: “Chúng ta sanh về thế giới Cực Lạc, thân cận A Di Đà Phật, thỉnh Ngài thuyết Phật pháp là được rồi, tận hết sức tán thán những chuyện cơm áo, ăn ở tốt đẹp để làm cái quái gì vậy?” Chẳng biết những thứ ấy chính là để giúp quý vị tu hành, tu đạo. Hiện thời, chúng ta chẳng dễ dàng tinh tấn tu đạo, bị áo cơm, chỗ ở gây chướng ngại. Tại gia cư sĩ không thể chuyên môn học Phật pháp, vì sao? Hằng ngày bận bịu vì vấn đề cơm, áo, chỗ ở. Quý vị cho rằng vấn đề này chẳng nghiêm trọng ư? Quá nghiêm trọng! Xuất gia thì sao? Vẫn bận bịu vì áo, cơm, chỗ ở. Xuất gia thì không được sống ở nhà, mà ở trong tự viện, không mặc y phục tại gia, mà mặc áo hòa thượng, chẳng ăn cơm của người tại gia, mà ăn chay, vẫn bận bịu! Vì áo, cơm, chỗ ở, xuất gia cũng chẳng thể chuyên môn tu đạo. A Di Đà Phật thấy rất rõ ràng, Thích Ca Như Lai cũng thấy rất rõ ràng, A Di Đà Phật tạo áo, cơm, chỗ ở cho chúng ta, thế giới Cực Lạc tự nhiên. Phật Thích Ca giới thiệu chúng ta đến Tây Phương, quý vị chẳng cần bận bịu vì cơm, áo, chỗ ở nữa, quý vị đến Tây Phương sẽ chuyên môn tu đạo. Đoạn kinh văn tiếp theo sẽ nói tới sự trang nghiêm thần thánh trong Tây Phương Cực Lạc thế giới.

2.2.2.2.4.3. Chánh báo vi diệu của hàng cựu trụ

(Kinh) Kỳ chư Thanh Văn, Bồ Tát, thiên, nhân, trí huệ cao minh, thần thông đỗng đạt, hàm đồng nhất loại, hình vô dị trạng. Đản nhân thuận dư phương, cố hữu thiên nhân chi danh. Nhan mạo đoan chánh, siêu thế hy hữu, dung sắc vi diệu, phi thiên, phi nhân, giai thọ tự nhiên hư vô chi thân, vô cực chi thể. Phật cáo A Nan: - Thí như thế gian bần cùng khất nhân, tại đế vương biên, hình mạo dung trạng, ninh khả loại hồ? A Nan bạch Phật: - Giả linh thử nhân tại đế vương biên, luy lậu xú ác, vô dĩ vi dụ, bách thiên vạn ức bất khả kế bội. Sở dĩ nhiên giả? Bần cùng khất nhân, để cực tư hạ, y bất tế hình, thực thú chi mạng, cơ hàn khốn khổ, nhân lý đãi tận, giai tọa tiền thế bất thực đức bổn, tích tài bất thí, phú hữu ích xan, đản dục đường đắc, tham cầu vô yếm, bất tín tu thiện, phạm ác sơn tích. Như thị thọ chung, tài bảo tiêu tán, khổ thân tụ tích, vị chi ưu não, ư kỷ vô ích, đồ vi tha hữu. Vô thiện khả hỗ, vô đức khả thị. Thị cố tử đọa ác thú, thọ thử trường khổ. Tội tất đắc xuất, sanh vi hạ tiện, ngu bỉ tư cực, thị đồng nhân loại. Sở dĩ thế gian đế vương, nhân trung độc tôn, giai do túc thế tích đức sở trí, từ huệ bác thí, nhân ái kiêm tế, lý tín tu thiện, vô sở vi tranh. Thị dĩ thọ chung phước ứng, đắc thăng thiện đạo. Thượng sanh thiên thượng, hưởng tư phước lạc. Tích thiện dư khánh, kim đắc vi nhân, nãi sanh vương gia, tự nhiên tôn quý. Nghi dung đoan chánh, chúng sở kính sự, diệu y trân thiện, tùy tâm phục ngự. Túc phước sở truy, cố năng trí thử. Phật cáo A Nan: - Nhữ ngôn thị dã, kế như đế vương, tuy nhân trung tôn quý, hình sắc đoan chánh, tỷ chi Chuyển Luân Thánh Vương, thậm vi bỉ lậu, do bỉ khất nhân tại đế vương biên dã. Chuyển Luân Thánh Vương, oai tướng thù diệu, thiên hạ đệ nhất. Tỷ chi Đao Lợi Thiên Vương, hựu phục xú ác, bất đắc tương dụ vạn ức bội dã. Giả linh thiên đế, tỷ đệ lục thiên vương, bách thiên ức bội bất tương loại dã. Thiết đệ lục thiên vương tỷ Vô Lượng Thọ Phật quốc Bồ Tát, Thanh Văn, quang nhan dung sắc, bất tương cập đãi, bách thiên vạn ức bất khả kế bội!

(經)其諸聲聞、菩薩、天、人，智慧高明，神通洞達，咸同一類，形無異狀。但因順餘方，故有天人之名。顏貌端正，超世希有。容色微妙，非天非人。皆受自然虛無之身，無極之體。佛告阿難：譬如世間貧窮乞人，在帝王邊，形貌容狀，寧可類乎？阿難白佛：假令此人在帝王邊，羸陋醜惡，無以為喻，百千萬億不可計倍。所以然者，貧窮乞人，底極斯下，衣不蔽形，食趣支命，飢寒困苦，人理殆盡。皆坐前世不植德本，積財不施，富有益慳，但欲唐得，貪求無厭。不信修善，犯惡山積。如是壽終，財寶消散。苦身聚積，為之憂惱，於己無益，徒為他有。無善可怙，無德可恃，是故死墮惡趣，受此長苦。罪畢得出，生為下賤，愚鄙斯極，示同人類。所以世間帝王，人中獨尊，皆由宿世積德所致。慈惠博施，仁愛兼濟，履信修善，無所違爭。是以壽終福應，得升善道。上生天上，享茲福樂。積善餘慶，今得為人，乃生王家，自然尊貴。儀容端正，眾所敬事。妙衣珍饍，隨心服御。宿福所追，故能致此。佛告阿難：汝言是也！計如帝王，雖人中尊貴，形色端正，比之轉輪聖王，甚為鄙陋，猶彼乞人在帝王邊也。轉輪聖王，威相殊妙，天下第一。比之忉利天王，又復醜惡，不得相喻萬億倍也。假令天帝，比第六天王，百千億倍不相類也。設第六天王，比無量壽佛國菩薩聲聞，光顏容色，不相及逮，百千萬億不可計倍。

(Kinh: Các vị Thanh Văn, Bồ Tát, trời, người trí huệ cao minh, thần thông thấu suốt, đều cùng giống như nhau, hình dạng chẳng khác biệt. Nhưng do thuận theo các phương khác mà có danh xưng trời hay người. Dung mạo đoan chánh, vượt trỗi cõi đời, hiếm có, dung sắc vi diệu, chẳng phải trời, chẳng phải người, đều hưởng tấm thân tự nhiên, bản thể vô cực.

Đức Phật bảo ngài A Nan: - Ví như kẻ nghèo cùng ăn mày trong thế gian, ở bên cạnh đế vương, hình dáng, dung mạo có thể giống như đế vương hay chăng?

Ngài A Nan bạch Phật: - Giả sử người ấy ở bên cạnh đế vương, gầy còm, thô lậu, xấu ác chẳng thể sánh ví trăm ngàn vạn ức chẳng thể tính lần! Vì cớ sao vậy? Người ăn mày bần cùng ấy, thấp kém tận cùng, áo chẳng đủ che thân, cơm chỉ giữ được cái mạng, đói rét khốn khổ, gần như hết sạch lẽ sống, đều là do đời trước chẳng vun trồng cội đức, chất chứa tài vật chẳng bố thí, giàu có mà càng thêm keo kiệt, chỉ muốn đạt được mà chẳng tốn công sức, tham cầu chẳng chán, chẳng tin vào tu thiện, phạm điều ác chất chứa như núi. Kẻ như vậy chết đi, tiền tài, của báu tiêu tán. Khổ sở tích tụ, lo sầu, áo não vì những của cải ấy, vô ích cho chính mình, uổng công để cho người khác hưởng, chẳng có điều thiện để trông cậy, chẳng có đức để nương nhờ. Vì thế, chết đi đọa vào đường ác, chịu đựng nỗi khổ ấy dài lâu. Tội đã hết mới thoát ra, sanh làm kẻ hạ tiện, ngu si, quê kệch cùng cực, từa tựa như con người. Bởi lẽ, đế vương trong thế gian là bậc độc tôn trong loài người, đều do đã tích đức trong đời trước mà ra, lòng Từ san sẻ, bố thí rộng rãi, có lòng nhân ái cứu giúp, noi theo lòng tin mà tu điều lành, chẳng chống trái, cạnh tranh gì. Do vậy, khi hết tuổi thọ, đáng theo phước mà được tiến lên đường lành, sanh lên cõi trời, hưởng phước lạc ấy. Do niềm vui có thừa của những điều lành đã tích lũy, nay được làm thân người, bèn sanh trong nhà vua chúa, tự nhiên tôn quý, dung mạo, oai nghi đoan chánh, được mọi người kính trọng, phụng sự. Áo đẹp, cơm ngon, tùy lòng hưởng dụng. Do túc phước ruổi theo, nên có thể đạt được điều này.

Đức Phật bảo ngài A Nan: - Ông nói đúng lắm! So ra đế vương tuy là tôn quý trong loài người, hình sắc đoan chánh, nhưng so với Chuyển Luân Thánh Vương, [đế vương] sẽ hết sức kém cỏi, thô lậu, giống như kẻ ăn mày ở bên cạnh đế vương vậy. Chuyển Luân Thánh Vương oai tướng thù thắng đặc biệt, là bậc nhất trong thiên hạ, đem so với Đao Lợi Thiên Vương, [Chuyển Luân Thánh Vương] lại là xấu ác, chẳng thể sánh ví vạn ức lần. Giả sử thiên đế so với thiên vương tầng trời thứ sáu, lại chẳng thể bằng một phần trong trăm ngàn ức lần. Giả sử thiên vương của tầng trời thứ sáu sánh với Bồ Tát hoặc Thanh Văn trong nước Vô Lượng Thọ thì vẻ mặt rạng rỡ, dung mạo đều chẳng sánh bằng một phần của trăm ngàn vạn ức chẳng thể tính lần!)

“Kỳ chư Thanh Văn, Bồ Tát, thiên, nhân” (các vị Thanh Văn, Bồ Tát, trời, người), chia thành bốn loại, có Thanh Văn, Bồ Tát, thiên chúng và nhân chúng, trên thực tế chỉ có một loại, “trí huệ cao minh, thần thông đỗng đạt, hàm đồng nhất loại, hình vô dị trạng” (trí huệ cao minh, thần thông thấu suốt, đều cùng một loại, hình dạng không khác gì nhau), [ý nói] trí huệ và thần thông đều như nhau, tướng mạo bên ngoài nơi thân thể đều giống hệt. Vì sao chia thành Thanh Văn, Bồ Tát, trời, người? “Đản nhân thuận dư phương, cố hữu thiên nhân chi danh” (chỉ vì thuận theo những phương khác mà có cái tên trời, người): Thuận theo những thế giới khác! Ở trong thế giới Sa Bà bèn thuận theo thế giới Sa Bà của chúng ta. Chúng ta mong cầu phước báo nhân thiên, vẫn chẳng cầu được! Do thuận theo thế giới Sa Bà mà [thế giới Cực Lạc] cũng có danh xưng trời, người. Sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới chẳng có ba ác đạo, chỉ có thiên đạo và nhân đạo. Trên thực tế, ngay cả Thanh Văn cũng chẳng có. Chỉ có một loại thần thông, trí huệ, một loại thân thể tướng mạo, đều là Bồ Tát. Thuận theo các thế giới ở phương khác mới có tên gọi trời người sai khác. Người trong Tây Phương Cực Lạc thế giới “nhan mạo đoan chánh, siêu thế hy hữu” (dung mạo đoan chánh, vượt trỗi cõi đời, hiếm có), hiếm có vượt trỗi thế gian. “Dung sắc vi diệu, phi thiên phi nhân” (dung mạo vi diệu, chẳng phải trời, chẳng phải người), nghĩa là tướng mạo người trong thế gian đều chẳng sánh bằng. “Giai thọ tự nhiên hư vô chi thân, vô cực chi thể” (đều bẩm thị tấm thân tự nhiên hư vô, bản thể vô cực), [ý nói] tất cả thân thể đều là thân thể tự nhiên hư vô, đều do hoa sen hóa sanh, chẳng giống như cái thân huyết nhục của chúng ta do tinh cha huyết mẹ sanh ra. Do vậy, tự nhiên là thanh cao.

Kế đó, lại so sánh thân thể và tướng mạo trong Tây Phương Cực Lạc thế giới trang nghiêm như thế nào? “Phật cáo A Nan: - Thí như thế gian bần cùng khất nhân, tại đế vương biên” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Ví như một kẻ ăn xin bần cùng trong thế gian ở cạnh đế vương): Bần cùng chẳng có cơm ăn, kẻ ăn mày ấy ở bên cạnh đế vương. Trong nhân gian, người có phước báo nhất không ai hơn đế vương. “Hình mạo dung trạng, ninh khả loại hồ?” [nghĩa là] tướng mạo của tên ăn mày ấy có thể sánh bằng đế vương được chăng? “A Nan bạch Phật: - Giả linh thử nhân tại đế vương biên” (ngài A Nan bạch Phật: - Giả sử người ấy ở cạnh đế vương), “giả linh” là ví như người ấy, “luy lậu xú ác, vô dĩ vi dụ” (gầy còm, thô lậu, xấu ác, chẳng thể thí dụ được). Chữ Luy (羸) ở đây không thể đọc là sư (ㄥˊ), phải nên đọc là Léi (ㄌㄟˊ, âm Hán Việt là Luy). “Luy” là gầy gò, thân thể rất còm cõi thì gọi là Luy. “Luy lậu” (羸陋) là rất thô kệch, rất xấu xí. “Vô dĩ vi dụ”, chẳng thể sánh ví được! “Bách thiên vạn ức bất khả kế bội” (trăm ngàn vạn ức chẳng thể tính lần), làm sao có thể sánh bằng đế vương?

Tiếp đó, ngài A Nan tự giải thích thêm, vì sao kẻ đó bần cùng đó “luy lậu xú ác” (gầy còm, thô lậu, xấu ác)? Ngài giải thích cặn kẽ cho chúng ta nghe, do có cái nhân như vậy, mới có cái quả như thế đó! “Sở dĩ nhiên giả” (vì cớ sao vậy): Vì sao kẻ bần cùng khổ sở dường ấy? “Để cực tư hạ” (thấp kém tột cùng): Vốn là kẻ hạ đẳng trong nhân gian. “Y bất tế hình, thực thú chi mạng” [nghĩa là] mặc quần áo gần như không che trọn thân thể, cơm chỉ có thể giữ được cái mạng. “Cơ hàn khốn khổ” (đói rét khốn khổ), thường xuyên hứng chịu đói, rét, bị khốn khổ. “Nhân lý đãi tận”: [Lý ở đây] chẳng phải là lý Thật Tướng mà là lý trong nhân gian, là cái lý làm người, gần như chẳng có, chẳng hưởng thụ một chút nhân lý nào! Vì sao như vậy? “Giai tọa tiền thế bất thực đức bổn” (đều là do đời trước chẳng trồng cội đức): “Tọa” (坐) nên hiểu là “nhân” (因, nguyên nhân), đều vì kẻ ấy trong đời trước chẳng gieo chút cội công đức nào! “Tích tài bất thí, phú hữu ích xan” (tích chứa tài sản chẳng bố thí, giàu có càng thêm keo kiệt): Kẻ ấy có tiền tài mà vẫn chẳng chịu hành bố thí. Kẻ giàu có chẳng phải là không có tiền tài, “ích xan” (càng thêm keo kiệt), chẳng xả! Càng phát tài càng keo kiệt, một cái lông cũng chẳng nhổ! “Đản dục đường đắc” (chỉ muốn đạt được mà không phải tốn công sức), “đường đắc” (唐得) là đạt được mà chẳng phải tốn công sức gì! “Tham cầu vô yếm” (tham cầu chẳng chán), chỉ ôm lòng tham cầu, chẳng có tâm bố thí. “Bất tín tu thiện”: Kẻ ấy chẳng tin tưởng tu thiện nhân sẽ đắc thiện quả. Do không tin tưởng nhân quả, đương nhiên là làm ác. “Phạm ác sơn tích”[nghĩa là] tạo ác nghiệp to như núi. “Như thị thọ chung, tài bảo tiêu tán” (kẻ như thế khi chết đi, tiền tài, của báu tiêu tan): Đời trước, kiếp trước hết tuổi thọ, sau khi đã chết, của cải có đi theo quý vị hay chăng? Quý vị keo kiệt, chẳng xả, tích tụ tiền tài, của cải, kết quả là tiền tài, vật báu cũng bị tiêu tán. Tiêu tán thì sẽ như thế nào? “Khổ thân tụ tích, vị chi ưu não” (khổ thân tích cóp, bị lo lắng, sầu não): Đời kế tiếp, quý vị lại hứng chịu nỗi khổ bần cùng. Quý vị tích tụ tiền tài, chẳng chịu bố thí, chính mình cũng chẳng hưởng thụ nổi! “Ư kỷ vô ích, đồ vi tha hữu” (vô ích cho chính mình, uổng công để cho kẻ khác hưởng): Quý vị làm một gã nô lệ giữ tiền, kết quả của chuyện tích cóp là để cho người khác nắm giữ. “Vô thiện khả hỗ, vô đức khả thị” (chẳng có điều thiện để trông cậy, chẳng có đức để nương tựa), “thị” (恃) là nương cậy. Quý vị chẳng có nhân lành để có thể nương cậy, chẳng có công đức để nương nhờ. “Thị cố tử đọa ác thú” (do vậy, chết đi, đọa trong đường ác), quý vị chết đi sẽ đọa trong ba ác đạo. “Thọ thử trường khổ”, [ý nói] thời gian chịu khổ trong ba ác đạo rất dài. “Tội tất đắc xuất” (tội hết, được thoát ra): Sau khi chịu tội xong, bèn từ ba ác đạo thoát ra. “Sanh vi hạ tiện”, sanh làm kẻ hạ tiện, sẽ là “ngu bỉ tư cực” (ngu si, hèn kém cùng cực), ngu si, hèn kém, thô lậu đến cực điểm. “Thị đồng nhân loại” [nghĩa là] bất quá giống như một con người. Đấy là kẻ bần cùng trong thế gian, vì sao xấu xí, khó coi? Vì kẻ ấy bần cùng, khốn khổ. Vì sao? Vì đời trước keo kiệt, chẳng xả!

“Sở dĩ thế gian đế vương, nhân trung độc tôn, giai do túc thế tích đức sở trí” (đế vương trong thế gian sở dĩ là bậc độc tôn trong loài người, đều là do tích đức trong đời trước mà ra): Trong đoạn kinh văn trên đây, nói về tướng mạo trang nghiêm của chúng sanh trong thế giới Cực Lạc, Thích Ca Mâu Ni Phật đã nói theo lối so sánh. So sánh một tên ăn mày bần cùng nhất đứng cạnh một vị quốc vương, so sánh [như vậy] thì quốc vương càng thêm tôn quý, càng thêm trang nghiêm, mà gã ăn mày bần cùng ấy càng thêm xấu xí, thô tháp. Tiếp đó, tôn giả A Nan bèn nói về nhân quả báo ứng. Tôn giả A Nan nói nhiều ngần ấy để làm gì? Để chúng ta là những kẻ mai sau xem kinh Vô Lượng Thọ, sẽ biết nhiều hơn một chút về đạo lý nhân quả báo ứng. Kẻ bần cùng ấy nghèo khó là vì lẽ nào? Đời trước, kiếp trước, kẻ ấy hoàn toàn chẳng phải là một kẻ bần cùng, mà là một kẻ keo kiệt, chẳng xả. Có tiền tài, thậm chí giàu sụ, nhưng chẳng chịu bố thí, một đồng chẳng bỏ ra, chẳng chịu bố thí cho người khác, chính bản thân kẻ ấy cũng chẳng nỡ dùng. Đấy là kẻ keo kiệt đã thành tánh, chẳng làm một tí chuyện tốt nào, một chút phước báo cũng chẳng tu tập, chết đi phải đọa vào ba ác đạo. Vì sao đọa vào ba ác đạo? Hoàn toàn chẳng phải là vì không bố thí bèn đọa trong ba ác đạo, mà là do chẳng chịu làm chuyện lành, toàn là làm chuyện ác. Thiện và ác là đối đãi. Chẳng phát tâm làm một chút chuyện lành, kẻ ấy sẽ làm chuyện ác. Sau khi đã làm chuyện ác, nhất định đọa vào trong ba ác đạo. Thoát khỏi ba ác đạo, chuyển sanh làm người, nhất định là bần cùng, hạ tiện, lại còn xấu xí, thô lậu chẳng kham! Tôn giả A Nan nói đoạn nhân quả báo ứng này, thật ra là nói chúng ta nghe.

Kế đó, Ngài nói vì sao đế vương trong nhân gian tôn quý? Vì sao tướng mạo trang nghiêm? Họ cũng có nhân quả báo ứng của họ. Ngài tán thán đế vương cũng là tán thán quốc vương. Trong hiện tại thì không hợp thời nghi. Có kẻ thấy kinh Phật tán thán đế vương; đã thế, kinh văn ở đây tán thán đế vương tốt đẹp cỡ nào, họ liền bảo Thích Ca Mâu Ni Phật đề xướng chuyên chế. Quý vị thấy Ngài tán thán đế vương tốt đẹp cỡ đó, kẻ đó chẳng biết trong thời Thích Ca Mâu Ni Phật chẳng có chế độ dân chủ. Thuở ấy, chẳng có Tổng Thống do quốc gia bầu ra, cho nên [kinh Phật] tán thán đế vương, vì thuở đó, đế vương tôn quý nhất. Thích Ca Mâu Ni Phật hoàn toàn chẳng đề xướng chuyên chế. Ngài không chỉ chẳng đề xướng làm quốc vương, mà cũng chẳng đề xướng sanh lên trời làm thiên vương. Nhưng có những kẻ mà nếu chúng ta không biện định đôi chút, họ sẽ nẩy sanh chướng ngại, nói: “Ta chẳng cần nghiên cứu kinh Phật, Thích Ca Mâu Ni Phật đề xướng chuyên chế là tư tưởng lạc hậu”. Người ấy mắc phải căn bệnh gì vậy? Nếu quý vị nghiên cứu pháp tướng sẽ liễu giải, người ấy mắc phải phiền não “chẳng chánh tri”, chẳng khơi mở trí huệ chánh tri, [cho nên] giải thích lệch lạc về một bên. Hiện thời, nói đến nhân quả báo ứng trong nhân gian. Kẻ bần cùng hạ tiện có cái nhân của bần cùng hạ tiện thì mới kết thành cái quả đó. Quả báo phú quý vinh hoa cũng có cái nhân của nó. Tôn giả A Nan nói về điều này, sở dĩ “thế gian đế vương” là “nhân trung độc tôn” (độc tôn trong loài người), ở trên vạn người, “giai do túc thế tích đức sở trí” (đều là do đời trước tích đức mà ra). Vì sao người ấy có thể đạt được đại phú đại quý, là bậc độc tôn được người khác tôn trọng? Vì “túc thế”, trong đời trước đã tích lũy đức mà ra. Chữ Trí (致) nên hiểu là Đắc. Do tích đức, người ấy mới đạt được quả báo.

“Từ huệ bác thí, nhân ái kiêm tế”, [nghĩa là] có đức đại từ, tạo ân huệ rộng lớn cho hết thảy chúng sanh. “Huệ” (惠) là ban những điều tốt đẹp cho chúng sanh, khiến cho chúng sanh cảm nhận ân huệ của người ấy. Đấy gọi là “từ huệ”. “Bác thí”: “Thí” (施) là bố thí, “bác” (博) là rộng lớn. Bố thí thì phải bố thí rộng rãi. “Nhân ái kiêm tế”: Đã có cái tâm nhân từ, còn phải yêu thương, che chở, cứu giúp hết thảy nhân dân. “Lý tín tu thiện”: Lý (履) là thực hiện, [“lý tín”] là thực hành lòng thành tín, trọn chẳng nói dối, trọn chẳng bất tín đối với người khác. Đó gọi là “lý tín”. “Tu thiện” là tu hết thảy các thiện pháp. “Vô sở vi tranh”: Trọn chẳng cùng người khác tranh danh, đoạt lợi. “Thị dĩ thọ chung phước ưng, đắc thăng thiện đạo” (do vậy, sau khi hết tuổi thọ, đáng theo phước [đã tạo] mà được thăng lên đường lành): Người ấy sống suốt một đời, một kiếp, toàn là tích đức, sau khi hết tuổi thọ, xét theo phước báo do người ấy đã tích tụ, đáng nên hưởng thụ quả báo tốt lành. Do vậy, được vượt lên đường lành. Người ấy ở trong nhân gian là thiện đạo, ở trong nhân gian tích lũy nhiều phước, lại vượt lên thiên đạo, tức là sanh lên cõi trời. Do vậy, “thượng thăng thiên thượng, hưởng tư phước lạc” [tức là] thăng lên cõi trời, hưởng phước trời, hưởng sự vui sướng trong cõi trời.

“Tích thiện dư khánh, kim đắc vi nhân, nãi sanh vương gia, tự nhiên tôn quý” (do những điều vui sót thừa vì đã tích thiện, nay được làm người, bèn sanh trong nhà vua chúa, tự nhiên tôn quý): Người ấy ở trong cõi đời, bèn tích đức tu thiện, lên cõi trời hưởng phước. Xét theo đạo lý trong Phật giáo, thăng lên một tầng trời nào đó, thọ mạng đều có chừng hạn. Mỗi tầng trời sau thọ mạng đều dài hơn tầng trời trước, mỗi tầng trời sau phước báo đều lớn hơn tầng trời trước, nhưng đều có một hạn độ. Khi quý vị hưởng hết thọ mạng và phước báo trong cõi trời, vẫn phải luân hồi trở xuống. Điều này khác với cách nói của ngoại đạo. Phật giáo nói về hai mươi tám tầng trời trong tam giới, nói rất rõ ràng, rất cặn kẽ, nhưng không chủ trương chúng ta thăng thiên, vì phước trời chẳng lâu dài! Ngoại đạo chỉ nói tới một tầng trời, họ nói đến cõi trời chi đó, liền nói là [hễ sanh về đó bèn] sống đời đời. [Theo giáo lý của họ], chỉ sợ quý vị chẳng lên được thiên quốc. Hễ lên thiên quốc, sẽ sống vĩnh viễn trong thiên quốc ấy. Điều này chẳng phù hợp lý nhân quả. Quý vị có thể sanh lên trời bằng cách nào? Quý vị tạo nhân lành, cái nhân lành ấy có hạn độ. Quý vị lên trời hưởng thiên phước, cũng có một hạn độ, như kinh Địa Tạng đã dạy: “Quý vị xả một, đắc vạn báo”. Đắc vạn báo, quý vị dùng hết rồi, đã hưởng hết phước trời xong thì vẫn phải hạ xuống, chẳng thể vĩnh viễn ở trên trời. Đấy là đạo lý được nói trong Phật giáo. Người ấy tích phước, tích đức, hưởng hết phước trời rồi, vẫn phải hạ xuống. Đó gọi là “luân hồi chẳng ngớt”. Thiên đạo đều phải luân hồi!

“Tích thiện dư khánh, kim đắc vi nhân” (do điều vui còn sót thừa từ tích thiện, nay được làm người): Từ trên trời giáng xuống, chuyển sanh vào loài người, “nãi sanh vương gia”, [tức là] sanh trong nhà đế vương. “Tự nhiên tôn quý”, đứa trẻ vừa sanh ra đã tôn quý. Nó là con của quốc vương, vừa sanh ra đã tự nhiên tôn quý. Kinh Dịch có chép: “Tích thiện chi gia, tất hữu dư khánh, tích bất thiện chi gia, tất hữu dư ương”, [tức là] kinh Dịch nói nhà quý vị là nhà tích thiện, chẳng phải là làm một, hai, hoặc ba điều thiện, mà đã làm rất nhiều việc thiện. “Tích” (積) là tích tụ, biến thành một nhà tích thiện. Người như vậy đáng nên hưởng phước báo tốt đẹp. Hưởng hết phước báo tốt đẹp rồi, còn có khá nhiều chuyện tốt đẹp khác, đó gọi là “dư khánh”. “Khánh” (慶) là chuyện tốt đẹp đáng nên ăn mừng. “Tích bất thiện chi gia” (nhà tích tụ điều chẳng lành), nhà người ấy làm ác, gọi là “bất thiện”, chẳng phải là làm một hai chuyện bất thiện, mà là họ thường xuyên làm chuyện bất thiện. “Tích bất thiện chi gia, tất hữu dư ương” (nhà tích tụ điều bất thiện, ắt tai ương có thừa). Họ nhất định gặp phải tai họa hung hiểm, tai ương; không chỉ là một chuyện, mà còn có nhiều chuyện tai ương, họa ương khác nữa! Kinh Dịch nói như thế đấy.

Nhân quả báo ứng là pháp luật thiên nhiên, chẳng phải do Thích Ca Mâu Ni Phật phát minh! Thiên nhiên có sự nhân quả báo ứng ấy, do sợ chúng sanh ngu si chẳng biết, Thích Ca Mâu Ni Phật nói rõ ràng cặn kẽ hơn. Trước khi kinh Phật truyền sang Trung Hoa, tại Trung Hoa đã có kinh Dịch. Trong kinh Dịch có hai câu ấy, giống hệt như nhân quả báo ứng được nói trong kinh Phật, vì đấy là pháp luật thiên nhiên. Nhân quả báo ứng chẳng phải là vấn đề tín ngưỡng, mà là vấn đề sự thật. Chẳng cần biết quý vị tin tưởng nhân quả hay không, nhân quả vẫn là nhân quả, sự thật là như vậy. Ví như hôm nay quý vị ăn cơm, ăn rất ngon, buổi trưa ăn một bữa cơm rất ngon lành, buổi chiều rất có tinh thần. Đấy là quả báo tốt đẹp, đấy là nhân quả. Quý vị chẳng tin tưởng, chẳng ăn cơm trưa, cơm trưa là cái nhân. Tới một giờ chiều, chẳng có chút xíu hơi sức nào, đó là quả. Bất luận quý vị tin tưởng hay không, quý vị ăn no thì có hơi sức, chẳng ăn sẽ chẳng có hơi sức. Đấy chẳng phải là vấn đề tín ngưỡng tôn giáo, mà là vấn đề sự thật của hết thảy chúng sanh. Đó gọi là “chủng qua đắc qua, chủng đậu đắc đậu” (trồng dưa được dưa, gieo đậu được đậu). Quý vị không tin tưởng, cứ trồng dưa ở ngoài đồng mà xem. Quý vị không tin, nó vẫn trổ thành dưa cho quý vị. Quý vị gieo đậu thử xem, quý vị không tin, nó vẫn sanh ra đậu! Sự thật là như vậy đó!

Tôn giả A Nan nói nhiều ngần ấy nhằm nói cho chúng ta nghe, Ngài nói những gì? Nói về nhân quả báo ứng, [khi ngài Khang Tăng Khải dịch bản này, đã] dẫn chứng lời trong kinh Dịch, nhằm tăng cường tín tâm của chúng ta đối với nhân quả báo ứng. “Tích thiện dư khánh” tức là nhà tích thiện, ắt niềm vui có thừa. Người ấy tích thiện, đã sanh lên trời hưởng phước trời. Hưởng hết phước trời, hãy còn nhiều điều vui sót lại. Khánh vẫn là nói đến Phước. Lại chuyển sanh làm người trong nhân gian, làm người mà phước báo hãy còn dư; do vậy, “kim đắc vi nhân, nãi sanh vương gia” (nay được làm người, bèn sanh vào nhà vua chúa), [nghĩa là] người ấy chuyển sanh vào nhà quốc vương. “Tự nhiên tôn quý”: Chẳng mong cầu tôn quý, tự nhiên tôn quý. Trẻ thơ sanh trong nhà quốc vương, được chăm sóc chu đáo, dinh dưỡng tốt đẹp. Đứa trẻ lớn lên, nhất định là “nghi dung đoan chánh”, [nghĩa là] nhất định trưởng thành rất đẹp đẽ. Đợi cho tới khi nó lớn lên, “chúng sở kính sự” (được mọi người cung kính phụng sự): Con của quốc vương là đứa trẻ tôn quý, tướng mạo trang nghiêm, mọi người trông thấy sẽ đều cung kính nó. “Diệu y trân thiện” (quần áo đẹp đẽ, ăn uống đồ ngon quý): Mặc quần áo rất đẹp đẽ. “Thiện” (饍) là thức ăn, đều là những thứ rất trân quý. “Tùy tâm phục ngự”: Hưởng thụ thuận theo lòng nó muốn, “phục ngự” (服御) là hưởng thụ. “Túc phước sở truy, cố năng trí thử” (do phước trong đời trước ruổi theo mà có thể đạt được như thế): “Túc phước” là phước đã vun bồi trong quá khứ. “Sở truy” (所追) là theo đuổi kẻ ấy. Do vậy, kẻ ấy vừa sanh ra đã là bậc tôn quý, mới có thể đạt được như vậy. Tôn giả A Nan nói về nhân quả báo ứng của kẻ bần cùng xong, nói nhân quả của quốc vương xong, đức Phật bèn ấn chứng cho Ngài: “Phật cáo A Nan: - Nhữ ngôn thị dã” (Đức Phật bảo ngài A Nan: - Ông nói đúng đấy): Ông nói chẳng sai tí nào!

Đức Phật hoàn toàn chẳng đề xướng chúng ta sùng bái phước báo của quốc vương, mà Ngài dạy chúng ta tu hành, đời sau, đời kế cũng làm quốc vương. Xem đoạn kinh văn kế tiếp, quý vị sẽ biết: “Kế như đế vương, tuy nhân trung tôn quý, hình sắc đoan chánh, tỷ chi Chuyển Luân Thánh Vương, thậm vi bỉ lậu, do bỉ khất nhân tại đế vương biên dã” (so ra đế vương, tuy là tôn quý trong loài người, hình sắc đoan chánh, nhưng so với Chuyển Luân Thánh Vương, [đế vương] quá đỗi kém hèn, thô lậu, giống như kẻ ăn mày ở bên cạnh đế vương): Trong phần trước đã nói trong loài người, đế vương tôn quý nhất, hình sắc đoan chánh nhất, [thế mà] còn có người phước báo to hơn ông ta, ai vậy? Chuyển Luân Thánh Vương. Vị đế vương ấy là quốc vương của một quốc gia, trong kinh Phật gọi là “tiểu quốc vương”. Nếu coi thường họ, sẽ gọi họ là Túc Tán Vương (粟散王). “Túc Tán” (粟散) là rải một nắm gạo xuống đất, rất ư là nhiều. Trên thế giới, có rất nhiều quốc gia, quốc vương càng nhiều, chẳng đáng kể chi! Giống như rải một nắm gạo xuống đất, nên gọi là Túc Tán Vương. [Gọi như vậy] vì sợ chúng ta ngưỡng mộ sự tôn quý của quốc vương, mong cầu phước báo quốc vương. Còn có đại quốc vương là Chuyển Luân Thánh Vương, ông ta thống lãnh tứ đại bộ châu. Đấy mới là người có phước báo bậc nhất trong nhân gian. Đế vương tôn quý trong loài người, tướng mạo đoan chánh như vừa mới nói mà đứng cạnh Chuyển Luân Thánh Vương, sẽ giống như gã ăn mày bần cùng đứng cạnh đế vương.

Vị Chuyển Luân Thánh Vương ấy tuyệt diệu lắm, “Chuyển Luân Thánh Vương oai tướng thù diệu, thiên hạ đệ nhất. Tỷ chi Đao Lợi thiên vương, hựu phục xú ác, bất đắc tương dụ vạn ức bội dã” (Chuyển Luân Thánh Vương oai đức, tướng mạo đẹp đẽ đặc biệt, là bậc nhất trong thiên hạ, sánh với Đao Lợi thiên vương, lại là xấu ác chẳng thể sánh ví vạn ức lần). Đao Lợi thiên vương là thiên chúa của tầng trời thứ hai trong Dục Giới. Chuyển Luân Thánh Vương tướng mạo bậc nhất trong nhân gian, so với thiên vương của Đao Lợi Thiên, sẽ biến thành tướng mạo xấu xí, thô lậu. Lại còn xấu xí, thô lậu chẳng thể sánh ví được! Thua kém cỡ nào? Không chỉ là một hai lần, không chỉ thua kém vạn ức lần! “Giả linh thiên đế, tỷ đệ lục thiên vương, bách thiên ức bội bất tương loại dã” (giả sử thiên đế so với thiên vương của tầng trời thứ sáu thì chẳng sánh bằng ngàn ức vạn lần) “Thiên đế” là thiên chúa của cõi trời Đao Lợi, tức là chúa trời của tầng trời thứ hai trong Dục Giới, đem so với thiên vương của tầng trời thứ sáu trong Dục Giới, tức là so sánh với thiên vương của Tha Hóa Tự Tại Thiên, sẽ thua kém rất xa, không chỉ là “bách thiên ức bội bất tương loại dã” (trăm ngàn ức lần chẳng thể sánh bằng). Tướng mạo của chúa trời Đao Lợi trở thành hèn mọn, xấu ác, vì thiên vương của tầng trời thứ sáu trang nghiêm tột bậc. “Thiết đệ lục thiên vương, tỷ Vô Lượng Thọ Phật quốc Bồ Tát, Thanh Văn, quang nhan dung sắc, bất tương cập đãi, bách thiên vạn ức bất khả kế bội” (giả sử vua tầng trời thứ sáu so với dung mạo, sắc thân rạng rỡ của hàng Bồ Tát và Thanh Văn trong cõi Vô Lượng Thọ Phật thì chẳng thể sánh bằng một phần của trăm ngàn vạn ức chẳng thể tính lần): “Thiết” (設) là giả sử, chúa tầng trời thứ sáu so với Bồ Tát và Thanh Văn trong cõi Vô Lượng Thọ Phật, so với vẻ mặt rạng rỡ, hình sắc của họ thì “chẳng thể sánh bằng một phần của trăm ngàn vạn ức chẳng thể tính lần”.

Đại chúng trong Tây Phương Cực Lạc, Thanh Văn cũng thế, mà Bồ Tát cũng thế, tướng mạo đều trang nghiêm như thế. Trang nghiêm như thế nào? Chẳng thể diễn tả được, chỉ đành lấy tướng mạo đẹp nhất trong thế giới này để sánh ví. Từ quốc vương so sánh với Chuyển Luân Thánh Vương, từ Chuyển Luân Thánh Vương so với Đao Lợi thiên vương, Đao Lợi thiên vương so với Đệ Lục thiên vương, Đệ Lục thiên vương so với hàng Bồ Tát và Thanh Văn trong cõi Vô Lượng Thọ Phật vẫn thua kém trăm ngàn vạn ức không thể tính kể lần!

2.2.2.2.4.4. Lại nói về y báo thù thắng

(Kinh) Phật cáo A Nan: - Vô Lượng Thọ quốc, kỳ chư thiên nhân, y phục, ẩm thực, hoa hương, anh lạc, tăng cái, tràng phan, vi diệu âm thanh, sở cư xá trạch, cung điện, lâu các, xứng kỳ hình sắc, cao hạ đại tiểu. Hoặc nhất bảo, nhị bảo, nãi chí vô lượng chúng bảo, tùy ý sở dục, ứng niệm tức chí. Hựu dĩ chúng bảo diệu y, biến bố kỳ địa, nhất thiết thiên nhân tiễn chi nhi hành. Vô lượng bảo võng, di phú Phật độ, giai dĩ kim lũ chân châu, bách thiên tạp bảo, kỳ diệu trân dị, trang nghiêm hiệu sức. Châu táp tứ diện, thùy dĩ bảo linh, quang sắc hoảng diệu, tận cực nghiêm lệ. Tự nhiên đức phong, từ khởi vi động. Kỳ phong điều hòa, bất hàn, bất thử, ôn lương, nhu nhuyễn, bất trì, bất tật, xuy chư la võng, cập chúng bảo thụ, diễn phát vô lượng vi diệu pháp âm, lưu bố vạn chủng ôn nhã đức hương. Kỳ hữu văn giả, trần lao cấu tập, tự nhiên bất khởi. Phong xúc kỳ thân, giai đắc khoái lạc, thí như tỳ-kheo đắc Diệt Tận tam-muội. Hựu phong xuy tán hoa, biến mãn Phật độ. Tùy sắc thứ đệ, nhi bất tạp loạn. Nhu nhuyễn quang trạch, hinh hương phân liệt. Túc lý kỳ thượng, đạo hạ tứ thốn. Tùy cử túc dĩ, hoàn phục như cố. Hoa dụng dĩ ngật, địa triếp khai liệt, dĩ thứ hóa một, thanh tịnh vô di. Tùy kỳ thời tiết, phong xuy tán hoa, như thị lục phản. Hựu chúng bảo liên hoa, châu mãn thế giới, nhất nhất bảo hoa, bách thiên ức diệp. Kỳ hoa quang minh, vô lượng chủng sắc. Thanh sắc thanh quang, bạch sắc bạch quang, huyền hoàng, châu tử, quang sắc hách nhiên. Vĩ diệp hoán lạn, minh diệu nhật nguyệt. Nhất nhất hoa trung, xuất tam thập lục bách thiên ức quang, nhất nhất quang trung, xuất tam thập lục bách thiên ức Phật, thân sắc tử kim, tướng hảo thù đặc. Nhất nhất chư Phật, hựu phóng bách thiên quang minh, phổ vị thập phương thuyết vi diệu pháp. Như thị chư Phật, các các an lập vô lượng chúng sanh ư Phật chánh đạo.

(經)佛告阿難：無量壽國，其諸天人，衣服、飲食、華香、瓔珞、繒蓋、幢旛、微妙音聲、所居舍宅、宮殿、樓閣，稱其形色，高下大小。或一寶二寶，乃至無量眾寶，隨意所欲，應念即至。又以眾寶妙衣，徧布其地，一切天人踐之而行。無量寶網，彌覆佛土，皆以金縷真珠，百千雜寶，奇妙珍異，莊嚴校飾。周帀四面，垂以寶鈴，光色晃曜，盡極嚴麗。自然德風，徐起微動。其風調和，不寒不暑，溫涼柔輭，不遲不疾。吹諸羅網，及眾寶樹，演發無量微妙法音,流布萬種溫雅德香。其有聞者，塵勞垢習，自然不起。風觸其身，皆得快樂，譬如比丘，得滅盡三昧。又風吹散華，徧滿佛土。隨色次第，而不雜亂。柔輭光澤，馨香芬烈。足履其上，蹈下四寸，隨舉足已，還復如故。華用已訖，地輒開裂，以次化沒，清淨無遺。隨其時節，風吹散華，如是六反。又眾寶蓮華，周滿世界，一一寶華，百千億葉。其華光明，無量種色。青色青光，白色白，玄黃朱紫，光色赫然。煒燁煥爛，明曜日月。一一華中，出三十六百千億光，一一光中，出三十六百千億佛，身色紫金，相好殊特。一一諸佛，又放百千光明，普為十方說微妙法。如是諸佛，各各安立無量眾生於佛正道。

(Kinh: Đức Phật bảo ngài A Nan: - Các hàng trời người trong cõi Vô Lượng Thọ, quần áo, thức ăn, hoa hương, chuỗi anh lạc, lọng lụa, tràng phan, âm nhạc vi diệu, nhà cửa, cung điện, lầu gác để ở, cao, thấp, lớn, nhỏ đều tương xứng hình sắc của họ. Hoặc do một thứ báu, hai thứ báu, cho đến vô lượng các thứ báu tùy theo lòng muốn, vừa nghĩ liền có. Lại dùng các thứ y đẹp đẽ bằng các thứ báu trải khắp mặt đất, hết thảy trời người đạp lên trên ấy để đi. Vô lượng lưới báu che phủ cõi Phật, đều dùng sợi bằng vàng xâu chân châu, trăm ngàn thứ báu, hiếm đẹp, quý lạ để trang nghiêm tô điểm. Trọn khắp bốn phía chung quanh, treo rủ linh báu, quang minh và màu sắc tỏa sáng chói ngời, trang nghiêm, đẹp đẽ tột bậc. Tự nhiên gió đức thong thả dấy động khe khẽ. Gió ấy điều hòa, chẳng lạnh, chẳng nóng, ấm áp, mát mẻ, mềm mại, chẳng chậm, chẳng nhanh, thổi qua các lưới mành và các cây báu, diễn phát vô lượng âm nhạc vi diệu, lan tỏa muôn thứ đức hương dịu dàng, thanh nhã. Có ai ngửi thấy, tập khí phiền não trần lao tự nhiên chẳng dấy lên. Gió chạm vào thân, đều được vui sướng, ví như tỳ-kheo đắc Diệt Tận tam-muội. Gió lại thổi rải rắc các thứ hoa trọn khắp cõi Phật, lần lượt theo từng màu, chẳng bị tạp loạn, mềm mại, tươi tắn, ngát hương ngào ngạt. Chân đạp trên đó, lún xuống bốn tấc. Chân vừa giở lên, hoa hồi phục như cũ. Hoa dùng đã xong, đất liền nứt ra, hoa theo thứ tự mà biến mất, thanh tịnh, chẳng sót thừa. Thuận theo thời tiết, gió thổi rải hoa sáu lượt như thế. Lại có các hoa sen báu trọn khắp thế giới. Mỗi một hoa báu có trăm ngàn ức cánh. Quang minh của hoa có vô lượng thứ màu, màu xanh ánh sáng xanh, màu trắng ánh sáng trắng, vàng sậm, đỏ tía, màu sắc quang minh rạng rỡ, chói ngời tỏa rạng, sáng ngời như mặt trời, mặt trăng. Trong mỗi hoa, tỏa ra ba mươi sáu trăm ngàn ức quang minh. Trong mỗi quang minh, xuất hiện ba mươi sáu trăm ngàn ức Phật, thân màu vàng tía, tướng hảo thù thắng đặc biệt. Mỗi một vị Phật, lại phóng trăm ngàn quang minh, khắp vì mười phương thuyết vi diệu pháp. Chư Phật như vậy, mỗi vị an lập vô lượng chúng sanh nơi chánh đạo của Phật).

“Phật cáo A Nan: - Vô Lượng Thọ Quốc, kỳ chư thiên nhân, y phục, ẩm thực” (đức Phật bảo ngài A Nan: - Y phục và thức ăn của các trời người trong cõi Vô Lượng Thọ): Nói về cuộc sống hằng ngày của họ, quần áo để mặc, thức ăn để ăn, còn có các thứ “hoa hương, anh lạc”. Anh Lạc (瓔珞) là những thứ chuỗi trang nghiêm đeo trên thân. Quý vị thấy trên thân Quán Âm Bồ Tát và Đại Thế Chí Bồ Tát đều đeo anh lạc. Tôi thuận tiện nói thêm một câu, Bồ Tát trên đầu đội hoa quan (花冠, mão hoa), thân đeo anh lạc, nhưng A Di Đà Phật chẳng có. Hiện thời có kẻ vẽ vời tượng Bồ Tát rồi ấn hành, chẳng biết quy củ này, [cho nên vẽ] trên thân A Di Đà Phật cũng đeo anh lạc. Đấy là sai lầm, đó là kiến thức thông thường trong Phật giáo.

“Tăng cái, tràng phan”: Lọng báu, pháp tràng, còn có phan để trang hoàng. “Vi diệu âm thanh”: Còn có các thứ âm thanh vi diệu. “Sở cư xá trạch, cung điện, lâu các, xứng kỳ hình sắc, cao, hạ, đại, tiểu” (nhà cửa, cung điện, lầu gác để ở đều cao thấp lớn nhỏ xứng với hình sắc của họ): Hai câu này hiểu như thế nào? Thiên chúng, nhân chúng, hoặc là Thanh Văn chúng, Bồ Tát chúng trong Tây Phương Cực Lạc thế giới thuận theo thế giới này của chúng ta cũng như các thế giới ở phương khác mà có danh xưng sai biệt, chứ tướng mạo của họ đều trang nghiêm như nhau, nhưng địa vị bất đồng. Thập Trụ Bồ Tát và Thập Hạnh Bồ Tát khác nhau, Thập Hạnh Bồ Tát chẳng giống Thập Hồi Hướng Bồ Tát, Thập Hồi Hướng Bồ Tát chẳng giống Thập Địa Bồ Tát, thân tướng có cao, thấp, lớn, nhỏ. Cung điện, lầu gác họ ở đều xứng hợp với hình sắc của họ mà có cao, có thấp, có lớn, có nhỏ. “Hoặc nhất bảo, nhị bảo, nãi chí vô lượng chúng bảo” (hoặc một thứ báu, hai thứ báu, cho đến vô lượng các thứ báu): Trong ấy có một thứ báu, hai thứ báu, cho đến vô lượng các thứ báu, không chỉ là bảy báu. “Bảy báu” cũng là thuận theo danh xưng của những thứ [bảo vật mà] chúng ta biết, trên thực tế là vô lượng các thứ báu tạo thành cung điện, lầu gác. “Tùy ý sở dục, ứng niệm tức chí” (thuận theo lòng mong muốn, vừa nghĩ liền có): Trước đó, quý vị động niệm, muốn ở trong lầu gác gì? Ứng theo ý niệm, [lầu gác, cung điện tương ứng] bèn hiện ra.

“Hựu dĩ chúng bảo diệu y, biến bố kỳ địa, nhất thiết thiên nhân tiễn chi nhi hành” (lại dùng các thứ y đẹp đẽ bằng chất báu, trải khắp mặt đất, hết thảy trời người đạp lên đó mà đi): Đấy là sự trang nghiêm trên mặt đất. Đất vốn do bảy báu hợp thành đã đủ trang nghiêm rồi, chẳng phải là trong lầu gác còn càng trang nghiêm hơn nữa ư? Trên mặt đất trải diệu y bằng các thứ bảu, hết thảy chúng trời người đều đi trên đó, nên nói là “tiễn chi nhi hành” (đạp lên đó mà đi). Đem diệu y bằng các thứ báu trải đất, là sự trang nghiêm gì vậy? Phải hiểu sự khó khăn trong phiên dịch. Nói theo hiện tại, [“diệu y” trong đoạn kinh văn này] sẽ là “thảm”. Trong tiếng Ấn Độ, những thứ được đan dệt đều gọi chung là “y”. Y (衣) là tên gọi chung của các thứ vải vóc. “Chúng bảo diệu y” là những thứ đan dệt tốt nhất, trải lên trên mặt đất làm thảm, chẳng phải là y trong “y phục”. Kinh A Di Đà chép: “Các dĩ y cách, thịnh chúng diệu hoa” (đều dùng đãy vải đựng các thứ hoa mầu nhiệm). Tại Ấn Độ có khi dùng những thứ được dệt để làm y phục, có người giải thích “y cách” (衣祴) là ống tay áo, hoặc là những thứ áo dài, áo ngắn, đều là giải thích sai lầm. “Y cách” là cái đãy vải. Vải vóc ở Ấn Độ được gọi chung là Y, chẳng phải là y trong y phục. Quý vị đem một bộ y phục phủ trên mặt đất, làm sao trang nghiêm cho được? Dựa theo chuyện dễ hình dung nhất trong hiện thời [để giải thích] thì sẽ một loại thảm được trang nghiêm bằng các thứ báu.

“Vô lượng bảo võng, di phú Phật độ” (vô lượng lưới báu che phủ cõi Phật): Đấy là sự trang nghiêm trên hư không, giống như hiện thời chúng ta trang hoàng trần nhà. Trên trần nhà có các thứ hoa văn, những thứ ấy đều nhằm trang nghiêm hư không. Phía trên thế giới Cực Lạc có vô lượng lưới mành báu, đều dùng “kim lũ chân châu, bách thiên tạp bảo, kỳ diệu trân dị, trang nghiêm hiệu sức, châu táp tứ diện, thùy dĩ bảo linh” (dây vàng xỏ chân châu, trăm ngàn các thứ báu, kỳ diệu, quý lạ, trang hoàng, tô điểm, trọn khắp bốn mặt, treo rủ các linh báu): Lưới mành báu ấy dùng “kim lũ” (金縷), tức là sợi bằng vàng, trên đó xỏ vào các hạt chân châu, còn có trăm ngàn thứ báu khác nhau, kỳ diệu, quý lạ, để trang nghiêm tô điểm. “Châu táp tứ diện, thùy dĩ bảo linh” (trọn khắp bốn mặt chung quanh, treo rủ các linh báu): Bốn phía của lưới mành báu đều treo rủ linh báu. “Quang sắc hoảng diệu” (quang minh và màu sắc chói ngời rực rỡ): Linh báu có thể tỏa ra ánh sáng. “Tận cực nghiêm lệ” (trang nghiêm, mỹ lệ cùng cực): Trang nghiêm nhất, mỹ lệ nhất.

“Tự nhiên đức phong, từ khởi vi động. Kỳ phong điều hòa, bất hàn bất thử” (tự nhiên gió đức chầm chậm khe khẽ trỗi lên, gió ấy điều hòa, chẳng lạnh, chẳng nóng): Tây Phương Cực Lạc thế giới có gió, là gió do công đức cảm thành. Vì thế gió “từ khởi” (徐起) tức là gió trỗi lên thong thả. “Vi động” (微動) là khẽ động, gió nhè nhẹ. Cơn gió ấy điều hòa rất khá, chẳng lạnh, chẳng nóng. “Ôn lương nhu nhuyễn”: [Gió] thổi chạm vào thân, sẽ có một loại cảm giác ôn hòa, mát mẻ, còn có một loại cảm giác mềm mại. “Bất trì, bất tật”: Gió thổi thong thả. “Bất trì” (不遲) chẳng phải là quá chậm. “Bất tật”, “tật” (疾) là nhanh, cũng chẳng quá nhanh. “Xuy chư la võng, cập chúng bảo thụ” (thổi các lưới mành và các cây báu): Nói gió làm gì? Nói gió thổi qua những lưới mành, phát ra âm thanh, lại còn lùa qua các cây báu. “Diễn phát vô lượng vi diệu pháp âm”: Lưới mành báu đều trang nghiêm bằng bảy báu, gió nhẹ vừa thổi qua, chúng sẽ vang tiếng lanh canh, tinh tang. Cây cối cũng là những cây do bảy báu hợp thành, gió nhẹ lùa qua cây báu, cũng vang tiếng lanh canh, tinh tang. Những âm thanh vang ra đều là pháp âm vi diệu, đều là âm thanh thuyết pháp. Quý vị nghe pháp âm vi diệu, sẽ đạt được pháp lạc. Nó lại còn tỏa ra mùi hương. “Lưu bố vạn chủng ôn nhã đức hương” (lan tỏa muôn thứ đức hương dịu dàng, thanh nhã): Đều là do đạo đức tạo thành, là các thứ hương được thành tựu bởi công đức. Quý vị ngửi mùi hương thì sẽ như thế nào? “Trần lao cấu tập, tự nhiên bất khởi” (trần lao, tập khí cấu nhiễm, tự nhiên chẳng dấy lên). Chúng ta sanh về Tây Phương, vẫn là một đại phàm phu, “trần” (塵) có ý nghĩa là ô nhiễm, “lao” (勞) có ý nghĩa là nhiễu loạn. Đã có “trần lao”, còn có “cấu tập” (垢習), tức tập khí nhiễm cấu, [do ngửi mùi hương ấy, những trần lao và cấu tập] tự nhiên chẳng thể sanh khởi. Do vậy, sanh về Tây Phương, quý vị chẳng tu hành mà tự nhiên tiến bộ; bởi lẽ, Tây Phương Cực Lạc thế giới là đạo tràng chân chánh. Bất luận quý vị nghe âm thanh gì, ngửi hương vị gì, đều giúp cho quý vị tu đạo, phiền não và tập khí sẽ tự nhiên chẳng sanh khởi!

“Phong xúc kỳ thân, giai đắc khoái lạc” (gió chạm vào thân, đều được vui sướng): Chẳng khởi phiền não. Gió chạm vào thân, đạt được một loại cảm giác vui sướng. Chẳng phải là dấy khởi niềm vui sướng tham dục, mà là như thế nào? Tiếp đó, [kinh văn] có một tỷ dụ: “Thí như tỳ-kheo đắc Diệt Tận tam-muội” (ví như tỳ-kheo đắc Diệt Tận tam-muội). Quý vị sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới, mới biết niềm vui sướng như thế nào. Chẳng sanh về Tây Phương, hàng tỳ-kheo trong Sa Bà, tu hành dụng công, có thể đắc Diệt Tận tam-muội[4]. Đạt được Diệt Tận tam-muội, vị ấy đạt được một loại pháp lạc. Quý vị sanh về Tây Phương, là một gã phàm phu, gió thổi đến quý vị, sẽ đắc pháp lạc, giống như pháp lạc của tỳ-kheo trong thế giới Sa Bà đắc Diệt Tận tam-muội.

“Hựu phong xuy tán hoa, biến mãn Phật độ. Tùy sắc thứ đệ, nhi bất tạp loạn” (gió lại thổi hoa rải rắc trọn khắp cõi Phật, lần lượt theo từng màu, chẳng tạp loạn): Hoa rơi trong không trung, giống như chư thiên rải hoa xuống. Hoa theo gió thổi, bay khắp cõi Phật đều là hoa trời. Hoa trời chẳng phải chỉ có một màu, nhưng chẳng tạp loạn, rơi xuống đất vẫn rất trang nghiêm, rất dễ coi! “Nhu nhuyễn quang trạch” (mềm mại, tươi tắn): Hoa trời rơi xuống đất, tánh chất mềm dịu, màu sắc tươi tắn. “Hinh hương phân liệt” (ngát hương ngào ngạt): Mùi rất thơm! “Túc lý kỳ thượng, đạo hạ tứ thốn” (chân đạp lên đó, lún xuống bốn tấc): Chư thiên đi trên hoa trời, tự nhiên hoa lún xuống bốn tấc. “Tùy cử túc dĩ, hoàn phục như cố” (giở chân lên, hoa hồi phục như cũ): Quý vị giở chân lên, hoa trời trở lại như cũ. Khi ấy, chẳng có sofa hoặc giường ngủ gắn lò xo, giống như thảm phủ đất có gắn lò xo [đàn hồi] vậy. Quý vị giở chân lên, hoa cũng căng trở lại. “Hoa dụng dĩ ngật, địa triếp khai liệt” (hoa dùng xong, đất liền nứt ra): Hoa trời rải xuống là một loại trang nghiêm. Quý vị cần hoa, hoa trời mới rơi xuống. Hoa trời rơi trên mặt đất, chẳng cần sức người dọn dẹp. Hoa dùng xong, đất tự nhiên nứt ra, hoa vùi xuống đất, giống như bị nước cuốn đi vậy. “Dĩ thứ hóa một, thanh tịnh vô di” (lần lượt theo thứ tự biến mất, thanh tịnh, chẳng còn sót): Chẳng thấy chút hoa nào nữa! “Tùy kỳ thời tiết, phong xuy tán hoa, như thị lục phản” (tùy theo thời tiết, gió thổi rải hoa sáu lượt như vậy): Hoa từ trời rơi xuống, thuận theo thời tiết sai khác, cũng tùy thuộc tập khí của chúng sanh khác biệt. Quý vị nghĩ thời tiết này thì đáng phải thấy trên trời tuôn xuống loại hoa gì, hoa ấy sẽ rơi xuống, thuận theo tâm ý quý vị. “Lục phản” (六反) là gì? Ấn Độ chia ngày đêm thành sáu thời. Ngày đêm sáu thời, hoa rơi khác nhau. Nói đến đây đã giảng xong về hoa trời, tiếp đó sẽ nói về hoa sen.

“Hựu chúng bảo liên hoa, châu mãn thế giới, nhất nhất bảo hoa, bách thiên ức diệp” (lại nữa, hoa sen bằng các thứ báu trọn khắp thế giới, mỗi hoa báu có trăm ngàn ức cánh): “Diệp” (葉) ở đây là cánh hoa sen, chẳng phải là lá sen. Chúng ta trông thấy hoa sen có nhiều cánh như vậy thì hoa sen được gọi là “đại diệp liên hoa”. Đấy là loại hoa sen ngàn cánh, nhưng không chỉ là một ngàn cánh, còn có trăm ngàn ức cánh hoa như vậy. Hoa sen trọn khắp thế giới. “Nhất nhất bảo hoa” (mỗi một hoa báu): Đều là những hoa sen do bảy báu tạo thành, có trăm ngàn ức cánh. “Kỳ hoa quang minh, vô lượng chủng sắc” (quang minh của hoa có vô lượng sắc): Quang minh không chỉ một loại, các thứ màu cũng chẳng phải chỉ có một. Đại để là từ đầu đến cuối, “thanh sắc thanh quang, bạch sắc bạch quang, huyền hoàng châu tử, quang sắc hách nhiên” (màu xanh ánh sáng xanh, màu trắng ánh sáng trắng, vàng sậm, đỏ tía, quang minh và màu sắc rạng ngời): “Huyền hoàng” (玄黃) là một thứ màu vàng đậm. Cách hành văn biến đổi, nhưng vẫn là [hoa sen] “hoàng sắc hoàng quang” của A Di Đà Phật. “Châu tử” (朱紫) là màu đỏ đậm, vẫn là màu đỏ như kinh A Di Đà chép “xích sắc xích quang”. “Quang sắc hách nhiên”: Quang minh và màu sắc rất rạng rỡ. “Vĩ diệp hoán lạn” (煒燁煥爛) có nghĩa là quang minh chói rực. “Minh diệu nhật nguyệt”: Quang minh của hoa sen có thể chiếu sáng ngời như mặt trời, mặt trăng. “Nhất nhất hoa trung, xuất tam thập lục bách thiên ức quang” (trong mỗi một hoa, tỏa ra ba mươi sáu trăm ngàn ức quang minh): Chẳng phải là tỏa ra một loại quang minh, mà là có ba mươi sáu trăm ngàn ức quang minh. Con số này nói theo con số hiện thời của chúng ta chẳng tương ứng. Ấn Độ có con số “ba mươi sáu trăm”, do phiên dịch thuận theo Phạn văn, [nên chép là] “ba mươi sáu trăm ngàn ức quang”. “Nhất nhất quang trung, xuất tam thập lục bách thiên ức Phật” (trong mỗi quang minh, xuất hiện ba mươi sáu trăm ngàn ức Phật): Trong quang minh xuất hiện hóa thân Phật, “thân sắc tử kim”, thân Phật là màu vàng tía, “tướng hảo thù đặc” (tướng hảo thù thắng đặc biệt). “Nhất nhất chư Phật, hựu phóng bách thiên quang minh, phổ vị thập phương thuyết vi diệu pháp” (mỗi một vị Phật lại phóng trăm ngàn quang minh, khắp vì mười phương thuyết vi diệu pháp): Hoa sen tỏa quang minh, từ quang minh xuất hiện hóa thân Phật, hóa thân Phật đều giảng kinh, thuyết pháp trọn khắp mười phương. “Như thị chư Phật, các các an lập vô lượng chúng sanh ư Phật chánh đạo” (chư Phật như thế, mỗi vị an lập vô lượng chúng sanh nơi chánh đạo của Phật): Chúng sanh sanh về Tây Phương Cực Lạc thế giới, có người thấy A Di Đà Phật, có người còn chưa thấy. Quý vị trông thấy hóa thân Phật, hóa thân Phật thuyết pháp cho quý vị, cũng khiến cho quý vị đạt được lợi ích chân thật, có thể đặt quý vị ở yên nơi chánh đạo của Phật.

Quyển thượng của bộ Phật Thuyết Vô Lượng Thọ Kinh đã giảng xong; kế tiếp, tôi sẽ giảng quyển Hạ của kinh Vô Lượng Thọ.

Phật Thuyết Kinh Vô Lượng Thọ Giảng Ký

Phần 3 hết

---

[1] Quyết trạch (抉擇) nghĩa là chọn lựa dứt khoát.

[2] A-tăng-kỳ (Asāṃkhya) là một con số lớn, có nhiều thuyết phán định, dao động từ 10 lũy thừa 31 cho đến 10 lũy thừa 104 (sau số 1 có một trăm lẻ bốn con số 0).

[3] Thang nhạc của Trung Hoa chủ yếu là Ngũ Âm, Cung, Thương, Giốc, Chủy Vũ tương ứng với các note Do, Re, Mi, Sol, La trong nhạc lý Âu Tây. Về sau, còn có thêm hai âm là Biến Chủy (tương ứng với Fa thăng) và Biến Cung (còn gọi là Nhuận Cung), tương ứng với note (Si giáng). Kinh nói ngũ âm cho dễ hiểu, chứ tiếng nhạc nơi Cực Lạc không chỉ là thang âm ngũ cung.

[4] Diệt Tận tam-muội (Nirodha-samāpatti) còn gọi là Diệt Tận Định, Tưởng Thọ Diệt Định, Tưởng Tri Diệt Định, Diệt Chánh Thọ. Khi đắc loại Định các vọng tưởng, suy lường đều dứt bặt, các tâm vương (tám thức) và tâm sở (các thuộc tánh tâm lý) đều ngưng hoạt động, chân tâm vắng lặng, chánh trí hiện tiền. Tối thiểu là chứng A Na Hàm trở lên mới có thể tiến tu loại Định này. Đại Thừa lại quan niệm: Nếu không học Bát Nhã Ba La Mật sẽ không thể chứng nhập loại Định này.